جزئیات تشکیل گروه‌های آموزشی تربیتی؛ از فرآیند ثبت‌نام و انتخاب تا اعتبار و امتیازات ویژه

آیین‌نامه گروه‌های آموزشی و تربیتی در نهصد و چهارمین جلسه شورای عالی آموزش‌وپرورش به تصویب رسیده است که به استناد ماده 8 این آیین‌نامه، آموزش‌ و پرورش موظف به تهیه و ابلاغ شیوه‌نامه اجرایی گروه‌های آموزشی و تربیتی شده است. شیوه‌نامه ابلاغی مشتمل بر تعیین شایستگی‌ها، وظایف و اختیارات، برنامه‌ها، ساختار و سازمان اداری، ساماندهی و فرایند انتخاب سرگروه‌ها، چگونگی تأمین منابع انسانی و مالی و نظارت و ارزشیابی است.

آنگونه که در این شیوه‌نامه آمده است گروه‌های آموزشی و تربیتی معلمان علاقه‌مند و واجد صلاحیت (اعم از آموزگاران، دبیران، هنرآموزان، مشاوران و مربیان و مدیران مدارس) در پایه‌ها، رشته‌ها یا گروه‌های درسی هستند که برای ارتقای کیفیت آموزشی و تربیتی، در برنامه‌ها و فعالیت‌های مربوط، با هم تعامل، همفکری و تبادل نظر و تجربه دارند.

توسعه مستمر شایستگی‌ها و مهارت‌های تخصصی و حرفه‌ای معلمان با بهره‌گیری از ظرفیت‌های درون و برون سازمان، ارتقای نقش معلمان در طراحی، تدوین، اجرا، نظارت و ارزشیابی برنامه‌های درسی و آموزشی و افزایش ارتباط و تعامل اثربخش بین معلمان و برنامه‌ریزان درسی، گسترش فرهنگ پژوهش و توسعه تحقیق و کاربست آن در مدارس، تبادل‌نظر و تجربه بین اعضای گروه‌های آموزشی و تربیتی در فرآیند تعلیم و تربیت و پرورش خلاقیت و نوآوری در آن‌ها و انتقال آن به سایر معلمان و نیز نظارت بر حسن اجرای برنامه‌ها و فعالیت‌های آموزشی و تربیتی معلمان و مدارس و ارائه پیشنهادهای لازم از اهداف ابلاغ این شیوه‌نامه عنوان شده است.

طبق شیوه‌نامه ابلاغی وظایف اعضای گروه‌های آموزشی و تربیتی در سه محور تعیین می‌شود. در محور رشد حرفه‌ای معلمان، اعضای گروه‌ها وظایفی از قبیل زمینه‌سازی و مشارکت در برنامه‌ریزی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی، نشست‌ها و همایش‌های علمی، مهارتی و تخصصی، زمینه‌سازی و مشارکت در برنامه‌ریزی برای انجام و اشاعه پژوهش‌های کاربردی، مشارکت موثر در سنجش صلاحیت‌های تخصصی و حرفه‌ای معلمان، تعامل اثربخش با انجمن‌های علمی معلمان، پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی و مراکز علمی دانشگاهی، پژوهشی و فناوری ملی و بین‌المللی، غنی‌سازی و نظارت علمی بر محتوای آموزش الکترونیکی معلمان، پورتال و پایگاه‌های آموزشی مجازی وابسته به آموزش و پرورش، نیازسنجش و پیشنهاد دوره‌های آموزشی ضمن خدمت تخصصی معلمان، ارائه خدمات مشاوره‌ای و نظارت بر طراحی و اجرای دوره‌های آموزشی با محوریت مدرسه، پیگیری سیاست‌ها و راهبردهای رشد حرفه‌ای معلمان، آموزش مدیران و معاونان آموزشی، فنی و پرورشی مدارس برای نظارت بر عملکرد حرفه‌ای معلمان و به‌کارگیری روش‌های موثر مدیریت دانش در گروه‌های آموزشی و تربیتی را بر عهده دارند.

محور دوم وظایف اعضای گروه‌های آموزشی و تربیتی، مشارکت در طراحی، تدوین، اجرا و ارزشیابی از برنامه‌های درسی و تربیتی است که در این حوزه نیز، مشارکت در اعتباربخشی محتوای برنامه‌های درسی در مرحله تدوین، نقد و بررسی و تحلیل علمی محتوای برنامه‌های درسی و تربیتی در مرحله اجرا و ارائه پیشنهادهای اصلاحی، همکاری در طراحی و تولید برنامه‌های درسی و تربیتی متناسب با سیاست‌های اجرایی سند برنامه درسی ملی، مشارکت در ارزشیابی از برنامه‌های درسی و تربیتی، مشارکت در تدوین فرآیندهای ارزشیابی و سنجش عملکرد تحصیلی تربیتی دانش‌آموزان و مشارکت و همکاری در انتخاب معلمان نمونه براساس شیوه‌نامه از وظایف اعضای گروه‌های آموزشی و تربیتی است.

همچنین مشارکت در تدوین برنمه‌های آموزشی مدارس، مشارکت در استانداردسازی تجهیزات آموزشی، بررسی و تحلیل سوالات و نتایج امتحانات، ترویج فرهنگ خودارزیابی در بین گروه‌های آموزشی، تربیتی و معلمان مدارس، تجزیه و تحلیل عملکرد تحصیلی و تربیتی دانش‌آموزان، نظارت بر عملکرد حرفه‌ای و تخصصی معلمان و مشارکت در فعالیت‌های مرتبط با پیشرفت‌ تحصیلی دانش‌آموزان از دیگر وظایف اعضای گروه‌های آموزشی و تربیتی است.

در این شیوه‌نامه تاکید شده است که گروه‌های آموزشی و تربیتی به تفکیک در هر یک از دوره‌های تحصیلی ابتدایی و متوسطه تشکیل می‌شود و برای برقراری تعاملات هدفمند گروه‌های آموزشی در سطح مدرسه، شهرستان منطقه و ناحیه، استان، ستاد و دبیرخانه راهبری کشوری، ترکیب و شرح وظایف مشخص دارند.

ادارات کل آموزش و پرورش استان‌ها باید به استناد بند 6 آیین‌نامه گروه‌های آموزشی و تربیتی، حداکثر تا سقف ضرایب جدول زیر (ساعات تدریس موظف و غیر موظف- دولتی و غیردولتی) نیاز منابع انسانی برای تشکیل گروه‌های آموزشی و تربیتی را حداکثر تا پایان خرداد هر سال به تفکیک دوره‌ها و شاخه‌های تحصیلی محاسبه و متناسب با شرایط مناطق آموزشی در سطح استان توزیع کنند و گزاش عملکرد خود را حداکثر تا نیمه اول مرداد به معاونت‌های مربوطه در ستاد ارسال کنند.

جدول ضرایب اختصاص منابع انسانی برای تشکیل گروه‌های آموزشی و تربیتی به شرح زیر است:

البته این شیوه‌نامه تاکید هم کرده است که تخصیص ساعات فعالیت گروه‌های آموزشی متناسب با سقف ساعات تخصیص‌یافته در سال قبل الزامی است و میزان ساعات تخصیصی، هر ساله با هماهنگی حوزه منابع انسانی به استان‌ها ابلاغ می‌شود.

طبق مواد شیوه‌نامه اجرایی گروه‌های آموزشی و تربیتی فعال‌بودن، علاقه‌مند، مبتکر و مسئولیت‌پذیر؛ توانابودن در برقراری ارتباط سالم و موثر با معلمان، آشنابودن با یافته‌های علوم تربیتی و اصول یادگیری یاددهی، آشنایی با اسناد تحولی در نظام آموزش و پرورش، مقبولیت و مرجعیت در بین معلمان و داشتن روحیه کار تیمی از ویژگی‌های عمومی است که اعضای گروه‌های آموزشی و تربیتی باید دارا باشند.

همچنین داشتن مدرک تحصیلی لیسانس و بالاتر، داشتن رشته تحصیلی مرتبط با درس و رشته تدریس، گذراندن دوره‌های تخصصی مرتبط با گروه درسی، داشتن گواهینامه مهارت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات هم از ویژگی‌های اختصاصی اعضای گروه‌های آموزشی و تربیتی است. اما در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته در صورت نبود نیروی انسانی واجد شرایط، استفاده از معلمان با مدرک تحصیلی فوق دیپلم بلامانع است. همچنین فقط معلمان دارای رشته تحصیلی مرتبط (مطابق با طرح طبقه‌بندی مشاغل معلمان و تشخیص اداره تکنولوژی و گروه‌های آموزشی) مجاز به تکمیل نمون برگ امتیاز هستند.

با رعایت این ملاک‌ها، نمون برگ امتیاز تکمیل و در صورت کسب حداقل 50 درصد کل امتیاز و تایید کارشناسی تکنولوژی و گروه‌های آموزشی منطقه و اداره کل، معلمان می‌توانند به عنوان داوطلب در انتخابات گروه‌های آموزشی و تربیتی منطقه و استان شرکت کنند.

براساس شیوه‌نامه ابلاغی مراحل انتخاب اعضای گروه‌های آموزشی و تربیتی به شرح زیر است

مراحل انتخاب اعضای گروه‌های آموزشی تربیتی شهرستان، منطقه و ناحیه:

کارشناس تکنولوژی و گروه‌های آموزشی دوره‌های ابتدایی و متوسطه موظف است تقویم زمانبندی انتخاب اعضای گروه‌های آموزشی تا مرحله صدور ابلاغ را مشخص و شرایط انتخاب اعضای گروه را حداکثر تا هفته اول اسفند هر سال به مدارس اعلام کند. مدیر مدرسه موظف است نسبت به اطلاع‌رسانی به همه معلمان اقدام و در فرآیند انتخاب اعضای گروه‌های آموزشی مشارکت کند. کارشناس تکنولوژی و گروه‌های آموزشی پس از جمع‌آوری اطلاعات معلمان داوطلب، نسبت به بررسی مدارک داوطلبان و معرفی معلمان تایید شده به مدارس اقدام و با هماهنگی سایر بخش‌ها در هر رشته، درس، پایه مجمع را تشکیل دهد. پس از تعیین هیات رئیسه، زمان مناسب برای معرفی داوطلبان اختصاص یافته و پس از رای گیری از معلمان حاضر، منتخبانی که بالاترین آراء را کسب کنند در صورت جلسه‌ای تنظیم شده به اداره کل آموزش و پرورش معرفی و نسبت به صدور ابلاغ رسمی در زمان تعیین شده اقدام می‌شود.

مراحل انتخاب اعضای گروه‌های آموزشی اداره کل:

پس از تشکیل گروه‌های آموزشی در شهرستان‌ها، مناطق و نواحی و معرفی سرگروه آموزشی در هر رشته/ درس / پایه به اداره کل، اداره تکنولوژی و گروه‌های آموزشی حداکثر تا پایان تیرماه نسبت به اجرای فرآیند انتخاب اعضای گروه‌های آمورشی اداره کل اقدام می‌کند. در روز تعیین شده سرگروه‌های هر رشته/درس/ پایه شهرستا‌ن‌ها، مناطق و نواحی در انتخابات استانی شرکت کرده و پس از رای‌گیری، منتخبانی که حائز بالاترین رای شده‌اند در تنظیم صورت جلسه معرفی و اعضای گروه‌های آموزشی منتخب از طریق معاونان مربوط در استان به مناطق و نواحی معرفی و ادارات موظفند همزمان با سایر معلمان نسبت به صدور ابلاغ رسمی آن‌ها برابر ضوابط اقدام کنند.

تشکیل گروه‌های آموزشی در حوزه‌های یازده‌گانه تربیت و یادگیری در همه دوره‌های تحصیلی و مناطق آموزشی کشور الزامی است و پس از مشخص شدن اعضای هر گروه آموزشی در اولین جلسه با نظر اعضا یک نفر به عنوان سرگروه انتخاب و مدیریت داخلی گروه را بر عهده می‌گیرد.

در حوزه سازماندهی گروه‌های آموزشی و تربیتی نیز طبق آنچه در این شیوه‌نامه آمده است، کارگروه توسعه مدیریت استان میزان ساعات تخصیص یافته در هر سال را برای گروه‌های آموزشی مشخص کرده و با توجه به پیشنهاد اداره تکنولوژی و گروه‌های آموزشی در هر یک از دوره‌های تحصیلی، ساعت تخصیصی را متناسب با رشته/درس/پایه/ موضوع مربوط بین گروه‌های آموزشی مناطق تابعه و استان توزیع می‌کند.

اعتبارات گروه‌های آموزشی و تربیتی اما هر سال متناسب با حجم فعالیت‌ها و مطابق با سیاست‌های ستادی و استانی باید از محل منابع مالی ستاد، استان و منطقه تامین و پرداخت شود. آن بخشی از اعتبارات ویژه گروه‌های آموزشی و تربیتی که تعهد حوزه ستادی است، از محل اعتبارات ردیف کیفیت‌بخشی به فعالیت‌های آموزشی و پرورشی معاونت‌های آموزش ابتدایی و متوسطه متناسب با دریافت تخصیص از سازمان برنامه و بودجه و تامین نقدینگی از سوی اداره کل خزانه وزارت امور اقتصاد و دارایی تامین اعتبار خواهد شد.

اعضای گروه‌های آموزشی و تربیتی در صورت ارائه خدمات برجسته و انجام بهینه وظایف و نیز معلمان در صورت تعامل موثر با اعضای گروه‌ها، در انتخاب معلم نمونه، ترفیعات، رتبه‌بندی معلمان، ارزشیابی سالانه، سازماندهی نیروی انسانی مدارس، نقل و انتقالات، اعزام به خارج از کشور و ... از امتیاز ویژه‌ای برخوردار می‌شوند و ضروری است در تدوین و عملیاتی کردن شیوه‌نامه‌های اجرایی مرتبط (ستاد، استان و مناطق) امتیازهای موردنظر درج و محاسبه شود.

همچنین در این شیوه‌نامه تاکید شده که باید 10 درصد از امتیاز عوامل اختصاصی مندرج در فرم ارزشیابی سالانه معلمان بر حسب فعالیت موثر آن‌ها در گروه‌های آموزشی و تربیتی یا با تعامل با گروه‌های آموزشی محاسبه و اختصاص یابد.

علاقه‌مندان برای اطلاع از جزئیات فرآیند انتخاب اعضای گروه‌های آموزشی و تربیتی در اداره کل، شهرستان، منطقه و ناحیه به تفکیک هر کدام از دوره‌های تحصیلی، سازماندهی گروه‌ها در دوره ابتدایی و متوسطه می‌توانند شیوه‌نامه اجرایی گروه‌های آموزشی و تربیتی را مطالعه کنند.