یک روز پرحاشیه برای جشنواره فیلم فجر با رمز سعید ملکان و «روز صفر»

آیین اختتامیه سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر ساعت ۱٨:۴۵ عصر امروز سه‌شنبه بیست‌ودوم بهمن ماه با اجرای محمدرضا شهیدی‌فر در مرکز همایش‌های برج میلاد آغاز شد.

یکی از حواشی لحظات نخستین این مراسم صندلی‌های خالی گروه فیلم «روز صفر» است. از فیلم «روز صفر» کسی به اختتامیه‌ جشنواره نیامد و ردیف صندلی‌های رزرو شده برای عوامل فیلم خالی است. به نظر می‌رسد این اقدام سعید ملکان و تیمِ او، واکنشی در مواجهه با دیدگاه هیات داوران جشنواره درباره فیلم «روز صفر» است.

فرشته طائرپور از داوران بخش نگاه نو، مستند و کوتاه موقع اهدای سیمرغ فیلم کوتاه به "همه کسانی که به این جشنواره نیامدند اما همه باور دارند قلبشان برای سینمای ایران می‌تپد و برای بقای این سینما دعا می‌کنند" سلام کرد و گفت: «ایستادن من روی این سن، از سر بی‌اعتنایی به اتفاقات تلخ اجتماعی و وضعیت سینما نیست بلکه برای حمایت از سینما و نسل جوان و خلاق است که نویدبخش روزهای روشن است. ما به احترام آنها اینجا هستیم. او سپس با نقل قول از حرف‌های بازیگر برنده اسکار گفت: ما یک عشق مشترک داریم. فیلم و سینما. »

از قضا فیلم «روز صفر» ساخته سعید ملکان برنده بهترین فیلم بخش نگاه نو شد ولی کسی برای دریافت جایزه روی سن نرفت. طائرپور اعلام کرد که ملکان بعد از عذرخواهی می‌تواند جایزه اش را دریافت کند.

امیر آقایی که برای دریافت سیمرغ نقش مکمل مرد (فیلم «شنای پروانه») روی سنِ جشنواره رفته بود در بخشی از صحبت‌هایش از تلویزیون بابت اظهارات ماه گذشته‌ی مجری زنِ شبکه‌ی افق (که گفته بود: هرکه‌ نمی‌خواهد از ایران برود) انتقاد کرد، که همین باعث شد

شبکه‌ نمایش که پخش مستقیم مراسم اختتامیه را برعهده داشت صحبت‌های انتقادی آقایی و فرشته طائرپور را سانسور کرد.

حاشیه دیگر این روز درباره خبرنگاران رقم خورد. اعلام شد که در مراسم اختتامیه سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر به خبرنگاران اجازه مصاحبه با برندگان سیمرغ داده نمی شود.

تاپایان مراسم شهیدی فر بارها از اینکه عوامل روز صفر در راه هستند سخن گفت اما تا پایان این مراسم هیچ کدام از این عوامل در سالن مراسم حضور نیافتند.

پس از سانسور حرفهای فرشته طائرپور، امیرآقایی سخنان محمدحسین مهدویان قطع شد و به استودیو که وحید رونقی، مجری این شبکه و داماد ابراهیم حاتمی‌کیا در آن حضور داشت، انتقال پیدا کرد.

واکنش به تحریم‌کنندگان جشنواره موضوعی بود که بارها توسط مجری و دیگر حضار در اختتامیه مورد اشاره قرار گرفت.

محمدرضا شهیدی فرد، فرشته طائرپور و سعید راد به‌طور مستقیم درباره این رویکرد واکنش نشان دادند. شهیدی‌فرد در ابتدای شروع مراسم در این‌باره گفت: بعضی فکر کردند شاید با قدری فاصله، صدای بهتری از مردم می‌شنوند اما به جز یکی دو نفر بقیه تصمیم گرفتند که در روزهای طلایی سی و هشتمین جشنواره ملی فیلم فجر حضور یابند. ابراهیم حاتمی‌کیا با فیلم خود نمایانگر خروج مردم سرزمین شد و در روز صفرِ ملکان توانایی و قدرت مردم را دیدیم. مجید مجیدی به ما یادآوری کرد به سودای گنج‌های دروغین از گنج‌های مردم این سرزمین غفلت نورزیم.
این در حالی بود که حاتمی‌کیا و ملکان به نشانه اعتراض به داوری‌ها در مراسم حضور نداشتند.

یکی دیگر از نکات حاشیه ای این مراسم سخنان مجری این مراسم درباره افرادی که می توانستندجایزه را دریافت کنند بود، محمدرضا شهیدی‌فرد مجری مراسم اعلام کرد در صورتی‌که از برندگان سیمرغ کسی در مراسم اختتامیه حضور ندارند تنها کارگردان یا تهیه‌کننده اثر حق حضور بر روی سن برای دریافت جایزه را دارد. این تصمیم برای اولین‌بار بود که در ادوار جشنواره اتفاق می‌افتاد.

تقدیر از بازیگران کودک فیلم خورشید که همگی جزو کودکان کار بودند از دیگر اتفاقات اختتامیه بود که بسیار مورد استقبال کاربران مجازی قرار گرفت و ویدئو آن وایرال شد. دو تن از بازیگران کودک فیلم خورشید از مهاجران افغان بودند که در مترو دستفروشی می‌کنند.

همچنین جایزه گرفتن پیمان معادی به‌عنوان بهترین بازیگران نقش اول مرد بدون شک از جمله مهم‌ترین اتفاقات اختتامیه جشنواره بود. معادی قبل از جشنواره گفته بود: سیاه‌پوش است و جشن نمی‌گیرد و به‌ جشنواره نمی‌آید.

با این حال او از خارج از کشور به‌صورت ویدئویی در اختتامیه حضور پیدا کرد و به جشنواره پیام ویدئویی داد. معادی در نشست خبری فیلم درخت گردو نیز به‌طور مستقیم و با تلفن همراه با خبرنگاران گفت‌وگو کرده بود.

مجید مجیدی در حالی سیمرغ بهترین فیلمنامه خود را به هومن بهمنش فیلمبردار فیلم خورشید اعطا کرد که پیش از این و در فیلم محمد(ص) از فیلمبردار خارجی استفاده کرده بود.

او در زمانیکه جایزه بهترین فیلمبردار اهدا شد به جایزه نگرفتن بهمنش واکنش نشان داد و دستهای این فیلمبردار را در دستان خود فشرد و زمانیکه جایزه بهترین فیلمنامه به او اهدا شد این جایزه را به بهمنش اهدا کرد.

سعید راد وقتی اختصاص جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد به پیمان معادی را اعلام کرد، به شدت از تحریم کنندگان جشنواره و افرادی مانند حاتمی کیا و کیمیایی انتقاد کرد و اظهار کرد: سینما مبنای هستی ماست و حرکت رو به جلو دارد. هیچ کجای دنیا مثل اینجا برای ما دست نمی‌زنند.

محمدحسین مهدویان که سیمرغ بهترین کارگردانی فجر را برد نیز ساکت ننشست و نهیبی به اتفاقات جامعه در ماه‌های اخیر زد. او جایزه خود را به همه پدران داغدیده تقدیم کرد و گفت که جایزه خود را به همه پدران داغ‌دیده سال ۹۸،از سیل تا حوادث آبان و سقوط هواپیما و پدران کشته‌های مظلوم کرمان در تشییع سردار قاسم سلیمانی که هر دو طرف تصمیم گرفتند نادیده بگیرندشان و از این بابت از همه مظلوم‌تر هستند، تقدیم کرد.

عدم حضور ملکان و سایر عوامل فیلم روز صفر در مراسم اختتامیه با حاشیه های همراه بود که با انتشار بیانیه آنها دو ساعت پس از مراسم اختتامیه به پایان رسید.

بیانیه عوامل فیلم «روز صفر» درباره تحریم اختتامیه جشنواره فجر
عوامل فیلم «روز صفر»، در توضیح حضور نیافتن‌شان در مراسم اختتامیه جشنواره فیلم فجر، بیانیه‌ای را صادر کردند.

اختتامیه سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر، شاهد یک اتفاق نادر و شگفت‌آور بود؛ در حالی که فیلم «روز صفر» در ۹ شاخه نامزد دریافت سیمرغ شده بود و در بین نامزدهای بخش نگاه نو هم قرار داشت، هیچ یک از عواملش در این مراسم حضور نیافتند.

این فیلم سرانجام توانست ۴ تندیس بخش سودای سیمرغ و یک تندیس بخش نگاه نو را هم از آن خود کند و البته هیچ‌کس از عوامل این فیلم در سالن همایش‌های برج میلاد حضور نداشت تا برای دریافت سیمرغ‌ها روی صحنه برود.

دو ساعت پس از پایان اختتامیه جشنواره فجر، عوامل فیلم «روز صفر» در بیانیه‌ای مبهم، علت تصمیم‌شان را اعلام کردند.

در این بیانیه آمده است:

«خواستیم در کنارِ مدیران‌فرهنگی قرار نگیریم که اصرار بر جاانداختنِ مسیری دارند که شایسته‌ سینمای ایران نیست. مسیری که پر از باج‌دهی و تکریم کسانی‌ است که با پنجه کشیدن به صورت سینما، باعث منفور شدن همکاران سینمایی، نزد مردم می‌شوند.

با سپاس از داوران و احترام به انتخاب‌هایشان و با آگاهی از برنده شدن در ۵ رشته، ترجیح دادیم در مراسمِ اختتامیه شرکت نکنیم تا برای آیندگان جوابی داشته باشیم که ما شریکِ این بی‌فرهنگی‌ها و ترویجِ رویه‌هایِ غلط نیستیم. سینما و مردم، تحریم شدنی نیستند.»

این بیانیه عوامل فیلم «روز صفر»، نه تنها از حرکت آن‌ها در تحریم اختتامیه جشنواره فیلم فجر ابهام‌زدایی نمی‌کند، بلکه بر مبهم بودن این ماجرا، می‌افزاید.