چهارم آبان روزافشاگري امام خميني(ره) عليه پذيرش کاپيتولاسيون

به گزارش پانا شهرستانهای تهران ،کاپيتولاسيون، به قراردادهايي گفته مي شود که از لحاظ تاريخي ، سابقه اي طولاني دارد وبه موجب آن، اتباع يک دولت در قلمرو کشور ديگر، مشمول قوانين کشور خود مي شوند.

اين قراردادها اغلب بين دولت هاي اروپايي با دولت‌هاي آسيايي و آفريقايي بسته شده و دراين صورت‌ ، قدرت اروپايي بر يک کشور تسلط پيدا كرده واتباع آن از تمامي حقوق و امتيازات برخوردار مي شدند.

به عنوان مثال اگر در آن کشور يک فردي را به قتل مي رساندند، دستگاه قضايي آن کشور نمي توانست فرد خاطي را طبق قوانين کشور خودش محاکمه کند .

اين قانون از جمله قوانيني است که مدعيان حقوق بشر، مرتکب آن شده و با روح قوانين الهي، به ويژه، دين اسلام،‌سازگار نيست .

در ايران نيز به دليل ضعف قدرت پادشاهان ، همواره امتيازاتي يک طرفه در ارتباط با کشورهاي اروپايي به آنان داده شده ، نفوذ بيگانگان و دخالت آنان در مصالح کشور و نيز غارت سرمايه ها ، بيشتر از همين راه، يعني کاپيتولاسيون بوده است .

کاپيتولاسيون، به مفهوم کامل آن در زمان قاجاريه ، توسط روس ها و با امضاي قرارداد تجاري ترکمنچاي به ايران تحميل شد.

اين قرارداد موجب شد تا ديگر دولت هاي خارجي هم، کاپيتولاسيون را به نفع اتباع خود در ايران به دست آورند و برخي از دولت ها در ضمن قراردادهاي خود، صريحاً از کاپيتولاسيون نام مي بردند و به اين امتياز دست مي يافتند و برخي نيز با عناويني مانند قرارداد صلح و تجارت از اين امتياز بهره مي بردند .

پس از انقراض قاجاريه و روي کار آمدن رضاشاه ، انگليس مايل بود كه شاه ايران ، برخي از امتيازات را که ديگر بي فايده شده بود، لغو کند تا به اين وسيله به وجهه و اعتبار خود بيفزايد. يکي از اين امتيازات که لغو شد، کاپيتولاسيون بود که به دست رضاشاه و با نظر موافق انگليس در سال 1306 صورت گرفت.

کاپيتولاسيون در قرن بيستم رفته‌رفته لغو شد،ابتدا ژاپن آن را لغو کرد و پس از آن ترکيه، تايلند، ايران، مصر و چين ، اما ‌اين قانون ننگين در سال 1343 در زمان دولت اسدالله علم و حسن علي منصور دوباره به نفع اتباع امريکا در ايران به تصويب رسيد.

پس از تصويب فرمايشي لايحه کاپيتولاسيون و در فضايي آکنده از سانسور و خفقان ،امام خميني(ره)، در دفاع از عزت، مليت و اسلاميت ايران ، با اين لايحه ننگين به مخالفت برخاست .

امام (ره) در 4 آبان 1343 ه.ش مردم و علما را به قيام دعوت کرد،ایشان با سخنراني افشاگرانه خود و با اعلام عزاي عمومي، شاه ،مجلس ، دولت و امريکا را به شدت مورد انتقاد قرار داد .

امام خميني(ره) با پشتوانه الهي و توکل بر خداوند، مقابل قانوني که استقلال و عزت ايران را به خطر مي انداخت، ايستاد و پس از آن ، رنج هاي تبعيد چند ساله از وطن را به جان خريد .

اقدام شجاعانه امام خميني(ره) بر ضد منافع نامشروع آمريکا در ابان ماه سال 43، باعث شد تا رژيم پهلوي، شتاب زده و بزدلانه، اقدام به دستگيري و تبعيد امام به ترکيه کند و به دنبال آن، اعتراض ها و اقدام هاي مسلحانه آغاز شد که به قتل حسن علي منصور از مسببان تصويب لايحه کاپيتولاسيون منجر شد .

تصويب لايحه کاپيتولاسيون، نقض آشکار استقلال و حاکميت ايران بود، ازاين رو هر که ماجراي اين لايحه را مي شنيد، نسبت به دولت و شاه خشمگين مي شد. امام خميني(ره) از اين مسئله به سند بردگي ملت ايران تعبير کرد .

اعطاي مصونيت قضايي براي مستشاران امريکايي ، بعدها خانواده هاي آنان و نيز کارکنان غيرنظامي را هم شامل شد كه هزينه هاي سنگيني را بر دوش دولت و مردم ايران تحميل کرد،

شایان ذکر است ،پس از پيروزي انقلاب اسلامي در تاريخ 23 ارديبهشت 1358، با تصويب شوراي انقلاب، لايحه کاپيتولاسيون لغو شد.

/خبرنگار: سمیه محمدی/