پانا اجتماعی
لزوم برنامه‌های سازمان‌یافته و هماهنگ برای بهداشت روانی
لزوم برنامه‌های سازمان‌یافته و هماهنگ برای بهداشت روانی
الهام فخاری*
رئیس شورای اسلامی استان تهران یادداشتی را درباره لزوم برنامه‌های سازمان‌یافته و هماهنگ برای بهداشت روانی و خدمات روان‌شناختی منتشر کرد.
متن این یادداشت به شرح زیر است:
وضعیت روان‌شناختی ما بر کارایی‌مان در نهادها ازجمله خانواده، نهادهای کاری و اجتماع هم اثر می‌گذارد. جامعه و وضعیت اقتصادی و سیاسی هم می‌تواند بهزیستی روانی شهروندان را در پی داشته باشد یا از نظر روان‌شناختی فشارزا و چالش‌آفرین باشد. امروزه در مدیریت بحران، توسعه پایدار شهرها و ابرشهرها، بهداشت، برنامه‌ریزی توسعه خدمات و هر آنچه به آدمی پیوند می‌خورد، بنیان‌های بهداشت روانی و روان‌شناختی در کار هستند و در برنامه‌ریزی‌ها، اقدام‌ها و پیوست‌ها در نظر گرفته می‌شوند. بخش برجسته‌ای از مدیریت چالش‌های طبیعت‌بنیاد مانند سیل و زلزله یا ساختگی مانند جنگ و آوارگی را بهداشت، بازتوانی و پایداری‌های روان‌شناختی تشکیل می‌دهد و در هر ستاد مدیریت بحرانی، بهداشت روانی و مداخله‌های در بحران، کانون کار است. اگر کاستی‌های زندگی ما به کمتر پرداخته‌شدن به بهداشت روانی انجامیده، نباید این مهم را نادیده گرفت یا فرافکنی کرد. بهداشت روانی به معنای همیشه لبخند‌زدن و شادنمایی بی‌پایه هم نیست. بهداشت روانی زمینه‌های کنش و واکنش‌های بسامان در رویارویی با رویدادها و چالش‌ها و در تعامل با دیگران را دربر دارد که هم تجربه‌های عاطفی بسامان خشم، اندوه، ترس و هم شادی هستند و هم سازوکارهای شناختی برهان‌پردازی، به‌یادسپاری، پردازش و مانند اینها. اگر از چالش‌ها و کژکاری‌های روان‌شناختی سخن می‌گوییم و در سطح ملی بیمناک هستیم، از این‌رو است که نابسامانی‌ها هم دریافت، شناخت و برهان‌پردازی مردم را دچار مسئله می‌کنند و هم خلق‌و‌خو، زندگی روزمره و شادکامی‌های آدم‌ها را به هم می‌ریزند. گرچه هنوز بهداشت روانی کانون کار شرکت‌های بیمه‌ای ایرانی نیست و شوربختانه بخشی از جمعیت ایرانی برای دسترسی عادلانه به خدمات بهداشت روان دشواری‌هایی دارند، ولی بهداشت روانی و روان‌درستی بیش از گذشته به زبان آورده می‌شود.
فراتر از گفتن، ما نیازمند برنامه‌های سازمان‌یافته و هماهنگ برای بهداشت روانی و خدمات روان‌شناختی هستیم که کانون کار مدیریت شهرها و کلان‌شهرها، نهادهای عمومی و دولت باشد، در سازمان‌ها بودجه بهداشت روانی بخشی از بودجه اثربخش در رفاه و منابع انسانی باشد، به بهداشت روانی مانند بنیان بهزیستی اجتماعی پرداخته و از بهره‌برداری منفی از سازه‌های روان‌شناختی به‌مثابه انگ یا از راه فرافکنی خودداری شود. در این هنگامه‌ای که سال‌ها تحریم از یک سو، چالش‌های اقتصادی و اجتماعی از سویی و کووید19 از سوی دیگر فشار فرساینده روانی و تنی برای مردم پدید آورده‌اند، سخن‌گفتن از بهداشت روانی یک فانتزی یا کاری تجملی نیست. به‌راستی تن و روان آدمی جدا نیست، فشارهای خودساخته یا دیگران‌ساخته بر چگونگی زندگی اثرگذار هستند و نباید بی‌تفاوت باشیم. بهداشت روانی مسئولیت و مسئله همگانی ماست، اگر بدانیم و اگر بخواهیم کاری برای یاری و بهبود زندگی مردم پیش ببریم.
*رییس شورای اسلامی استان تهران و نایب رییس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران
