«خورشید» بازگشتی به اصل فیلمسازی مجیدی

فیلم «خورشید» که در آخرین روز سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر در یک نسخه ۱۲۰دقیقه‌ای به نمایش درآمد و توانست سیمرغ بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه را از آن خود کند، با تدوین جدید و در یک نسخه ۹۹دقیقه‌ای به ونیز رفته و در این دوره از جشنواره ۱۸نمایش برای این فیلم در نظر گرفته شده است.

«خورشید» دهمین فیلم مجید مجیدی در مقام کارگردان است که سال گذشته در جشنواره فیلم فجر خوش درخشید و چند جایزه برد. نمایش در جشنواره معتبر ونیز نخستین حضور بین‌المللی و جهانی فیلم خواهد بود و درخشش در آن می‌تواند راه «خورشید» و مجیدی را در فصل جوایز سینمایی هموار کند.
این فیلم ادامه دهنده فیلم هایی است که مجید مجیدی را با آن می شناسند، سبک شاعرانه ای که نقطه اتکای آن کودکان و نوجوان پاک و بی آلایشی هستند که سعی دارند مشکلات خود را با راه حل های بچگانه حل کنند.
این فیلم نزدیکترین فیلم به شیوه فیلمسازی مجید مجیدی است و این کارگردان شناخته شده سینمای ایران با ساخت این فیلم در مسیری قرار گرفته که پیش‌تر برای آن با موفقیت همراه بوده است.
این روزها این فیلم در جشنواره ونیز به نمایش در آمده و فارغ از هر گونه نگاه منتقدانه «خورشید» از جمله فیلم هایی است که منتقدان سعی دارند به تماشای آن بنشینند و درباره آن سخن بگویند.
با وجود اینکه مجید مجیدی فیلم‌های بهتری از این «خورشید» در کارنامه خود دارد اما این فیلم که به فیلم‌های اول مجید مجیدی شبیه‌تر است نکات انسانی دارد که در کمتر کارگردانی سراغ داریم و حال و هوا و موقعیت‌های انسانی که در بخش‌های مختلف فیلم «خورشید» دیده می‌شود به حال و هوای فیلم‌ها و مسیر فیلمسازی این کارگردان نزدیک‌تر است.

به نظر می رسد فیلم سینمایی «خورشید» برای مجید مجیدی پس از مدت‌ها بازگشتی است به سینمایی که با آن فیلمسازی را شروع کرد و او را به موفقیت رساند البته قطعاً فیلم «خورشید» بهترین اثر سینمایی مجیدی نیست و با وجود اینکه نسبت به فیلم‌های آخرش به سینمای او نزدیک‌تر است، فیلمنامه‌اش مشکلاتی دارد و فیلم نیز کمی طولانی و کش‌دار است.
به نظر می رسد «خورشید» می‌توانست فیلم بهتری از این باشد البته احتمال دارد در جشنواره ونیز نسخه متفاوتی تدوین شده باشد و این نسخه کوتاهتر از نسخه ای باشد که در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد، زیرا یکی از مشکلاتی که در فیلمنامه «خورشید» به چشم می‌خورد پر رنگ شدن قصه‌های فرعی است که فیلم را مدام از ماجرا و قصه اصلی‌اش دور می‌کند و قصه‌های فرعی در بخش‌هایی از فیلم پر‌ رنگ‌تر از ماجرای اصلی می‌شوند در حالیکه نیاز چندانی برای پرداختن به این قصه‌ها در فیلم احساس نمی‌شود.
در همین ارتباط پیتر دی‌بروگ در ورایتی نوشت،«تماشای فیلم مجید مجیدی مرا به یاد یکی از مهم‌ترین فیلم‌های قرن بیست‌ویک درباره کودکان به نام «پروژه فلوریدا» انداخت. مجیدی خودش خالق یکی از بهترین فیلم‌های قرن بیستم درباره کودکان است. «بچه‌های آسمان» که در سادگی محض بی‌رقیب است و درعین حال داستانش چنان تماشاگر را درگیر می‌کند که نمی‌تواند نگاه از صحنه بردارد. در «خورشید» با فیلمنامه‌ای به مراتب پیچیده‌تر طرف هستیم.»
این منتقد در ادامه به استفاده مجیدی از کودکان کار برای نقش‌آفرینی در فیلم اشاره می‌کند و می‌نویسد: «اگر یکی از نیات مجیدی در فیلم «خورشید» یادآوری این موضوع باشد که تمام کودکان برابرند و لایق آموزش و تشویق هستند، انتخاب این گروه نوجوان برای بازی در فیلم بهترین دلیل است.»

لی‌مارشال منتقد اسکرین‌دیلی نیز یکی دیگر از منتقدانی است که به تماشای «خورشید» نشسته است.
او پس از تماشای این فیلم می‌نویسد، «مجیدی فیلم همدلانه دیگری درباره کودکان تهی‌دست ساخته است که نئورئالیسم بی‌تکلف قرن بیست‌ویکمی آن در دوران غریب کنونی به شکل غریبی طراوت‌بخش است.»
او در عین حال که به فیلمبرداری گرم و موسیقی ارکسترال باشکوه فیلم اشاره می‌کند از جسارت مجیدی در پرداختن به موضوعات اجتماعی می‌نویسد: «مجیدی هراسی از پرداختن به مشکلات اجتماعی مانند کودکان کار، مصائب مهاجران و ... ندارد.»
نیکلاس باربر سومین منتقد مطرحی است که بلافاصله پس از دیدن فیلم «خورشید» دست به قلم شده است. به نظر باربر تماشای فیلم مجیدی تماشاگر را به هیجان می‌آورد. او در «ایندی‌وایر» می‌نویسد: «فیلم «خورشید» ترکیبی از داستان دیکنزی کودکان تهی‌دست تهران با فیلمی پرجنب و جوش در ژانر سرقت و البته درامی پرمعنا درباره معلمی خوش‌قلب است.»
باربر معتقد است نقش جواد عزتی در فیلم «خورشید» شباهت به نقش معلم‌هایی دارد که در دهه ۸۰ میلادی معمولا در سینمای آمریکا به رابین ویلیامز می‌سپردند. او همچنین حدس می‌زند که فیلم جدید مجیدی مانند شاهکار او «بچه‌های آسمان» در عرصه جهانی موفق عمل خواهد کرد.
حال باید منتظر ماند و دید که آیا «خورشید» می تواند در این دوره جشنواره ونیز به موفقیت برسد و بار دیگر او با خلق تصاویر انسانی از انسانهایی که هر روز در کنار ما هستند و بسیاری از ما آنها را نمی بینیم نظر مدیران یک فستیوال خارجی را جلب کند یا خیر. .