پانا اجتماعی
زارع، استاد مدیریت بحران در گفت‌وگو با پانا هشدار داد؛
فاجعه «پلاسکو» و غفلت مسئولان از «ایمنی» ساختمان‌های بلند
فاجعه «پلاسکو» و غفلت مسئولان از «ایمنی» ساختمان‌های بلند
مجتمع «ایران مال» یکی از ناایمن‌ترین ساختمان‌ها است و اصلا شوخی بردار نیست
تهران (پانا) - حادثه ریزش ساختمان پلاسکو که منجر به شهادت 16 آتش‌نشان و 6 شهروند شد، امروز به چهارمین سالگرد خود رسید، حادثه‌ای که در آن زمان بسیاری از ضعف مدیریت بحران در آن صحبت کردند و در گزارش ملی حادثه پلاسکو نیز به این موضوع پرداخته شد و پس از آن ساختمان‌های بلندمرتبه مورد توجه قرار گرفت اما سوال اینجاست که این حادثه چقدر توانست بر ایمنی ساختمان‌های بلند تاثیر بگذارد؟
در ساعت ۷ و ۵۹ دقیقه روز پنج‌شنبه ۳۰ دی ماه سال ۱۳۹۵ طبقات فوقانی ساختمان پلاسکو گرفتار آتش شد و ساعت ۱۱ صبح در حالی که تصور بر این بود که آتش مهار شده است، ناگهان آتش از بخش شرقی ساختمان زبانه کشید و دیوار شمالی ساختمان پلاسکو نیز به‌طور کامل فرو ریخت و سرانجام در ساعت ۱۱ و ۳۰ دقیقه این روز پس از ۳ ساعت و ۳۰ دقیقه از شروع آتش‌سوزی کل ساختمان به‌طور عمودی فرو ریخت. عملیات آواربرداری پلاسکو، حدود ۹ روز به طول انجامید و در این حادثه ۱۶ نفر از آتش‌نشانان و ۶ نفر افراد شخصی جان باختند. پس از این حادثه بود که ارتقای ایمنی در ساختمان‌های بلند و موجود مسکونی مورد توجه قرار گرفت و بسیاری از کارشناسان مدیریت بحران ضرورت چاره‌اندیشی برای ارتقای ایمنی در ساختمان‌های بلندمرتبه را مطرح کردند اما امروز و در چهارمین سالگرد حادثه تلخ پلاسکو همچنان این سوال مطرح است که آیا آنگونه که در روزهای ابتدایی حادثه به مساله ایمنی توجه می‌شد، ساختمان‌های بلند ایمن شدند؟ دکتر مهدی زارع، محقق زلزله‌شناسی و استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله همزمان با چهارمین سالگرد حادثه پلاسکو در پاسخ به این سوال اظهار کرد: «حادثه ساختمان پلاسکو موجب شد همان هفته‌ها و ماه‌های نخست پس از حادثه، به ایمنی ساختمان‌های بلندمرتبه در رسانه‌ها و افکار عمومی توجه شود و موجی به سمت مساله ایمنی و در حمایت از ایمن‌سازی برخواست اما از سال 95 تا 99 در پایتخت و استان تهران روند احداث ساختمان‌های بلندمرتبه ادامه پیدا کرد.»
تکمیل مال‌ها و مراکز خرید بزرگ پس از حادثه پلاسکو
این استاد مدیریت بحران ادامه داد: «بسیاری از مال‌ها و مراکز خرید بزرگ که قبل از پلاسکو در حال ساخت بود در همین چهار سال تکمیل شد در حالی که بسیاری از این ساختمان‌ها در مراکز پر جمعیت قرار دارند. از جمله مرکز بزرگ لوازم خانگی در مجاورت میدان شوش تهران در همین مدت تکمیل شد و به عنوان افتخارات شهر تهران محسوب می‌شود. همچنین ساختمان‌هایی که روی گسل شمال تهران در ولنجک قرار دارد و برج‌های دوقلوی ولنجک در حریم رودخانه ولنجک در حال ساخت بودند که در همین چهار سال تکمیل شد.»
زارع تصریح کرد: «به نظر نمی‌رسد که حادثه پلاسکو موجب شده باشد که به صورت بنیادی بر روند ایمن‌سازی ساختمان‌ها اثر بگذارد، البته پس از حادثه پلاسکو هوشیاری بیشتری در مدیریت آتش‌نشانی برقرار شد و به تامین تجهیزات مورد نیاز آتش‌نشانی تهران نیز پرداخته شد که قابل توجه است اما توجه بنیادی که موجب تغییر توسعه شهری تهران شود هنوز صورت نگرفته است.»
وی در ادامه با اشاره به ممنوعیت بلندمرتبه سازی در شهر تهران با توجه به طرح تفصیلی شهر تهران و مصوبه شورای شهر اظهار کرد: « طبق مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری، احداث ساختمان‌های ۱۲ طبقه و بیشتر در شهر تهران ممنوع است اما شهرداری منطقه 22 در بهمن ماه سال 95 و 6 روز پس از حادثه پلاسکو، پروانه ساختمان و تغییر نقشه ملکی در شمال شرق دریاچه شهدای خلیج فارس چیتگر را صادر کرد که طبق مصوبه شورا، احداث آن ممنوع است و نمی‌دانم با چه توجیهی این کار صورت گرفته است.»
استاد تمام پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله ادامه داد: «دو تیپ ساختمان به شهر تهران اضافه شده است که شامل ساختمان‌های مدرن و دیگری شامل ساختمان‌های ارزان قیمت بلند مرتبه است که ساخت آنها در استان تهران ادامه دارد. به عنوان مثال مسکن مهر فاز 9 ، 10 و 11 شهر پردیس ساخته شده است که در زلزله با بزرگای 5 شهر دماوند، آسیب دیدند. بنابراین به سرعت مشغول تکمیل ساختمان‌ها هستند و به نظر می‌آید گرچه اصلاحاتی در روند نگاه به مساله ایمنی انجام شده است اما روندهای کلی تغییر نکرده است.»
تکرار احداث ساختمان جدید پلاسکو در همان جای شلوغ جای تامل دارد
وی با اشاره به ساختمان جدید پلاسکو نیز گفت: «اصرار به اینکه همانند ساختمان قبلی پلاسکو در همان مکان ساخته شود جای تامل دارد. سازنده اصلی نیز در سال 40 این ساختمان را بی‌قواره ساخته بود. اکنون نیز بازهم تکرار کردند در صورتی که آنجا محله پر رفت و آمد و شلوغی در شهر تهران است و چه اصراری به اضافه بار در این مکان است در صورتی که به جای تبدیل شدن به ساختمان مدرن، می‌توانست فرصتی باشد تا آنجا به مرکز ایمنی تبدیل شود و به عنوان نمایشگاه ایمنی و مرکز آموزش ایمنی برای کل منطقه در نظر گرفته شود.»
زارع ادامه داد: «آنچه در سال 95 برای ساختمان پلاسکو اتفاق افتاد و آتش‌نشانان فداکاری کردند موجب شد تا نقص‌ها و ایرادات در مدیریت حادثه پوشانده شود در حالی که این مساله قابل بررسی بود و همچنان قابل بررسی علمی و فنی است و در سالگرد حادثه پلاسکو می‌توان بار دیگر آنها را به صورت علمی بررسی کرد زیرا مشابه حادثه پلاسکو حدود 6 ماه بعد در برج گرنفل لندن اتفاق افتاد و در آن هیچ آتش نشانی جان خود را از دست نداد به این دلیل که طبق استانداردهای آتش‌نشانی در لندن ورود آتش‌نشانان به ساختمان ناایمن تشخیص داده شد و عملیات از بیرون انجام گرفت اما آتش‌نشانان ما فداکارانه در حادثه پلاسکو عملیات را دنبال کردند و این مساله می‌تواند از نظر فنی و علمی مورد بحث و بررسی قرار بگیرد اما ایثار و فداکاری آتش‌نشانان باب این مباحث را بست.»
ساختمان ایران مال از ناایمن‌ترین مجتمع‌ها است
این استاد دانشگاه همچنین به ساختمان ایران مال اشاره کرد و گفت: «ساختمان ایران مال که مدرن‌ترین جای تجاری ایران است یکی از ناایمن‌ترین مجتمع‌ها محسوب می‌شود که قرار است با عدد بالایی هم فروخته شود اما کمترین امکانات ایمنی در آن دیده شده است و هدف از آن فقط ساخت یک مجتمع بوده است که همانند آن در بسیاری از کشورها از جمله دوبی وجود دارد در صورتی که این ساختمان ایمنی ندارد و شوخی بردار هم نیست.»
