در آرزوی تماشای حرفه‌ای فوتبال در ایران؛ تکنولوژی‌هایی که به خواب رفته‌اند

علیرضا دهقانی/ فصل 1381-1380 اولین دوره لیگ حرفه‌ای فوتبال ایران بود، فصلی که البته به قول مرحوم ناصر حجازی اسطوره فوتبال ایران از حرفه‌ای شدن تنها انگلیسی شدن شماره پیراهن‌ها را همراه داشت و هیچ نشانی از فوتبال حرفه‌ای در آن دیده نمی‌شد. هر چند توقع درباره اولین دوره لیگ برتر چندان بود اما این انتظار می‌رفت که کمی با رو به جلو رفتن اوضاع و احوال برای تماشاگران فوتبال بهتر شود.

ورزشگاه آزادی مدل حرفه‌‌ای شدن

ورزشگاه آزادی، بزرگترین مجموعه ورزشی ایران که میزبان بسیاری از مسابقات بین‌المللی ورزش ایران بوده و به نظر می‌رسد همچنان خواهد بود، به طور طبیعی باید سرآمد حرفه‌ای شدن در فوتبال ایران باشد، نگاهی به این ورزشگاه نشان خواهد داد که اوضاع و احوال در ورزشگاه ملی فوتبال ایران که میزبان پرهوادارترین تیم‌های فوتبال ایران هم هست، با به حرفه‌ای شدن شبیه نیست و یا در بعضی موارد که حرکتی در راستای حرفه‌ای شدن برداشته شده یا این حرکت با تاخیر زمانی فراوان صورت گرفته و یا در موردی عجیب گامی که در راستای احترام به تماشاگر بوده، پس از هزینه هنگفت، راه‌اندازی شده اما این روزها تعطیل است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی طی 4 مرحله قدم‌هایی در راستای حرفه‌ای شدن و اصل احترام به تماشاگر در ورزشگاه آزادی برداشته شده است که البته 2 مورد از این قدم‌ها با فشار فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا صورت گرفته و چه بسار اگر این فشارها در میان نبود، شاید برخی از این قدم‌ها چند سال دیگر برداشته می‌شد و یا اصلا صورت نمی‌گرفت.

آغاز روزهای جدید ورزشگاه آزادی

اولین گام در راستای ترمیم ورزشگاه آزادی، در سال 1381 و پس از پایان اولین دوره لیگ برتر فوتبال ایران صورت گرفت. یک سال تعطیل شدن ورزشگاه آزادی منجر به این شدن که بازی‌های پرسپولیس و استقلال به ورزشگاه تختی در شرق تهران منتقل شد تا در آغاز دوره سوم لیگ برتر، ورزشگاه آزادی با شمایلی جدید پذیرای تماشاگران فوتبال باشد.

فوتبال ایران از یاد نخواهد برد روزهایی که را که با سرد شدن هوای پایتخت، چمن ورزشگاه آزادی هم به پیروی از طبیعت، تغییر رنگ می‌داد و رو به زرد شدن می‌رفت و به ماه آذر که می‌رسیدیم دیدن نقطه‌ای سبز در ورزشگاه آزادی نیاز به کنکاش فراوان داشت اما در سال 82 سرانجام سیستم چمن ورزشگاه آزادی تغییر کرد و با مکانیزه شدن چمن این ورزشگاه، دیگر مشکلی برای زرد شدن و ناهموار بودن زمین به وجود نیامد تا این ورزشگاه تبدیل به اولین ورزشگاه ایران شود که چمنی یکدست را در چهار فصل سال دارد.

در همان روزهایی که مهندسان مشغول نصب سیستم جدید برای چمن ورزشگاه بودند، طبقه اول ورزشگاه آزادی هم شکل و شمایلی جدید به خود دید و سکوهای سیمانی از این طبقه خداحافظی کرده و جای خود را به صندلی‌های پلاستیکی دادند تا حداقل در قرار گرفتن تماشاگر نوعی نظم و ترتیب برقرار شود، نظم و ترتیبی که البته در بازی‌های پرتماشاگر به هم می‌خورد و راهروها هم تبدیل به سکو می‌شد.

هر چند در سال 82 طبقه اول صندلی‌دار شد اما برای ترمیم طبقه دوم، هواداران 15 سال منتظر ماندند تا سرانجام فاز دوم صندلی‌دار شدن ورزشگاه آزادی در سال 97 با صندلی شدن طبقه دوم به پایان رسید تا این طبقه هم منظم شود، اما برای برقراری نظم و ترتیب همچنان یک عنصر اساسی غایب بود. زمانی نظم و ترتیب به خوبی برقرار می‌شد که هوادار بتواند بلیتش را اینترنتی تهیه کند و روی صندلی خودش قرار بگیرد.

فروش اینترنتی بلیت سرانجام حرفه‌ای شد

اولین گام در راستای فروش اینترنتی بلیت ورزشگاه آزادی 4 سال قبل انجام شد، جایی که برای دیدارهای پرسپولیس و استقلال در لیگ برتر و لیگ قهرمانان آسیا بلیت اینترنتی فروخته می‌شد تا حداقل در ورزشگاه آزادی تجمعی برای خرید بلیت صورت نگیرد و تماشاگر بدون استرس خرید بلیت وارد ورزشگاه شود اما زمانی که بازی‌های پرتماشاگر فرا می‌رسید، اوج مدیریت این سیستم به رخ فوتبال‌دوستان کشیده می‌شد و بسیاری از تماشاگرانی که بلیت بازی را اینترنتی خریده بودند پشت در ورزشگاه می‌ماندند.

همین مشکل و انتقاداتی که کنفدراسیون فوتبال آسیا از فدراسیون فوتبال ایران داشت باعث شد تا سرانجام در راستای اصلاح این سیستم گام برداشته شود و در ابتدای این فصل عنوان شد که سیستم فروش و حضور تماشاگر در ورزشگاه آزادی کاملا مکانیزه شده است. گیت‌های ویژه برای ورود هواداران در ورزشگاه تهیه شد و این امکان در سایت فروش بلیت در دسترس قرار گرفت که تماشاگر بتواند صندلی خودش را انتخاب کند. گامی که هر چند در ابتدای کار ایرادات عجیبی داشت اما سرانجام صورت گرفت و حالا هوادار می‌تواند چند دقیقه قبل از بازی وارد ورزشگاه شود.

قرار بود صحنه‌ای از دست تماشاگر نرود

اسکوربورد تکنولوژی جذاب دیگری بود که پا به ورزشگاه آزادی گذاشت تا تماشاگری که روی سکو می‌رود، صحنه‌ها را از دست ندهد و بتواند از طریق تلویزیون غول پیکری که در ضلع شمالی ورزشگاه نصب شده بازی را در صورت از دست رفتن صحنه‌ای تماشا کند. این تکنولوژی در جریان دیدار دوستانه تیم‌های ملی فوتبال ایران و آلمان در 18 مهر 1383 رونمایی شد تا هوادار را به یک گام حرفه‌ای هدایت کند اما مرور زمان نشانه‌ای دیگر برای هوادار فوتبال داشت.

با گذشت زمان این تکنولوژی غول پیکر عملکردش ضعیف‌تر شد و دیگر شور و شوق روزهای اول را در هوادار ایجاد نمی‌کرد و این روزها حتی شاید بسیاری از تماشاگران حاضر در ورزشگاه آزادی به غیر از ساعتی که در سمت راست اسکوربورد قرار دارد و زمان بازی را به نمایش می‌گذارد، کاری با صفحه بزرگ آن نداشته باشند.

چندی پس از راه‌اندازی اسکوربورد، به بهانه سانسور تصاویری که ممکن است با اشتباه داوری سکو را ملتهب کند، بازی با تاخیر چند ثانیه‌ای از اسکوربورد به نمایش در می‌آمد و صحنه‌های داوری از پخش روی اسکوربورد حذف می‌شد اما به مرور استفاده از این تکنولوژی شکل ابتدایی‌تری به خود گرفت. چندی بعد خبری از پخش زنده بازی روی اسکوربورد نبود و تنها صحنه گل‌ها با بدترین کیفیت به نمایش در می‌آمد اما طی سال‌های اخیر اسکوربورد عملا به حالت خواب رفته و دوباره به روزهایی برگشته که پس از بازی ایران و آلمان شاهدش بودیم.

اسکوربورد ورزشگاه آزادی، با هزینه‌های کلانی که برای آن در زمان مدیریت محمد دادگان در فدراسیون فوتبال صورت گرفت، این روزها تبدیل به صفحه‌ای برای نمایش نتیجه بازی شده است و عملا کارآیی به غیر از این ندارد.

رویای زودگذر اسپایدرکم

در جریان مسابقات جام جهانی 2010 آفریقای جنوبی، یکی از تکنولوژی‌هایی که جذابیت زیادی را برای تماشاگر تلویزیونی همراه آورده بود، اسپایدرکم یا همان روبین عنکبوتی بود که با حرکت بالای زمین مسابقه تصاویر جذابی را مخابره می‌کرد تا لذت تماشای فوتبال چند برابر شود.

اسفند 89 بود که خبری شیرین برای فوتبال‌دوستان ایرانی مخابره شد و با هزینه‌ای نزدیک به یک میلیارد و نیم اسپایدرکم پا به ورزشگاه آزادی گذاشت و کار خود را با مخابره تصاویری جذاب‌تر آغاز کرد اما به مرور این تکنولوژی هم در همان مسیری قرار گرفت که اسکوربورد قرار گرفته بود.

چندی پس از راه‌اندازی، اسپایدر کم تنها در بازی‌های حساس مورد استفاده قرار گرفت اما زمان که به جلوتر رفت، این تکنولوژی به صورت کامل از کار افتاد و این روزها تنها جسم این تکنولوژی در بالای ورزشگاه آزادی ساکن مانده است و دیگر خبری از حرکت آن نیست و حتی شایعه شده است که پایه‌های این دوربین جمع‌آوری شده تا خیال هواداران را راحت کنند.