آیا ترامپ می‌تواند هند را از ایران جدا کند؟

به گزارش نشریه تایمز آو ایندیا، هند می‌تواند بدون انرژی ایران به زندگی ادامه دهد اما ایران بخش مهمی از سیاست خارجی هند به شمار می‌آید. دونالد ترامپ به دلیال نگاه سخت‌گیرانه‌ای که علیه ایران دارد، این وعده را داده است که در صورت بی‌توجهی هند ه تحریم‌های ضد ایرانی، فضای حرکت دهلی نو را به شکل قابل ملاحظه‌ای محدود کند.

ایران بلافاصله پس از آنکه برجام، تنش با تهران را از بین برد در سال 2016 به جایگاه سومین کشور تأمین‌کننده انرژی بازگشت. تعداد قابل توجهی از پالایشگاه‌های هند برای کار روی نفت خام ایران آماده شده‌اند اما با درخواست آشکار آمریکا برای به صفر رساندن واردات نفت ایران از 4 اکتبر همه چیز سخت می‌شود. با وجود سخنان شجاعانه دولت هند، شرکت‌های هندی و بانک‌ها در هند سریعتر از آنچه که تصور می‌شود از تجارت با ایران کنار می‌روند.

با وجود عراق، عربستان سعودی، نیجریه و حتی گینه استوایی و اکنون آمریکا، هند مشکلی برای تامین انرژی خود ندارد. ممکن است با کاهش صادرات نفت ایران، قیمت این کالا به معضلی برای هند تبدیل شود اما کارشناسان انرژی می‌گویند که این مشکل پس از مدتی انباشت انرژی، برطرف خواهد شد.

البته ایران موضوعات را به همین شکل نمی‌بیند. مقام‌های ایرانی به آمریکا پاسخ داده‌اند که ادعای صفر کردن واردات نفت ایران ممکن نیست چراکه ایران در ماه گذشته هر روز 2.8 میلیون بشکه نفت خام صادر کرده است.

در جریان تحریم‌های پیشین، هند مانند چین و ژاپن تحریم‌ها را اجرا نکرد. هند همچنین معاملات با ایران را از دلار به یورو تغییر داد و حتی بعد از آنکه هالک‌بانک ترکیه نپذیرفت که بدهی هند به ایران را با دلار پرداخت کند، یک قرارداد بر اساس معامله ریالی -روپیه را با (ایران) امضا کرد. با این حال مشکل خرید نفت ایران با ارز هند همچنان باقی است، در حالی که ایران کالاهای زیادی را از چین خریداری می‌کند تنها برنج باسماتی و برخی اقلام دارو از هند می‌خرد.

مشکل بزرگ‌تر اتصال و ارتباط است. در آخرین دور تحریم‌ها موضوع انرژی در صدر گفت‌و‌گو ها قرار داشت اما حالا تمرکز بر اتصال چند منظوره (ایران به دیگر نقاط) است. هند به ایران نیاز دارد که ارتباطش را با کشورهای مرکزی آسیا و روسیه حفظ کند. بیانیه مشترک بعد از سفر حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران در فوریه 2018 به هند بر موضوع اتصال تمرکز داشت و مسئله انرژی در جایگاه بعدی قرار داشت. هند می‌خواهد که از بندر چابهار نه تنها به عنوان نقطه دسترسی به افغانستان استفاده کند بلکه به کریدور بین‌المللی شمال - جنوب مرتبط شود.

در جریان بازدید روحانی از دهلی، ایران از هند خواست تا خط آهن زاهدان به مشهد و از آنجا به آسیای مرکزی را بسازد. وزیر راه هند قول داده است که عملیات چابهار را در سال 2018 به پایان برساند اما در حال حاضر این قول قابل اطمینان نیست. این در حالی است که قرارداد چابهار یک توافق برد - برد است که نه تنها هند را به آسیای میانه متصل می‌کند بلکه باعث می‌شود که هند دیگر به پاکستان در موضوع اتصال و ارتباط نیاز نداشته باشد.

آمریکا و دیگر متحدان هند در خلیج فارس و خاورمیانه درباره ارتباط با ایران و هند نگران هستند. عربستان و اسرائیل رهبری گروهی را برعهده دارند که موافق کاهش مناسبات هند و ایران هستند. همه آنها و البته آمریکا ایران را به دلیل اقدامات در منطقه نکوهش می‌کنند.

هند به همان اندازه که نگران (رشد) تروریسم در همسایگی خود از جمله در افغانستان است، با کشوری هسته‌ای در همسایگی خود (ایران) نیز مخالف است. همین امر هند را در یک فضای متفاوت قرار می‌دهد و به آمریکا نزدیک‌تر می‌کند. در حالی که هند در سال 2015 از برجام استقبال کرد، در طول یک دهه گذشته دو بار در زمانی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مخالفت خود را با ایران آغاز کرد علیه تهران رأی داد.

در حال حاضر سوال این است که آیا هند می‌تواند خود را از تحریم‌های آمریکا نجات دهد؟ می‌تواند اما در حالی که اقتصاد این کشور در حال جهانی شدن است آیا هند می‌خواهد سوژه تحریم‌های ثانویه آمریکا شود؟

موضوع این است که اروپا یک قانون قدیمی برای ضمانت شرکت‌هایش از تحریم‌های آمریکا دارد، با وجود آن شرکت‌های بزرگ از جمله توتال و شل از ایران خارج شده‌اند.

با این همه دولت هند همچنان به دنبال راهی برای دور زدن تحریم‌ها و حفظ تجارت با ایران است و در ماه های آینده ابتکار عمل‌ها در این مورد نمایان خواهد شد.