تبیین برنامه ویژه مدرسه(بوم)

در شرایط فعلی برنامه‌های درسی به صورت متمرکز از سوی سازمان پژوهش وبرنامه ریزی آموزشی تدوین و در مدارس اجرایی می‌شود اما براساس راهکار ۵-۵ سند تحول باید تا 20 درصد محتوا با توجه به نیازهای محلی و بومی طراحی و تولید شود.

همچنین براساس مصوبه ۹۲۶ شورای عالی آموزش و پرورش عنوان برنامه ویژه مدرسه برای کارهای خلاقانه مدارس مصوب شده است. در عین حال در بند ۱۳-۲ سند برنامه درسی ملی بیان شده است که علاوه بر ساعات رسمی در تمامی پایه‌ها ۵۰ ساعت به فعالیت‌های خارج از کلاس و مدرسه متناسب با اقتضاعات برنامه درسی هر حوزه یادگیری و ۵۰ ساعت متناسب با شرایط و اقتضاعات محیطی در اختیار استان‌ها، مناطق و مدارس قرار می‌گیرد. قبل از سال ۹۷ تلاش‌هایی برای اجرایی شدن این مصوبات انجام شد اما جنبه اجرایی پیدا نکرد تا اینکه بر اساس طرح پیشنهادی سازمان پژوهش از سوی وزیر وقت شیوه‌نامه‌ای با عنوان برنامه ویژه مدرسه برای عملیاتی شدن راهکارهای فوق (به عنوان فاز اول) در تاریخ ۲۷مهر ۹۷ به مدارس ابلاغ می‌شود.

مفاد اصلی شیوه نامه:

براساس مفاد شیوه نامه به مدارس اختیار داده شده است تا ۶۰ ساعت درسال با مدیریت زمان آموزش در دوره دوم ابتدایی و متوسطه اول متناسب با اقتضاعات محلی و بومی برای مدرسه خود برنامه ریزی و اجرا کنند. مدیر مدرسه با همکارای همکاران مدرسه و با بهرگیری از ظرفیت اولیا و نهادهای محلی این برنامه‌ها را تهیه و با تصویب شورای مدرسه و با نظارت شورای انجمن اولیا و مربیان اجرا می‌کند. این 60 ساعت برنامه براساس نیاز سنجی از دانش‌آموزان، اولیا و همکاران مدرسه است.

آموزش و پرورش منطقه، نهادهای محلی و آخرین یافته‌های علمی و پژوهشی و ... در بستر اهداف مصوب شش ساحت تربیت (اعتقادی، اخلاقی، عبادی، علمی و فناورانه، اجتمایی و سیاسی، ‌زیستی و بدنی، زیبا شناختی و هنری، اقتصادی و حرفه‌ای) و آموزش یک مهارت است. (مهارت‌های مفید، مهارت معاش حلال و ... ). در این راستا توانمند سازی دانش‌آموزان با آموزش مهارت حرفه‌ای متناسب با شرایط محلی و مهارت‌های عمومی اشتغال و کارافرینی و ... نکته بسیار مهم در این شیوه نامه و چهارچوب تدوین برنامه ریزی درسی است که شامل عنوان منطق برنامه.، هدف و محتوای برنامه است.

حجم زمانی برنامه، گروه مخاطبان، فرصت‌های یادگیری، ‌شرایط اجرا، فضا و امکانات، مجری و ارائه کننده برنامه عملکرد مورد انتظار از دانش‌آموزان پس از اجرای برنامه است. روش تحلیل این شیوه نامه برای یک دوره سه ساله ابلاغ شده است. در دوسال گذشته مدارس با هدایت استان‌ها و مناطق توانسته‌اند در مسیر این رویداد مهم نظام برنامه ریزی درسی یعنی کاهش تمرکز قرار دهند. با طرح موضوع در مدرسه در حال تمرین مفاد این شیوه نامه هستند. جلسات متعدد آموزشی و توجیهی برای مدیران مدارس و کارشناسان ستاد و استان‌ها و مناطق برگزار شده است. سال گذشته 100 مدرس کشوری از سوی سازمان پژوهش تربیت شده‌اند. کتاب راهنمای عمل تولید شده است و ... در عین حال بررسی‌ها نشان می‌دهد آموزش‌ها کافی نبوده است.

مدارس حجم برنامه‌های ارسالی ستاد را مانع اجرای این برنامه در مدارس می‌دانند. کم کردن زمان رسمی دروس برای اجرای برنامه یکی دیگر از ابهامات اجرای این برنامه اعلام شده است در عین عدم هم کاری برخی ار واحدها در بهره گیری مدارس از متخصصان خارج از مدرسه هم از ابهامات اجرای برنامه ذکر شده است و..... .

در سال جاری در راستای سیاست‌های وزیر محترم این برنامه به عنوان یکی از بسته‌های تحولی مصوب شده است لذا قرار است اقدامات ویژه‌ای صورت گیرد.

اقدامات اساسی در سال ۹۹:

شروع این اقدامات با انتخاب جناب دکتر ملکی استاد تمام رشته برنامه ریزی درسی به عنوان ریاست سازمان پژوهش زمینه هرچه بهتر اجرایی شدن اقدامات را نوید می‌دهد.. به طوری که در اولین اقدام از وزیر محترم درخواست کرد شورای راهبری این برنامه در سطح معاونان وزیر تشکیل شود. لذا با هدایت ابن شورا شاهد نهادینه شدن این برنامه در مدارس خواهیم بود. در سال جاری چندین اقدام اساسی دنبال خواهد شد از جمله:

۱-تشکیل شورای متناظر با ستاد در استان _با مدیریت مدیر کل و مناطق با مدیریت منطقه ۲- برگزاری آموزش مجازی برای تمامی مدیران و معلمان ۳-آموزش حضوری برای حدود 30 درصد مدیران ابتدایی و متوسطه اول ۴- ارزیابی مدارس از سوی استان و مناطق (شیوه نامه مربوطه ابلاغ خواهد شد.) ۵-هماهنگی برای رفع موانع در شورای راهبری ۵-ارزیابی هشت مدرسه برتر هر استان از سوی سازمان پژوهش ۶- برگزاری جشنواره تقدیر از مدارس برتر از سوی سازمان پژوهش با نشان شهید سردارسلیمانی .۷-جلسه با انجمن‌ها و موسسات علمی با صلاحیت برای هدایت تولیدات آنها در جهت نیازهای مدارس متناسب با برنامه ویژه مدرسه .۸- هماهنگی برای بهره گیری از ظرفیت برنامه ویژه مدرسه در برنامه‌های مربوط به آموزش مهارت در مدارس از سوی بخش‌های ستادی . ۱۰-هماهنگی با سازمان مدارس غیر دولتی برای هدایت برنامه‌های فوقق برنامه مدارس غیر دولتی از ظرفیت شیوه نامه برنامه ویژه مدرسه ۱۱-هماهنگی با دفتر انجمن اولیا و مربیان در ستاد برای همراهی کامل با این برنامه ۱۲-_پیش بینی نحوه اجرای کامل راهکار ۵-۵ در راهنمای حوزه‌های یازده‌گانه تربیت و یادگیری در سازمان پژوهش برای اجرای در سال‌های آینده و....

*مدیر اجرایی برنامه ویژه مدرسه سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی