وقوع زلزله‌های بزرگ چه ارتباطی با فصل سرما دارد؟

تهران (پانا) - استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی با بیان اینکه رخداد زلزله‌های مهم با فصل زمستان یا فصول دیگر در ارتباط نیست می‌گوید تغییرات آب و هوایی می‌تواند عاملی برای رخداد زلزله باشد و در دشت‌هایی گه گسل‌ از آن عبور کرده باشد چنانچه آب‌های زیرزمینی تخلیه شده باشند، لرزه‌خیزی بیشتری را نشان می‌دهند.

مهدی زارع در گفت‌وگو با پانا در پاسخ به این پرسش که آیا تعداد رخداد زلزله‌های بزرگ و مهم با فصول سال ارتباط دارد، اظهار کرد: «به لحاظ آماری رخداد زلزله‌های مهم در زمستان یا فصول دیگر، تجمع بیشتری نشان نمی‌دهد. واقعیت این است که اگر در دی ماه زلزله بم تجربه شده است در فصل تابستان زلزله سنگچال، منجیل و سیرچ تجربه شده است. علاوه بر این زلزله‌های مهمی نیز در در شهریورماه رخ داده است. بنابراین چنین فرضیه‌ای که زلزله‌های شدیدتر مربوط به زمستان است، صحیح نیست.»

این استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله با اشاره به تغییرات آب و هوایی و تاثیر آن در وقوع زلزله گفت: «تنها موضوعی که از لحاظ آماری می‌توان ارائه داد تغییرات آب‌وهوایی است. مطالعات نشان داده در مناطقی که باران‌های شدید حاره‌ای رخ می‌دهد و لرزه‌خیز هستند مخصوصا جنوب چین، تایوان، بخش‌هایی از ژاپن و اندونزی، وقتی فصل پرباران آغاز می‌شود تعداد زلزله‌های کوچک نیز فراوان‌تر می‌شود. در واقع حجم گسترده آب در شکستگی‌های گسل موجب می‌شود زلزله‌های فراوان کوچک شکل بگیرد.»

وی با مقایسه پنجره 70 ساله آب و هوای ایران گفت:‌ «می‌توان زمستان‌های 1320 تا 1335 با زمستان‌های 1385 تا 1400 مقایسه کرد. اگر گفته می‌شود در پنجره 70 ساله، ایران دو و نیم تا سه درجه گرم‌تر شده است، باید دید که در این بازه چه تغییراتی در حجم، تعداد و اندازه زلزله‌ها اتفاق افتاده است. این گرم شدن در طولانی مدت با یکسری اتفاقات انسانی همراه شده است. یعنی بارندگی‌ها حدود 10 درصد در متوسط 50 ساله کاهش یافته است در عین حال جمعیت نیز بالا رفته است. به عنوان مثال اگر تهران دو میلیون نفر جمعیت داشته اکنون به 10 میلیون نفر رسیده است و در این بازه زمانی حداقل 5 برابر شده است.»

زارع تصریح کرد: «تغییرات جمعیتی به متقاضیان آب افزوده است. متقاضیانی که به‌منظور استفاده در شرب، کشاورزی و صنعت بر روی آب‌های زیرزمینی فشار می‌آورند و این اقدامات موجب تخلیه آب‌های زیرزمینی می‌شود. یعنی در پنجره 70 ساله فقط افزایش دما رخ نداده بلکه افزایش جمعیت، افزایش متقاضیان آب و تخلیه سفره‌های زیرزمینی نیز رخداده است. بنابراین فاکتورهای متعددی در بهم‌ریختگی محیط دخالت می‌کنند.»

این استاد زلزله‌شناسی گفت:‌ در محدوده گسل‌هایی که از دشت‌هایی عبور می‌کند که آب‌های زیرزمینی تخلیه شده باشند، مناطقی دیده می‌شود که لرزه‌خیزی بیشتری را نشان می‌دهند و به‌خاطر حذف آب زیرزمینی زلزله‌خیزتر شده‌اند اما این موضوع که زلزله‌ها در زمستان بیشتر می‌شود، مطرح نیست و می‌توان فقط در ارتباط با آب و هوا در بازه 70 ساله مطرح کرد.»