تدوین سه بسته تحولی مدرسه انطباقی در آموزش و پرورش استثنایی

به گزارش روابط عمومی آموزش و پرورش استثنایی کشور، سید جواد حسینی در هفتمین جلسه ویدئو کنفرانس با روسای ادارت آموزش و پرورش استثنایی که با موضوع تبیین بسته تحولی مدرسه انطباقی برگزار شد گفت: نظام تعلیم و تربیت باید برای رشد و توسعه همه انسان‌ها ظرفیت و امکانات لازم را فراهم کند و یکی از الزامات نظام آموزش و پرورش استثنایی، مناسب سازی فضا و تجهیزات، محتوا و منابع، معلمان، دانش‌آموزان عادی، اولیا و مربیان است.

معاون وزیر با بیان اینکه سازمان‌های تجدید حیات شونده سازمان‌هایی هستند که دارای اداراک، تقریب ذهنی و رفتار ذهنی مشترک باشند، افزود: هدف از برگزاری جلسات ویدئو کنفرانس برگزاری راحت و کم هزینه، همگرایی بیشتر روسای ادارت و حرکت به سمت رفتارسازمانی مشترک است.

او طراحی، اجرا، ارزیابی و بهبود عملکرد را از اجزای اصلی نظام جامع برنامه ریزی دانست و گفت: در سازمان آموزش و پرورش استثنایی نظام برنامه ریزی به لحاظ کمی و کیفی گسترش خواهد یافت و علاوه بر افزایش تعداد برنامه‌ها در هر شش زیر نظام سند تحول بنیادین نیز برنامه خواهیم داشت.

حسینی با تشریح اصول حاکم بر آموزش و پرورش استثنایی افزود: فلسفه آموزش و پرورش و مکتب فکری حاکم بر نظام آموزشی دانش‌آموزان با نیاز ویژه بر مبنای پذیرش‌ هفت اصلی است که محور تمام تصمیم گیری‌هاست.

اصل اول

او اولین اصل را «اصل توسعه انسان مبنا» دانست و گفت: امروزه نگاه به توسعه، پس از گذر از توسعه دوره‌های تکنولوژی محور، سرمایه و ثروت محور به توسعه انسان محور رسیده است و در این نگاه همه انسان‌ها نقش آفرین هستند و نتایج توسعه شامل همه افراد جامعه می‌شود.

حسینی با تاکید بر اینکه امروزه توسعه انسان محور است و در این توسعه انسان‌ها نقش اصلی را ایفا می‌کنند گفت: انسان‌ها به عنوان یک منبع انسانی هستند و زمانی می‌توانند در توسعه نقش موثری ایفا کنند که تبدیل به سرمایه انسانی شوند و این رسالت اصلی نظام تعلیم و تربیت است که منابع انسانی را به سرمایه‌های انسانی تبدیل کند و در آن صورت شاهد تحقق توسعه در ابعاد مختلف خواهیم بود.

او افزود: امروزه در کشورهای توسعه یافته بیش از ۷۰ درصد توسعه مبتنی بر منابع و سرمایه‌های انسانی است و این وضعیت در کشورهای در حال توسعه و ایران کمتر از ۳۲ درصد است.

‏معاون وزیر با بیان اینکه نظریه توسعه انسان مبنا از دو جهت برای ما اهمیت دارد افزود: اولین جهت این است که همه انسان‌ها باید در توسعه نقش آفرینی کنند و از منبع انسانی تبدیل به سرمایه انسانی شوند.

‏او گفت: وقتی از همه انسان‌ها و نقش آنها در توسعه سخن می‌گوییم دانش‌آموزان با نیازهای ویژه را نیز شامل می‌شود که با تعلیم و تربیت از طریق آموزش و پرورش نقش خود را در توسعه ایفا می‌کنند.

‏او عنوان کرد: دومین جهت این است که همه انسان‌ها به‌ویژه دانش‌آموزان با نیازهای ویژه باید از مواهب توسعه بهره مند شوند و در چنین وضعیتی است که جامعه دوستدار انسان شکل خواهد گرفت و این رسالت بزرگی است که بر دوش آموزش و پرورش استثنایی است.

اصل دوم

‏حسینی دومین اصل را «اصل تفاوت های فردی» دانست و گفت: انسان‌ها با یکدیگر متفاوتند و آموزش و پرورش با این نگاه باید گروه‌های مختلف دانش‌آموزان با نیازهای ویژه را شناسایی و شرایط استاندارد ارتقا تعلیم و تربیت آنها را فراهم کند.

معاون وزیر با بیان اینکه بر اساس اصل تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان با نیازهای ویژه تفاوت‌های مشخصی با سایر دانش‌آموزان دارند، افزود: این دانش‌آموزان محدودیت‌هایی در ظرفیت‌های جسمانی و ذهنی دارند که باید به دارایی‌ها و داشته‌های آنها توجه کنیم و با رشد این داشته‌ها، محدودیت‌ها و نداشته‌هایشان به حاشیه رانده شود و استعدادها و ظرفیت آنها که کم هم نیستند رشد یابد و در همین راستا باید برنامه‌های آموزشی فرد محور را در دستور کار آموزش و پرورش قرار دهیم.

اصل سوم

رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی سومین اصل را «اصل تطابق و مناسب سازی» دانست و افزود: نظام تعلیم و تربیت جامعه باید برای رشد و توسعه انسان‌ها همه ظرفیت و امکانات را فراهم کند و یکی از الزامات نظام آموزش و پرورش دانش‌آموزان با نیاز ویژه تطابق سازی و مناسب سازی فضا و تجهیزات، محتوا و منابع، معلمان، دانش‌آموزان عادی، اولیا و مربیان است.

او گفت: بر اساس این اصل که همراستا با نظریه امتداد است انسان‌ها ظرفیت‌ها و حواسی دارند که "توسعه" امتداد این حواس است. به عنوان مثال مخابرات امتداد گوش و شنوایی، صنعت برق امتداد بینایی و چشم، بلندگو امتداد زبان، دستگاه‌های هوش مصنوعی امتداد مغز و دستگاه‌های پرس امتداد دندان‌ها هستند.

معاون وزیر با بیان اینکه برخی از انسان‌ها و دانش‌آموزان که ما از آنها به عنوان دانش‌آموزان با نیازهای ویژه یاد می‌کنیم در برخی از این ظرفیت‌ها و حواس دچار محدودیت هستند گفت: با پذیرش اصل تفاوت‌های فردی، نظام تعلیم و تربیت و مدارس باید شرایطی را فراهم آورند تا بر اساس نیاز دانش‌آموزان، مدارس انطباقی و مناسب سازی شده را شکل دهند و از این مسیر حواس و محدودیت‌های این دانش‌آموزان را جبران کنند.

حسینی افزود: معلمان، فضای مدرسه، کتب درسی، والدین، دانش‌آموزان عادی، و تجهیزات آموزشی، پرورشی و توانبخشی باید مناسب سازی شده و بدین طریق شرایط تعلیم و تربیت تطابق سازی شده برای رشد همه جانبه دانش‌آموزان و مبتنی بر تفاوت‌های فردی را فراهم کنند.

اصل چهارم

معاون وزیر چهارمین اصل را «اصل رویکرد تلفیقی- فراگیر سازی» ذکر کرد و افزود: این رویکرد بر مبنای شناسایی این امر است که کودکان با شیوه‌های متفاوتی یاد می‌گیرند، و با روش‌ها و شتاب مختص به خود رشد می‌کنند. ‏

او افزود: زیست مشترک انسان‌ها با یکدیگر که فلسفه تعلیم و تربیت است و لذا باید به سمت مدرسه ترکیبی و معلم ترکیبی حرکت کنیم تا جامعه ای با زیست مشترک داشته باشیم.

حسینی گفت: مدارس و نظام تعلیم و تربیت باید این قابلیت را داشته باشند تا به سمت مدرسه ترکیبی تغییر جهت دهند و این بدین معنی است که دانش‌آموزان با هوش بالا و سمپادی، دانش‌آموزان عادی و دانش‌آموزان با نیازهای ویژه همه بتوانند در یک مدرسه و کلاس تحصیل کنند و معلمان و مدیران ترکیبی و تلفیقی در نظام تعلیم و تربیت، آموزش دیده و تربیت شوند.

اصل پنجم

رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی پنجمین اصل را «اصل توانمند سازی» ذکر کرد و افزود: با فراهم کردن شرایط توانمند سازی دانش‌آموزان با نیازهای ویژه باید آنان را به حداکثر ظرفیت رشدشان که هدف اصلی تعیم و تربیت است رساند تا تبدیل منابع انسانی به سرمایه انسانی که رسالت اصلی نظام تعلیم و تربیت است شکل گیرد.

اصل ششم

حسینی ششمین اصل را «اصل توسعه فرصت آفرینی» دانست و افزود: این اصل پس از توانا سازی دانش‌آموزان با نیاز ویژه تلاش دارد با پیوند نهادهای رسمی، دولتی و عمومی و استفاده مطلوب و بهینه از ظرفیت‌های آن‌ها در زمینه‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، خدماتی، فرهنگی و اجتماعی شرایط را برای پذیرش این دانش‌آموزان در جامعه فراهم آورد.

اصل هفتم

معاون وزیر هفتمین اصل را اصل «تعادل سازی و ایجاد عدالت» دانست و گفت: با اتکا بر اصول شش گانه فوق قادر خواهیم شد همه آحاد جامعه از جمله افراد دارای معلولیت و دانش‌آموزان با نیازهای ویژه را برای نقش آفرینی تربیت کنیم.

رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی با بیان اینکه برای تحقق این هفت اصل و مبنای نظری، چهار هدف کلان طراحی شده است افزود: طراحی سیستمی که دانش‌آموزان با نیازهای ویژه را به زندگی متعادل برگرداند، به‌کارگیری روش‌های نوین و به روز شدن و تغییر نگرش، تحت پوشش قرار گرفتن همه دانش‌آموزان به‌ویژه دانش‌آموزان با نیاز ویژه زیر چتر تعلیم و تربیت و کمک به پیشگیری از ناتوانی‌ها قبل، حین و بعد از تولد چهار هدف کلان سازمان آموزش و پرورش استثنایی است.

معاون وزیر با بیان اینکه برای رسیدن به این اهداف دوازده استراتژی و راهبرد تدوین شده است افزود: توسعه و تثبیت عدالت آموزشی، توسعه رویکردهای فراگیرسازی آموزش وپرورش دانش‌آموزان با نیازهای ویژه، مناسب سازی آموزش وپرورش دانش‌آموزان با نیاز ویژه، توسعه مشارکت و ارتباطات در ابعاد درون وبرون سازمانی در سطوح منطقه‌ای، ملی و بین المللی از جمله این راهبردها است‌.

او افزود: جامعه پذیری و اجتماعی شدن سازمان آموزش و پرورش استثنایی، روانسازی خدمات و فعالیت‌ها با استفاده از فناوری نوین برای تحقق حقوق شهروندی وتکریم ارباب رجوع و ارتقا کمی وکیفی خدمات ارائه شده از سوی سازمان از دیگر راهبردها است‌.

حسینی عنوان کرد: ارتقای کیفیت منابع انسانی در حوزه‌های جذب، نگهداشت، سازماندهی، سنجش، استفاده از فناوری‌های نوین اطلاعاتی و دیجیتالی در تحقق اهداف سازمانی، کاهش تمرکز سازمانی و تفویض اختیار در سطوح استانی، منطقه‌ای به ویژه مدرسه‌ای، نگاه دانش بنیان و پژوهش محور به برنامه‌ریزی‌ها در نظام تصمیم گیری و توسعه آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای از دیگر راهبردهای سازمان آموزش و پرورش استثنایی است.

ضرورت تدوین بسته تحولی

معاون وزیر در ادامه جلسه با بیان ضرورت‌ها و چرایی تدوین بسته تحولی "مدرسه انطباقی" افزود: باید به سمت شکل دادن جامعه‌ای با حداقل محدودیت‌ها و دوستدار انسان حرکت کرد و این جامعه، جامعه دوستدار همه انسان‌ها به‌ویژه کودکان و معلولان است.

او افزود: براساس نظریه توسعه انسان مبنا و نظریه دارایی محور باید جامعه قبول کند که انسان‌های دارای نیاز ویژه در کنار محدودیت‌ها، مزایا و ویژگی‌های زیادی دارند و در واقع باید توانمندی این دانش‌آموزان را به رسمیت شناخت و رشد داد.

حسینی با طرح این پرسش که چرا دنبال مدرسه انطباقی هستیم گفت: کمتر از پنج درصد از ۲۰ هزار مدرسه پذیرای دانش‌آموزان با نیازهای ویژه برای این دانش‌آموزان مناسب سازی شده است. میزان تجهیزات آموزشی، پرورشی و توانبخشی که باید دانش‌آموزان استثنایی داشته باشند ۱۱۰ قلم است که کمتر از 5 درصد دانش‌آموزان با نیاز های ویژه به این تجهیزات دسترسی دارند و در بسته تحولی "مدرسه انطباقی" دسترسی 10 تا 15 درصدی این دانش‌آموزان هدف گذاری شده است.

او افزود: در بسته مدرسه انطباقی ایجاد یک مدرسه مناسب سازی شده ویژه دانش‌آموزان طیف اتیسم در هر استان و احداث 14 مدرسه مناسب سازی شده ویژه طیف اتیسم هدف گذاری شده است.

معاون وزیر با بیان ارکان و مولفه‌های مناسب سازی گفت: معلمان، فضای مدرسه، کتب درسی، والدین، دانش‌آموزان عادی، و تجهیزات آموزشی، پرورشی و توانبخشی باید مناسب سازی شده و بدین طریق شرایط تعلیم و تربیت تطابق سازی شده برای رشد همه جانبه دانش‌آموزان و مبتنی بر تفاوت‌های فردی را فراهم کنند.

حسینی با بیان اینکه در بسته مدرسه انطباقی سه برنامه و 9 فعالیت پیش بینی شده است گفت: "ایجاد شبکه جامع آموزش و اطلاع رسانی دیجتیال"، "مناسب سازی مبتنی بر توانمند سازی مدیران و معلمان" و "مناسب سازی فضا و تجهیزات" سه برنامه تدوین شده در بسته تحولی مدرسه انطباقی است.

او با تشریح برنامه "ایجاد شبکه جامع آموزش و اطلاع رسانی دیجتیال" افزود: برای این برنامه 3 فعالیت "طراحی و تولید اپلیکیشن جامع دانش‌آموزان با نیازهای ویژه"، "راه اندازی سامانه ندای همراه ویژه معلمان رابط و پذیرا و والدین دانش‌آموزان تلفیقی- فراگیر در تمامی استان‌ها" و "ایجاد پایگاه جامع آموزش مجازی در تمامی استان‌ها" طراحی و پیش بینی شده است.

معاون وزیر با بیان اینکه 3 فعالیت برای برنامه "مناسب سازی مبتنی بر توانمد سازی مدیران و معلمان" تدوین شده است گفت: آموزش زبان اشاره به 4 هزار نفر ، آموزش مهارت‌های چندگانه به 10 درصد معلمان و آموزش خط بریل به هزار نفر از جمله فعالیت‌های مرتبط با این برنامه است.

حسینی "مناسب سازی فضا و تجهیزات" را سومین برنامه بسته تحولی مدرسه انطباقی دانست و افزود: "ایجاد یک مدرسه مناسب سازی شده ویژه دانش‌آموزان طیف اتیسم در هر استان"، "ایجاد یک مدرسه پذیرای مناسب سازی شده الگو در هر استان" و "نهضت مشارکت توان افزایی" از جمله فعالیت‌های پیش بینی شده مرتبط با این برنامه است.

در این نشست روسای ادارات آموزش و پرورش استثنایی استان‌ها نیز به بیان دیدگاه‌های خود در خصوص مدرسه انطباقی پرداختند.