ایران و اجلاس 180 اوپک

یکصد و هشتادمین اجلاس سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام (اوپک) و دوازدهمین نشست اوپک پلاس (اوپک و متحدان غیراوپکی نظیر روسیه) هفته آتی در حالی برگزار می‌شود که بازار در شرایطی خاص نسبت به نشست‌های دو دور قبل قرار دارد.

پس ‌از چند ماه ناامیدی و ضعف ناشی از شیوع ویروس کرونا، در دو هفته اخیر با انتشار اخبار کشف واکسن، موجی از امیدواری نسبت به احیای تقاضای جهانی نفت در بازار شکل گرفته و احتمال داده می‌شود که بزودی محدودیت‌های تردد کمتر شود. مسأله‌ای که در روزهای گذشته روی قیمت نفت خام نیز مؤثر بوده و در آخرین جلسه معاملات آتی نفت خام، قیمت هر بشکه را به بیش از 48 دلار یعنی بالاترین میزان 9 ماه اخیر رسانده است.

اما مثبت شدن چشم‌انداز تقاضا از یک سو و لبریز شدن صبر برخی از کشورهای عضو در برابر توافق کاهش تولید تاریخی اوپک پلاس و تغییر در سطح تولید کشورهایی نظیر لیبی می‌تواند جلسه 180 اوپک را که در 30 نوامبر برگزار می‌شود، تحت تأثیر بگذارد. در این میان بازار نیز از اوپک پلاس انتظار دارد که برای حفظ قیمت‌ها در سطح کنونی، دست به تمدید توافق کاهش تولید در سطح کنونی بزند و فراتر از مثبت شدن چشم اندازها عمل کند.

اوپک در 60 سال عمر فعالیت خود نشان داده که می‌تواند سازمانی برای تعیین کف قیمت‌های نفت باشد و اکنون نیز چنین است. هر زمانی که شرایط بازار بد باشد، اوپک توانسته به یک توافق بر سر میزان عرضه دست یابد و به این ترتیب مانع از ریزش قیمت‌ها شود. چراکه اعضای آن از عربستان و امارات تا ونزوئلا به درآمدهای نفتی وابسته هستند. اخیراً روسیه و چند کشور نفتی دیگر نیز به‌عنوان یک کشور نفتی غیرعضو با توجه به نیازی که به درآمدهای نفتی دارند، در کنار این سازمان قرار گرفته‌اند.
اما زمانی که قیمت نفت بالا می‌رود، این کشورها دیگر نیازی به همکاری بیشتر ندارند و در برخی از مواقع نیز تصمیم به قطع همکاری‌ها و ترک سازمان می‌گیرند. لذا اگر قرار باشد که تغییری در ساختار اوپک رخ دهد، در دوران اوج قیمت نفت خواهد بود. ضمن آنکه می‌دانیم بهترین شرایط برای اثر‌گذاری برخی از کشورها مانند عربستان سعودی، کویت و امارات متحده بر بازار حضور در اوپک و همراه کردن سایر اعضا با تصمیمات خود است و حداقل برای شرایط بحرانی می‌خواهند که کشورهای دیگر را با خود همراه داشته باشند که کسری منابع بودجه‌ای خود را به حداقل برسانند.

اما مسأله دیگری که می‌تواند در اجلاس 180 مورد بررسی قرار گیرد، ایران و قوت گرفتن احتمال لغو تحریم‌های نفتی آن با اظهارات رئیس جمهوری جدید امریکاست، اما از آنجایی که فعلاً اتفاق جدیدی در میزان صادرات نفت ایران و درآمدهای نفتی کشور رخ نداده است، به نظر می‌رسد که ایران باید در این اجلاس تنها بر اهمیت حیات اوپک برای شرایط دشوار بازار تأکید داشته باشد و به موضوعاتی که هنوز تغییری در آن دیده نمی‌شود، پرداخته نشود.

ضمن آنکه نیاز به طرح این مسأله نیز وجود ندارد و همه کشورهای عضو می‌دانند که اگر روزی تحریم‌های ایران برداشته شود و نفت ایران بخواهد وارد بازار شود و توافق کاهش تولیدی برقرار باشد، در چنین شرایطی اگر همکاری لازم را نداشته باشند، متضرر اصلی خودشان هستند، چراکه بعید به نظر می‌رسد که ایران بیش از این متضرر شود و شرایط کنونی صادرات و درآمد نفتی ایران نمی‌تواند از وضع کنونی وخیم‌تر شود.

لذا همه کشورها می‌دانند که در صورت بازگشت نفت ایران به بازار تنها راه برای حفظ ثبات، همراه کردن ایران با سایر کشورهاست و هر نوع جنگ قیمتی به ضرر خودشان تمام می‌شود. کشورهای عربی، روسیه و امریکا همگی به نفت در قیمت‌های بالای 50 دلار در بشکه نیاز دارند و به‌همین خاطر اگر روزی تحریم‌های ایران برداشته شود، به احتمال قوی با ایران همکاری‌های لازم را انجام می‌دهند. البته نباید تاریخ را فراموش کرد و باید به ذهن سپرد که زمان برجام و بازگشت ایران به بازار سعودی‌ها ناراحت‌ترین اعضای بازار بودند و ممکن است که الان نیز هر اقدامی انجام دهند تا تحریم‌های ایران برداشته نشود یا اگر قرار است اتفاقی رخ دهد، این موضوع تا جای ممکن با تأخیر انجام شود.

به هر حال، با اهمیت مسائل عراق، لیبی و امارات و خبر کشف واکسن بعید است که ایران موضوع اصلی اجلاس 180 اوپک و دوازدهمین نشست اوپک پلاس باشد، اما کشور باید با هوشیاری کامل در این نشست حاضر شود و به‌عنوان یک ظرفیت بالقوه در سازمان، اعضا را متحد کند. اکنون قیمت‌ها در حد مطلوبی قرار دارد و این احتمال می‌رود که اوپک پلاس به تمدید توافق کاهش تولید در سطح 7.6 میلیون بشکه در روز برای ماه‌های آتی رأی دهد تا در روزهای آخر 2020 بخشی از کمبود منابع خود را جبران کند.

*کارشناس انرژی

منبع: ایران