تپه‌ای باستانی در زنجان با کارکرد دائمی صنعتی

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، ابوالفضل عالی - سرپرست هیات باستان‌شناسی تپه «کوزه‌چی» در زنجان با اعلام این خبر گفت: تپه کوزه‌چی در نزدیکی روستای رضاآباد از توابع بخش زنجان‌رود شهرستان زنجان، در میان دره‌ای در شمال روستای رضاآباد و در فاصله ۱۰ کیلومتری جنوب غرب معدن نمک چهرآباد قرار دارد که یکی از چندین محوطه باستانی حوزه آبریز تلخه رود است و در بررسی باستان شناسی محدوده اطراف معدن نمک در سال ۱۳۸۵ شناسایی شد و مطالعه اولیه یافته های سطحی تپه نشان داد که این محوطه مربوط به عصر آهن ۳ و احتمالاً دوره هخامنشی است.

او به شواهد و مدارک باستان شناختی درباره‌ این محوطه اشاره کرد و افزود: دوران هخامنشی و ساسانی از دوره‌های اصلی استخراج نمک در معدن چهرآباد در دوران پیش از اسلام بوده است، به طوری که بخش بزرگی از نهشته‌های باستانی و تونل‌های فروریخته استخراج نمک مربوط به این دو دوره است.

وی شناختِ معدنکاران هخامنشی و ساسانی فعال در این معدن در آن دوره و این را ‌که محل استقرار و زندگی شان کجا بوده از پرسش‌هایی دانست که همیشه پژوهشگران معدن، به دنبال یافتن پاسخی صحیح برای آن از طریق بررسی های باستان شناسی و مطالعات آزمایشگاهی بوده‌اند و ادامه داد:‌ در این راستا یکی از اهداف مهم تیم کاوش معدن نمک، شناسایی محوطه‌های استقراری همزمان با ادوار استخراج نمک در محدوده پیرامون معدن بوده است. به همین دلیل برنامه بررسی و شناسایی حوزه آبریز تلخه رود که معدن نمک و روخانه های چهرآباد، مهرآباد و بویوک چای بخشی از آن هستند، نیز با همین هدف در سال های گذشته انجام یافت و محوطه های مختلفی از دوران پیش از تاریخ، ساسانی و اسلامی در آن محدوده شناسایی شد.

او با اشاره به این نکته که تپه کوزه چی تنها محوطه باستانی پیرامون معدن بود که شواهدی سطحی از عصر آهن ۳ و دوره هخامنشی داشت، بیان کرد: بنابراین تصمیم بر آن شد برای شناسایی ارتباط احتمالی این محوطه با معدن نمک برنامه گمانه زنی به منظور لایه نگاری در تپه کوزه چی انجام شود که آن تا کنون نیز ادامه دارد. گمانه زنی انجام شده تاکنون نشان داده که لایه‌های تاریخی روی یک تپه طبیعی شکل گرفته و عمق لایه‌ها در قسمت‌های مختلف تپه حدود ۱/۵ متر است که بر بستر طبیعی تپه قرار گرفته‌اند.

سرپرست هیئت باستان شناسی شواهد به دست آمده را نشانگر کارگاهی بودن این محوطه در اواخر عصر آهن ۳ دانست که در آن ذوب فلز و احتمالاً پخت سفال انجام می‌شده و گفت: کشف سرباره‌های فلز آهن از محدوده کاوش شده و سطح تپه و نیز کشف سازه‌های حرارتی در داخل گمانه‌ها نشان می‌دهد کل محوطه در دوره یاد شده به عنوان یک محوطه صنعتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

عالی تاکید کرد: به جز آثار کارگاهی در لایه‌های بالاتر نیز شواهدی از لایه‌های استقراری ضعیف به دست آمده که احتمالاً از نظر زمانی جدیدتر از آهن ۳ است.