معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش‌وپرورش: یکی از استراتژی‌های ما توسعه نهضت داوطلبی است

آثار انواع فعالیت‌های ورزشی بر تکوین شخصیت دانش‌آموزان و تلاش‌های آموزش‌ و پرورش در حوزه تربیت بدنی، سلامت و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی موضوع گفت‌وگوی پانا با مهرزاد حمیدی است که ضمن بازدید از این خبرگزاری در نشستی صمیمانه با خبرنگاران مجموعه حضور پیدا کرده است.

همه معلمان باید در هدایت دانش‌آموزان در حوزه آسیب‌ها احساس مسئولیت کنند

معاون تربیت بدنی و سلامت وزیر آموزش‌ و پرورش در گفت‌وگو با پانا با پرداختن به موضوع پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی به عنوان یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های این معاونت اظهار کرد: حوزه آسیب‌های اجتماعی، که در کنار دو حوزه تربیت بدنی و سلامت سه حیطه کاری معاونت را تشکیل می‌دهد، گرچه عمر چندانی ندارد ولی شخصا برای من بسیار مهم است. ما در بخش پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی گرچه نیرویی در مدارس نداریم،معتقدیم علاوه بر مربیان تربیت بدنی، همه معلمان باید در آموزش و هدایت دانش‌آموزان در حوزه آسیب‌ها احساس مسئولیت کنند. ما سه جلد کتاب برای راهنمایی معلمان در این حوزه منتشر کردیم، همچنین سامانه‌ای برای شناسایی آسیب‌های اجتماعی داریم که 40 هزار مدرسه کشور موارد و مطالب خود را در این سامانه به اشتراک می‌گذارند. علاوه بر اینها طی همکاری با بهزیستی و دانشگاه شهید بهشتی در قالب طرح نماد (نظام مراقبت‌های اجتماعی دانش‌آموزان) نقشه خطرپذیری آسیب‌ها را ترسیم کردیم و به شناسایی مدارس خطرپذیر پرداختیم.

وی افزود: با توجه به بالا بودن حجم آسیب‌های اجتماعی، یکی دیگر از اقدامات آموزش‌وپرورش در این حوزه طرح توانمندسازی معلمان و اولیای دانش‌آموزان و دیگری همکاری با تلویزیون تعاملی آموزش‌وپرورش است. به این منظور 10 برنامه نخستی که برای این تلویزیون تهیه کردیم مربوط به حوزه آسیب‌های اجتماعی است که آماده انتشار است. همچنین باتوجه به اینکه یکی از معضلات دانش‌آموزان ناشی از آسیب‌های روابط در دوران نوجوانی است، دوره‌های «مدیریت عواطف» را در سطح وسیعی در آموزش‌وپرورش برگزار می‌کنیم و برای فرزندان طلاق هم دوره‌های تاب‌آوری را در دست اجرا داریم.

حمیدی در ادامه به جلب همکاری سایر بخش‌ها و نهادها در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان پرداخت و گفت: درخصوص دانش‌آموزان بدسرپرست از ظرفیت مشاوران معاونت پرورشی آموزش‌وپرورش استفاده می‌کنیم.

وی خاطرنشان کرد: در اهمیت بحث آسیب‌های اجتماعی همین بس که امروز برای این بخش بودجه مستقل داریم و اخیرا آموزش و پرورش به عنوان دستگاه برتر در زمینه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از ستاد مبارزه با مواد مخدر و شورای اجتماعی کشور تشویق‌نامه گرفته است.

ورزش دانش‌آموزی کارآمد‌ترین ابزار تربیت

معاون وزیر آموزش‌ و پرورش با بیان اینکه در دنیای امروز تربیت بدنی (physical education) به معنی آموزش از طریق شرکت‌جویی در فعالیت‌های بدنی و حرکتی و بازی‌های کودکانه است، اظهار کرد: هیچ ظرفیت آموزشی کارآمدتر و پراقبال‌تر از تربیت بدنی نمی‌تواند به لحاظ تربیتی اثرگذار باشد؛ چرا که می‌توانیم 13 میلیون دانش‌آموز را هدف بگیریم.

وی ادامه داد: فرق ورزش (sport) با تربیت بدنی در آموزش‌ و پرورش همین است. اسپورت با رکورد و قهرمانی سروکار دارد ولی در آموزش‌ و پرورش فعالیت بدنی کاملا ماهیت تربیتی دارد و ما هیچگاه واژه اسپورت را برای فعالیت‌های ورزشی آموزش‌ و پرورش به‌کار نمی‌بریم.

حمیدی با نقل جمله‌ای از دکتر شعاری‌نژاد در کتاب «فوق برنامه» مبنی بر اینکه « هر زمانی که در چهاردیوار مدرسه سپری می‌شود برنامه است گرچه جزو ساعات برنامه درسی نباشد»، افزود: نه تنها ساعات درس تربیت بدنی، حتی زنگ‌های تفریح هم فرصت تربیتی هستند و ما با افزایش زنگ تفریح مدارس می‌توانیم فعالیت‌های ورزشی را بیشتر کنیم. همچنین باید روی اوقات فراغت پنج‌شنبه‌ها و اوقات بعدازظهر کار کنیم چرا که برنامه و فوق‌برنامه باید در هم تنیده شوند.

وی خاطرنشان کرد: امروز ما برنامه و فوق‌برنامه را در یک امتداد قرار دادیم که نشاط اجتماعی چهار سال اخیر در مدارس مرهون همین فعالیت‌هاست.

نیازمند کمک سازمان دانش‌آموزی هستیم

حمیدی درخصوص همکاری تشکل‌های دانش‌آموزی در حوزه تربیت بدنی، بهداشت و سلامت و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی گفت: در حوزه تربیت بدنی در حال تهیه پیش‌نویس تاسیس انجمن ورزشی داخل مدرسه هستیم که بر اساس آن دانش‌آموزان عهده‌دار اداره فعالیت‌های ورزشی در رشته‌های مختلف می‌شوند. در حوزه بهداشت و سلامت هم سفیران سلامت را پی‌ریزی کردیم که نتیجه همکاری گروه‌های دانش‌آموزی است و در بخش پیشگیری هم یاوران پیشگیری را با کمک بهزیستی در دست پیگیری داریم.

وی ادامه داد: در حوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی باتوجه به اینکه نیروی انسانی در مدارس نداریم باید از کمک تشکل‌های دانش‌آموزی و حتی NGO‌ها استفاده کنیم. همچنین موضوع یاوران پیشگیری در دست پیگیری است ولی به نظر من می‌توانیم فعالیت سفیران سلامت را به این بخش گسترش دهیم.

معاون تربیت بدنی و سلامت وزیر آموزش‌ و پرورش تاکید کرد: یکی از استراتژی‌های ما توسعه نهضت داوطلبی است و معتقدیم باید بر همکاری دانش‌آموزان تکیه کنیم بنابراین در بخش تشکل‌های دانش‌آموزی شدیدا به کمک سازمان دانش‌آموزی نیاز داریم.

بزرگ‌ترین مشکل ما کمبود فضای ورزشی استاندارد است

حمیدی با اشاره به این مطلب که کمبود فضای استاندارد ورزشی مهم‌ترین مشکل ما در راه توسعه فعالیت‌های حرکتی در مدارس است توضیح داد: امروز گرچه در بخش نیروی انسانی کمبودهایی داریم ولی شاخص‌های ما در این بخش همواره در حال پیشرفت بوده است. آنچه امروز آزاردهنده است کمبود فضای استاندارد برای فعالیت‌های بدنی در مدارس است. امروز به ازای هر دانش‌آموز در کشور 28/0 سانتی‌ متر فضای سرپوشیده ورزشی داریم در حالی که باید به ازای هر دانش‌آموز 2 متر مربع فضای استاندارد داشته باشیم.

تک سالن‌های ورزشی باید در مدارس ساخته شوند

وی افزود: امروز پول بسیاری در حوزه ورزش کشور خرج می‌شود. معتقدم به جز استادیوم‌های بزرگ ملی که باید در حوزه ورزش و جوانان تامین اعتبار شوند ساختن تک سالن‌ها یک اشتباه استراتژیکی است چرا که همه این فضاها باید در داخل مدارس ساخته شوند. اگر این سالن‌ها در بیرون ساخته شوند دانش‌آموزان به نوعی از آن محروم می‌مانند؛ لذا تشکیلاتی که باید ترویج‌کننده ورزش و سلامت باشد به فکر درآمدزایی می‌افتد و فضا را در اختیار نسلی قرار می‌دهد که قدرت پرداخت دارد اما با چربی و دیابت و آرتروز دست و پنجه نرم می‌کند.

معاون وزیر آموزش و پرورش تاکید کرد: این منابع باید به طرف آموزش‌وپرورش و مدارس بیاید. از این به بعد هر مدرسه جدیدی که احداث می‌شود باید یک فضای ورزشی در کنارش باشد. این به ما کمک می‌کند نسلی فعال را پرورش دهیم. اگر نسل جوان ما امروز در اوقات فراغتش به فعالیت‌های حرکتی روی بیاورد، می توانیم امیدوار باشیم که همین نسل در آینده نیز در اوقات فراغت به طرف فعالیت حرکتی و ورزش برود و جامعه فردای ما را افرادی بسازند که از نعمت سلامت جسمی و روانی برخوردار باشند.

بازی‌های کودکانه محل تمرین مهارت‌های زندگی است

حمیدی با اشاره به آثار مخرب ضعف یادگیری مهارت‌های اجتماعی از دوران طفولیت و نبودن دوستی و صمیمیت بین کودکان که باعث ایجاد گسست در شخصیت آنها می‌شود، اظهار کرد: وفاق، کار تیمی، دوستی و صمیمیت عواملی هستند که در تکوین شخصیت کودکان موثرند. تمرین برد و باخت در بازی‌های کودکانه افراد را برای واردشدن به بازی اصلی یعنی زندگی آماده می‌کند.

وی یکی از علل رشد نامطلوب شخصیت کودکان را نبود زمان کافی برای بازی‌ها و فعالیت‌های گروهی می‌داند و می‌گوید: کنکور و آزمون‌ها فرصت بازی و فرصت تکوین شخصیت را از کودکان ما می‌دزدد. زمانی که موفقیت در آزمون‌ها تنها هدف دانش‌آموز و تنها انتظار خانواده و جامعه از دانش‌آموز باشد، دیگر مجالی برای تمرین پیروزی و شکست، مهارت‌های ارتباطی، یادگیری خودمراقبتی و مدیریت خانواده نمی‌ماند. وقتی شادی و نشاط ناشی از بازی را دانش‌آموز دوره ابتدایی بگیریم، خشونت جایگزین آن می‌شود و این خشونت فردا در جای جای جامعه ریشه می‌دواند.

معاون وزیر آموزش‌ و پرورش در پایان این بحث خاطرنشان کرد: حال که آموزش‌ و پرورش ما به این جمع‌بندی رسیده است که با حذف آزمون‌ها، کودکی را به کودکان بازگرداند و مدرسه را به کانون تمرین مهارت‌های زندگی و محل شادی و نشاط و موانست و علم اندوزی تبدیل کند، می‌توانیم به آینده این نسل امیدوار باشیم.

افتخارم این است که دبیر تربیت بدنی بودم

معاون تربیت بدنی و سلامت وزیر آموزش‌ و پرورش در بخشی از این گفت‌وگو با اشاره به سوابق خود در حوزه تربیت بدنی گفت: من افتخار داشتم که دبیر تربیت بدنی بودم و این آغاز فعالیت حرفه‎‌ای من در این حوزه بود. در سال 1360 مجله «ورزش، ورزش» را برای دبیران تربیت بدنی آموزش‌وپرورش منطقه 5 تهران منتشر می‌کردم که این نشریه مورد توجه همکاران ما در اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران قرار گرفت و دعوت به همکاری شدم. از شماره سوم این نشریه در وزارت آموزش و پرورش منتشر شد. مدتی هم در وزارت ورزش، جهاد دانشگاهی و وزارت علوم خدمت کردم. دوره‌ای رئیس فدراسیون ورزش دانشجویی و بعد مدیر آکادمی در کمیته ملی المپیک بودم تا اینکه به درخواست آقای فانی وزیر سابق آموزش‌وپرورش به آموزش‌وپرورش بازگشتم.

وی ادامه داد: پدرم 33 سال در آموزش و پرورش خدمت کرده است، همسرم دبیر تربیت بدنی بود و پسرم که امروز دکتری تربیت بدنی دارد ساعاتی در هفته به عنوان دبیر تربیتی در دبیرستان سابق خود تدریس می‌کند. می‌خواهم بگویم من با نان آموزش‌وپرورش بزرگ شدم و همیشه عشق وافری برای خدمت در آموزش و پرورش داشته‌ام.

حمیدی که مجموعا 35 سال در مدیریت ورزش کشور حضور داشته است درباره حوزه آموزش و پرورش گفت: اگر کسی بخواهد به ورزش کشور خدمت کند، بهترین محل برای او حوزه تربیت بدنی آموزش و پرورش است. این نهاد بزرگ کشور به لحاظ عمق، اثربخشی و پایه‌ای بودن آموزش‌ها پراهمیت است. زمانی که طرح جامع تربیت بدنی در وزارت ورزش تدوین می‌شد مدلی برای آن پیشنهاد کردم که پایه آن ورزش دانش‌آموزی بود.