اهواز در خطر است؛ بشنوید صدای یک میلیون نفر را

استان خوزستان و به تبع آن اهواز از پتانسیل‌های فراوانی در بسیاری زمینه های توسعه برخودار است که با اندک نگاه توسعه گرایانه و تحول خواهانه قابلیت تبدیل شدن به یکی از شهرهای پر رونق و مدرن حتی در سطح خاورمیانه را دارد. منابع معدنی غنی، رودخانه های پرآب و قابل کشتیرانی، خاک حاصلخیز، شیلات، راههای ارتباطی، راه آهن، بندرگاه متعدد، فرودگاه، موقعیت استراتژیک و ژئوپلتیکی از مهمترین ویژگی‌های بارز این استان است، اما همه اینها از حصار ذهن‌ها و روی خطوط صورت‌جلسه های اداری و وعده های مدیریتی و انتخاباتی فراتر نرفته است.

اهواز یکی از چند کلانشهر بزرگ کشور است که جمعیت زیادی به‌ویژه در بخش حاشیه ای به خود اختصاص داده است. بر اساس آمارهای غیر رسمی تاکنون نزدیک به 800 هزار نفر در حاشیه این شهر زندگی می کنند. آلودگی هوا ناشی از ریزگردها و فلرهای نفتی، وضعیت نامناسب فاضلاب شهری، رشد بی رویه و فاقد الگوی ساخت و سازها، نبود سیستم مدرن حمل و نقل شهر نظیر مترو و اتوبوسهای کولردار و برقی، آب آشامیدنی نامناسب و کیفیت پایین، نبود سیستم فراوری و بازیافت زباله، جادهای ارتباطی حادثه خیز و بسیای از کاستی ها در زمینه اقتصادی و اجتماعی سبب شده تا زندگی در اهواز همیشه تابع شرایط خاصی باشد. هر چند شورای شهر و شهرداری ها و دیگر نهادهای مسئول اقداماتی انجام داده‌اند، اما کافی و به موقع نبوده است. چرا که اهواز نگاه ویژه و برنامه مدون مدیرتی و اجرایی می خواهد که متناسب با شرایط استان تصمیماتش را اجرایی کند.

سید محسن موسوی‌زاده، عضو شورای شهر اهواز و نماینده استان خوزستان در شورای عالی استانها در خصوص مشکلات فوق و درباره متروی اهواز به پانا گفت: «از همان روزی که پروژه متروی اهواز استارت خورد، یعنی 13 سال پیش بنا بر این بود که 50 درصد هزینه احداث مترو را دولت و 50 درصد مابقی را شهرداری اهواز پرداخت کند، در چهار سال اول ابتدای پروژه پرداخت ها به صورت کامل صورت گرفت و در آن زمان کار بسیار خوب پیش رفت. گرچه به نظر بنده با توجه به جنس خاک و بالا بودن سطح آب های زیرزمینی در اهواز احداث مترو به صورت زیر زمینی در این شهر از روز اول کار اشتباه و نسنجیده ای بود و می بایست متروی اهواز را یا اصلا اجرا نمی‌کردند و یا به صورت منوریل اجرا می کردند. در غیر این صورت می‌بایست به صورت سطحی بر روی سطح زمین اجرا می‌شد، زیرا حفاری در سطح شهر اهواز مشکلاتی را به دنبال دارد و هزینه پروژه را دو برابر می کند.»

رئیس کمیسیون محیط زیست شورای شهر اهواز تاکید کرد: «در چند سال اخیر به این پروژه اعتبار تزریق نشد و دولت به تعهدات خود به صورت کامل عمل نکرد. از طرف دیگر پیمانکار پروژه نیز با توجه به وجود مشکلات و مسائل مالی از شهرداری و دولت طلبکار شد و همین باعث شد که کار را متوقف کنند.»
او بیان کرد: «با وجود اینکه جلسات متعددی را مسئولان استانی از جمله استاندار خوزستان و شهرداران ادوار مختلف اهواز با مسئولان کشور برگزار کردند تا این کار را پیش ببرند، اما تا به امروز متروی اهواز به نتیجه نرسیده است. گرچه شورای پنجم اهوار نیز مبالغی را به این پروژه تزریق کرد و در دو سال اول کار شورا، شرکت پیمانکار حدود ۶ کیلومتر ریل گذاری انجام داد.»
این عضو شورای شهر اهواز با بیان اینکه کارهای خوبی انجام شد، اما اعتبارات شهرداری بسیار محدود است، عنوان کرد: «حتی در صدد گرفتن وام و اوراق قرضه نیز بودیم که متاسفانه آن هم تا امروز محقق نشده است.»

او یادآور شد: «چند وقت پیش استاندار و شهردار به دنبال خلع ید شرکت پیمانکار بودند تا یک پیمانکار دیگر را جایگزین کنند که البته این موضوع پیگیری های حقوقی خاص خود را دارد و به راحتی به نتیجه نخواهد رسید.»

اگر نهادهای دولتی به تعهدات خود عمل نکنند متروی اهواز به نتیجه نخواهد رسید

موسوی زاده افزود: «تا زمانی که دولت به تعهدات خود عمل نکند و کمک نکند متروی اهواز در 10 سال آینده نیز قطعا با این روند موجود به نتیجه نخواهد رسید، به طور مثال کار اجرای متروی مشهد با اهواز شروع شد که آن هم مانند اهواز 50 درصد هزینه با دولت و 50 درصد دیگر بر عهده شهرداری بود اما براساس شنیده ها و اخباری که ما رسیده مسئولان مشهد و خراسان رضوی آن زمان خدمت مقام معظم رهبری رفتند و از ایشان درخواست کمک و مساعدت کردند که سهم دولت به 90 درصد افزایش پیدا کرد و سهم شهرداری مشهد 10 درصد شد.»
او اذعان کرد: «در نتیجه با کمک دولت متروی مشهد افتتاح و دو خط آن مورد بهره‌برداری قرار گرفت. از همین رو خواسته ما این است که با توجه به مشکلاتی که شهرداری اهواز دارد و همچنین برکات و منفعت‌هایی که اهواز و استان خوزستان برای دولت دارد، ما را هم حمایت کنند.»
رئیس کمیسیون محیط زیست شورای شهر اهواز عنوان کرد: صد در صد اعتبار مورد نیاز برای تکمیل متروی اهواز را می بایست دولت تقبل کند، در غیر این صورت با روند موجود مشکلات شهر چندین برابر می شود و این پروژه نیز شاید تا 20 سال آینده به نتیجه نرسد.»

اهواز؛ دومین کلانشهری است که بیشترین حاشیه نشینی را دارد

موسوی زاده در بخش دیگری از صحبت هایش در رابطه با مساله حاشیه نشینی بیان کرد: «اهواز بعد از مشهد دومین کلانشهری است که بیشترین حاشیه نشین را دارد و دلیل این مساله مهاجرت مردم شهرهای غرب و جنوب غرب استان از جمله سنگرد، هویزه، بستان، حمیدیه، خرمشهر و آبادان در زمان جنگ است.»

او ادامه داد: «جمعیت بسیاری از این شهرها در هنگام جنگ به اهواز مهاجرت کردند، بدون اینکه مسئولان وقت زیرساخت های متناسب با این میزان جمعیت را در سطح شهر فراهم کنند. همچنین علاوه بر این بسیاری از روستاهای اطراف اهواز به دلیل پیشروی و افزایش جمعیت به شهر اهواز ملحق شدند که امروزه ما از این محلات تحت عنوان حاشیه یاد می کنیم.»
این عضو شورای شهر اهواز خاطرنشان کرد: «وجود کارخانه‌ها و صنایع و فرصت شغلی که در شهر اهواز از سالیان متمادی فراهم بود، یکی از دلایل دیگر مهاجرپذیری اهواز بوده، در نتیجه افزایش جمعیت بدون وجود زیرساخت‌ها منجر به ایجاد مشکلاتی در حاشیه شهر اهواز در تامین و دسترسی به نیازهای اولیه مانند آسفالت خیابان‌ها، وجود امکانات ورزشی و فضای سبز شد و مردم این مناطق از امکانات اولیه شهری محروم هستند.»
موسوی زاده بیان کرد: «با قاطعیت می‌توان گفت حل مشکل مناطق حاشیه اهواز تنها با عزم شهرداری میسر نیست و می‌بایست در این رابطه تصمیم قاطع گرفته شود و دولت بودجه ویژه‌ای را برای ساماندهی به این مناطق تخصیص دهد.»
او در ادامه عنوان کرد: «شهرداری با کمبود بودجه مواجه است. از طرف دیگر درآمدهای آن کم است برای همین به تنهایی نمی‌تواند مناطق حاشیه شهر را سامان دهد و حتی ممکن است پس از گذشت 20 سال نیز به نتیجه نرسد، علاوه بر این در کنار حل مناطق حاشیه‌نشینی، نباید از نقاط مرکز شهر نیز غافل شد.»
رئیس کمیسیون محیط زیست شورای شهر اهواز تاکید کرد: «اکثر خانه های مناطق حاشیه فاقد سند هستند و برای گرفتن مجوز ساخت و ساز نیاز به سند است که حل این مساله نیز تنها به واسطه شهرداری میسر نیست و می‌بایست سازمان‌ها و ارگان‌های دیگر از جمله ثبت اسناد به موضوع ورود کند.»

۴۰۰ هزار نفر از جمعیت اهواز در خانه‌های فاقد سند سکونت دارند

موسوی زاده با اشاره به اینکه در شان اهواز نیست که ۴۰۰ هزار نفر از جمعیت یک میلیون و دویست هزار نفری آن در خانه‌های فاقد سند سکونت داشته باشند، بیان کرد: «قابل پذیرش نیست که منطقه خروسیه که نزدیک ترین منطقه به مرکز شهر است، خانه‌های مردم فاقد سند باشد. همچنین بسیای از خانه ها در مناطق سیاحی، مندلی، گلدشت و ملاشیه سند ندارند که این مساله عزم و همکاری مسئولان را می‌طلبد.»
او افزود: «باید به شرکت آبفا برای اجرای شبکه فاضلاب و به اداره ورزش و جوانان برای ساخت اماکن ورزشی در این مناطق کمک شود. در واقع با تخصیص بودجه دولتی باید به همه ارگان‌ها برای محرومیت‌زدایی مناطق حاشیه اهواز کمک شود، در غیر این صورت با تبعات مختلفی از جمله بیشتر شدن شکاف فاصله اجتماعی و فرهنگی این مناطق با سایر نقاط شهر خواهیم بود.»

رئیس کمیسیون محیط زیست شورای شهر اهواز گفت: «برخی از مناطق مانند علی‌آباد در سال‌های گذشته جزو شهر نبودند تا شهرداری به آن ها خدمات ارائه بدهد، اما ما در این دوره از شورا چنین مناطقی را به شهر اهواز اضافه کردیم تا حداقل بتوانیم مشکل ارائه خدمات اولیه مانند رفت و روب و جمع آوری زباله ها را برای آن‌ها حل کنیم.»

مناطق حاشیه اهواز کجا هستند؟

موسوی زاده در رابطه با اینکه به طور مشخص مناطق حاشیه شهر اهواز کدام مناطق هستند، پاسخ داد: «مناطق حاشیه در غرب اهواز ملاشیه، گلدشت، گلبهار، مندلی، کریشان، زعفرانیه، کوی مندلی، سیاحی، عین دو و کوی سلیم‌آباد هستند و مناطق محرومی مانند منبع آب، حصیر آباد، چهارصد دستگاه، زرگان و منطقه پاستوریزه واقع در شرق اهواز هستند.»
وی اظهار کرد: «مناطقی مانند کوی آل طاهر، کوی آل صافی و داوودیه در غرب اهواز و مناطقی از جمله خروسیه و مشعلی در شرق اهواز نقاطی هستند که لازم است به آن ها توجه شود، زیرا در مقایسه با مرکز شهر و برخی از مناطق برخوردار شهر واقعا از امکانات اولیه بی‌بهره هستند و تحت عنوان مناطق حاشیه یا محروم از آن‌ها یاد می شود.»

رئیس کمیسیون محیط زیست شورای شهر اهواز در خصوص آب و فاضلاب اهواز اظهار کرد: «شرکت آب و فاضلاب زیر نظر وزارت نیرو است و از سال 76 از شهرداری‌ها جدا شد که ما تا آن سال مشکلات امروز را نداشتیم. جمعیت و ساخت و سازها در سطح شهر افزایش پیدا کرد، بدون اینکه زیرساخت متناسب با توسعه شهر در نظر گرفته شود.»

اهواز تصفیه‌خانه فاضلاب ندارد

موسوی زاده اذعان کرد: «به استناد مسئولان آبفا، 400 نقطه ریزشی در شبکه فاضلاب اهواز وجود دارد. یعنی بیش از یک سوم شبکه فاضلاب اهواز فرسوده است که باید ترمیم شود که مقام معظم رهبری اعتباری را به شبکه فاضلاب اهواز اختصاص داد، زیرا این نقص و ایراد بزرگی بر مجموعه شهری اهواز وارد است که چنین کلانشهری تا امروز تصفیه فاضلاب ندارد.»

افزایش مشکلات بویایی و تنفسی در اهواز

او ادامه داد: «در حالی تصفیه فاضلاب در بسیاری از شهرهای دیگر انجام می شود و فاضلاب تصفیه می شود و به عنوان یک سرمایه به آن می نگرند که بعد از تصفیه وارد صنایع یا زمین های کشاورزی می شود، اما از قدیم فاضلاب اهواز به سمت رودخانه کارون هدایت می شود که این مساله علاوه بر ایجاد بوی بد در اطراف کارون منجر به ایجاد مشکلات تنفسی و بویایی شده است.»

این عضو شورای پنجم اهواز بیان کرد: «دو سال پیش تصفیه خانه فاضلاب شرق اهواز توسط معاون اول رئیس جمهور افتتاح شد، اما متاسفانه تا به امروز این تصفیه خانه فعال نیست و فاضلاب شرق اهواز مانند فاضلاب غرب شهر در حال تخلیه به رودخانه است.»
موسوی زاده با اشاره به سیل سال 98 خاطرنشان کرد: «در جریان سیل سال گذشته پس زدگی‌های بسیاری از فاضلاب در شهر رخ داد و شبکه فاضلاب اهواز دچار ریزش، فرسایش و آسیب های زیادی شد که به نسبت سال قبل خرابی های شبکه چندین برابر شد و بازسازی آن نیاز به اعتبار ملی دارد.»
او یادآور شد: «بعد از این اتفاق ما همکاری خود را با شرکت آبفا افزایش دادیم و مجوز حفاری‌های مختلفی را در سطح شهر به آن‌ها دادیم که البته همین مساله چهره شهر را زشت کرده و آسیب‌های فراوانی به زیرساخت‌های آسفالت معابر وارد کرده و ترمیم آسفالتی هم که توسط آبفا انجام می شود به درستی صورت نمی‌گیرد.»

رئیس کمیسیون محیط زیست شورای شهر اهواز گفت: «متاسفانه در اغلب موارد شرکت آبفا بلافاصله به تعهدات خود پس از کار عمل نمی کند و خیابان ها را بدون آسفالت به حال خود رها می کند که این مساله موجب وارد شدن خسارت به خودروها شده که لازم است مسئولان آبفا ظرف حداکثر دو هفته بعد از حفاری و ترمیم شبکه دوباره آسفالت خیابان ها را ترمیم کنند.»
موسوی زاده تصریح کرد: «البته ما اعلام کرده ایم که اگر شرکت آبفا قادر به ترمیم آسفالت معابر نیست، این کار را به شهرداری محول کند و به صورت تهاتر املاک طلب ها پرداخت شود.»

ما در سال حدود 20 روز بارندگی داریم

او افزود: «با توجه به اینکه ما در سال حدود 20 روز بارندگی داریم، شبکه فاضلاب و شبکه جمع آوری آب های سطحی ترکیبی است که ما به دلیل مشکلاتی که در دو، سه سال اخیر شاهد آن بودیم کمیته ای را به ریاست یکی از اعضای شورا تشکیل دادیم تا با همکاری آبفا نقاطی که پس‌زدگی آب وجود دارد و ناشی از آب‌های سطحی است شناسایی شوند و با کمک شهرداری، مسیرهایی برای هدایت آب های سطحی ایجاد شوند تا در فصل بارندگی مشکلی ایجاد نشود.»

موسوی زاده عنوان کرد: «از نظر کارشناسان با توجه به گرمای هوا در اهواز نمای همه خانه ها باید آجری و خشتی باشند همچنین کف خیابان‌ها به جای آسفالت باید سنگ فرش باشد، زیرا آسفالت تولید حرارت می‌کنند، خانه‌ها نباید با طبقات زیاد ساخته شوند و می بایست به صورت ویلایی احداث شوند. این ها نکاتی است که رعایت آن ها برای سازگاری با محیط لازم است اما در اهواز هیچ کدام از این موارد در نظر گرفته نمی شود.»
او افزود: «برای اینکه از یک نمای شهری واحدی پیروی کنیم به طور مثال لازم است در برخی مناطق تعداد طبقات خانه ها مشخص باشد و یک سقف برای آن ها تعیین شود که البته این موضوع نیز نمی تواند الزام آور باشد زیرا به طور مثال فردی قصد دارد خانه خود را بازسازی کند و دو طبقه بسازد، در حالی که در همان خیابان حد مجاز ۵ طبقه است، اما مگر چند خانوار توان این را دارند که در آن خیابان پنج طبقه بسازند؟»
این عضو شورای شهر اهواز ادامه داد: «ممکن است خانواده ای در همان خیابان خانه دو طبقه بسازد و خانواده دیگری خانه ای با طبقات بیشتر از سقف مجاز تعیین شده بسازند و شاید سال ها زمان ببرد تا همه خانه ها بازسازی شوند و بتوانیم از یک منظر واحد شهری بهره ببریم، البته این خاص شهر اهواز نیست و متاسفانه این رویه در کل شهرهای کشور وجود دارد.»

به شهرهای جنگ‌زده استان توجه ویژه شود

عضو شورای پنجم شهر اهواز گفت: «تقریباً مشکل شهرهای استان مشابه یکدیگر است. به طور مثال در زیر ساخت آسفالت اکثر شهرهای خوزستان یک رویه را دارند. برخی از شهرهای استان مانند آبادان، خرمشهر، سوسنگرد، بستان، حمیدیه و هویزه که درگیر جنگ بودند نیاز به توجه بیشتری نیاز دارند که متاسفانه این امر صورت نمی‌گیرد.»

موسوی زاده اضافه کرد: «بعد از اینکه نفت شهرستان مسجدسلیمان تمام شد توجه خوبی به این شهر نشد و یا پتروشیمی‌های عظیم موجود در ماهشهر نفع چندانی برای شهرهای ماهشهر و بندر امام ندارند که اگر اینگونه بود اکنون ما شاهد محرومیت های شهرک طالقانی در ماهشهر نبودیم. وجود منطقه آزاد اروند می بایست موجب آبادانی خرمشهر، آبادان و اروند کنار می‌شد که متاسفانه این اتفاق صورت نگرفته است.»
او با اشاره به محرومیت شهرهای شرقی خوزستان مانند ایذه و باغملک گفت: «مسئولان می بایست با توجه به درآمد و بودجه ای که خوزستان برای کشور تامین می کند به آن توجه کند، خوزستان بیش از 70 درصد از نفت و گاز کشور را تامین می‌کند که این موضوع ضرورت پرداخت های نفت به استان به خصوص مناطق نفت خیز را چند برابر می کند تا از این درآمدها بتوان شهرهای خوزستان را آباد کرد.»

رئیس کمیسیون محیط زیست شورای شهر اهواز در رابطه با مهم ترین چالش های موجود در شهر اهواز با بیان اینکه شهر اهواز به صورت بسیار گسترده اما در عین حال ناهمگون و ناهماهنگ توسعه پیدا کرد، اظهار کرد: «یکی از مشکلاتی که امروز در سطح شهر اهواز وجود دارد عبور خط لوله های نفت است که برخی از مناطق شهری را به صورت جزیره از هم جدا کرده است، همچنین خطوط برق فشار قوی که از شمال، جنوب، غرب و شرق اهواز عبور کردند مانعی برای رشد و پیشرفت شهر شده و مشکلاتی را در برخی نقاط ایجاده کرده است.»
موسوی زاده یادآور شد: «مناطقی مانند منبع آب و حصیرآباد بافت فرسوده محسوب محسوب می شوند که با مشکلات بسیاری مواجه هستند و به هچ وجه منطقه مناسبی برای سکونت نیستند و همان طور که دیدیم رانش زمین در این مناطق در سال های گذشته منجر به کشته شدن چندین نفر شد که باید توجه ویژه ای به آن ها شود و اعتباراتی برای ترمیم این مناطق تخصیص داده شود.»
موسوی زاده در رابطه با ضرورت تکمیل طرح کمربند سبز افزود: «با تکمیل این طرح می توانیم از آلایندگی ناشی از شرکت های بزرگ مانند فولاد و لوله سازی بکاهیم. کربن موجود در این آلاینده ها موجب ایجاد مشکلات تنفسی بسیاری برای مردم اهواز شده زیرا این شرکت ها در زمان تاسیس خارج از شهر بودند اما با توسعه بیش از حد و نامتوازن اهواز به داخل شهر بلعیده شدند.»
او در پایان تاکید کرد: «استمرار فعالیت این شرکت ها در سطح شهر اهواز مشکلات بسیاری را در آینده برای مردم به وجود خواهد آورد.»

گفت و گو :محمدشاهرخ نسب