آموزش‌عالی و بیماری کووید۱۹

در ماه‌های پایانی سال 1398 کشور با بحران شیوع ویروس کرونای جدید (کووید 19) مواجه شد که بنا به ماهیت خطرناک و سرایت بسیار سریع آن ابعاد مختلف زندگی اجتماعی در همه جای جهان را به‌طور جدی و بنیادین به‌چالش کشید.

در این میان از ابتدا مشخص بود که فعالیت دانشگاه‌ها به‌عنوان مکانی که تراکم بالای روابط چهره‌به‌چهره وجود دارد و نیز توجه به این واقعیت که زندگی تحصیلی محدود به صرف حضور در کلاس و فضاهای آموزشی نبوده، بلکه کل زندگی دانشجویان از جمله حضور در خوابگاه‌های دانشجویی را هم شامل می‌شود، تداوم فعالیت دانشگاه‌ها عملاً پتانسیل شیوع و آسیب دیدن دانشجویان و دانشگاهیان و به‌طور کلی شیوع بیشتر بیماری در جامعه را بشدت افزایش می‌دهد.

بنابراین طبیعی است که فعالیت دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش‌عالی نیازمند اتخاذ تمهیدات ویژه و فوری در مقیاس‌های کلان و میانی بود ضمن اینکه این موضوع محدود به نظام آموزش‌عالی کشور نبوده و در واقع همه سازمان‌ها و نهادها و ارگان‌های کشور را شامل می‌شد و در نتیجه تصمیم‌گیری درخصوص آن هم محتاج نگاهی کلان و فراحوزه‌ای بود.
بدین‌ترتیب نظام آموزش‌عالی با بررسی شرایط و امکانات موجود و با بهره‌گیری از تجارب بین‌المللی تصمیم گرفت همگام با سیاست‌های دولت جمهوری اسلامی مبنی‌بر اجتناب از ایجاد وقفه در سامانه‌های مختلف خدمات کشوری و با اولویت قرار دادن اطمینان از حفظ سلامتی و ایمنی دانشجویان و دانشگاهیان، ضمن رعایت کامل اصول و استانداردهای نظام بهداشت و درمان، نسبت به فعال نگاه داشتن حداکثری فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش‌عالی اقدام نماید. به‌نحوی که شاهد کمترین آسیب، وقفه و کاستی در این‌خصوص باشیم.

در این راستا همگام با تجربه‌ها و خط مشی‌های در پیش گرفته شده توسط دانشگاه‌های پیشرفته و معتبر جهان، در حوزه آموزش استفاده از نظام آموزش مجازی به‌عنوان جایگزین آموزش حضوری در شرایط پرمخاطره کنونی در دستور کار دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش‌عالی قرار گرفت. بدیهی است که این مهم نیازمند اقدام سریع دانشگاه‌ها در ایجاد، تقویت و تغییر سیستم‌ها و زیرساخت‌های مورد نیاز بوده و می‌باشد که با فعالیت شبانه‌روزی دانشگاه‌ها این امر کم‌وبیش محقق شده و خوشبختانه تاکنون توانسته است بخش مهمی از اهداف فوق را محقق نماید. البته بدیهی است که تلاش‌های دانشگاه‌ها برای رفع کاستی‌ها و نقایص موجود، تهیه و ارتقای زیرساخت‌ها و بهبود خدمات با جدیت ادامه خواهد داشت.

به هرحال بررسی‌های میدانی اولیه نشان می‌دهد که این اقدام نه‌تنها گام مهمی برای جلوگیری از اتلاف وقت، انرژی و زمان دانشجویان عزیز محسوب شده، بلکه ضمن رفع دلنگرانی‌ها و ایجاد امنیت خاطر برای خانواده‌های آنها، به حفظ پویایی، امید و انگیزه‌های این قشر فرهیخته نیز منجر خواهد شد. از سوی دیگر اطمینان داریم پیگیری و تداوم این اقدامات منجر به توسعه و تقویت زیرساخت‌های آموزش مجازی دانشگاه‌ها به‌عنوان نظام مکمل آموزش و ارتقای سطح کیفی فعالیت‌های آموزشی از یک‌سو و افزایش آمادگی و تاب‌آوری نظام آموزش‌عالی کشور در مواجهه با بحران‌ها و شرایط غیرقابل پیش‌بینی خواهد شد.

در عین‌حال با اذعان به‌ شرایط و الزامات متفاوت حوزه‌های دانشی و رشته‌های تحصیلی از یک‌سو و نیز متفاوت بودن شرایط و امکانات دانشجویان و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش‌عالی از سوی دیگر، طبیعتاً اجرا و برگزاری نیمسال تحصیلی جاری نیازمند انعطاف‌پذیری بیشتر سیستم‌ها به‌منظور تطبیق و سازگار شدن مقررات و شرایط با وضعیت موجود و نیز در نظر گرفتن تمهیدات و تسهیلات ویژه‌ای برای جبران عقب‌افتادگی‌ها و آسیب‌های وارده می‌باشد که در این‌خصوص نیز اقدامات لازم در سطح وزارتخانه و دانشگاه‌ها با هدف تسهیل سازگاری بهینه دانشجویان با شرایط موجود صورت پذیرفته و خواهد پذیرفت.
در حوزه پژوهش نیز وزارت عتف با درک وظیفه و نقش خطیر دانشگاه‌ها در مبارزه ملی - جهانی با شرایط به‌وجود آمده تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا، ضمن فعال نگاه داشتن و حتی تشدید و توسعه فعالیت‌های پژوهشی دانشگاه‌ها بویژه تمرکز بر سازماندهی پژوهش‌های علمی و کاربردی در حوزه‌های مرتبط با کرونا، از بهداشت و درمان گرفته تا صنایع راهبردی و نیز پیامدهای گسترده انسانی، اجتماعی و فرهنگی کرونا اقدام نموده است.

در پایان ضمن تقدیر و تشکر از همکاری و تلاش‌های ارزنده خانواده بزرگ آموزش‌عالی کشور، بدیهی است تداوم این مسیر و عبور موفقیت‌آمیز از دوره پرآشوب کرونا، نیازمند همدلی، همیاری و معاضدت هر چه بیشتر اعضای محترم هیأت علمی، دانشجویان عزیز، کارمندان و پرسنل فداکار آموزش‌عالی و تشکل‌های با نشاط و پرانرژی دانشجویی و دانشگاهی با یکدیگر می‌باشد. با آرزوی اینکه هر چه زودتر شاهد کنترل و مرتفع شدن شرایط اضطراری موجود و ایجاد شرایط مناسب برای فعالیت کامل، ایمن و همراه با آرامش دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش‌عالی باشیم، امید می‌رود که در دوره پساکرونا نظام آموزش‌عالی کشور با بهره‌گیری از تجربه‌های به‌وجود آمده در شرایط دشوار و پرچالش کنونی به سطحی والاتر و برتر از کیفیت، چابکی، تعادل‌یافتگی و تاب‌آوری دست‌یافته باشد.

* وزیر علوم، تحقیقات و فناوری

منبع: ایران