چالشهای همیشگی جوایز ادبی، دخالتهای بیرونی در روند داوری است
طرح فروش ویژه کتابهای نامزد و برگزیدگان این جایزه اجرا میشود
تهران (پانا) - معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران گفت یکی از چالشهای همیشگی جوایز ادبی، بحث دخالتهای بیرونی در روند داوری است. در این دوره، با حمایت مدیرعامل محترم خانه کتاب، از ابتدا بنا بر آن شد که داوریها کاملاً با رویکرد علمی و مستقل انجام شود.
صبح امروز نشست خبری هجدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد با حضور ابراهیم حیدری مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، مجید قیصری دبیر علمی این دوره از جایزه جلال و غلامرضا طریقی معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران در سرای کتاب خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
در ابتدای این نشست غلامرضا طریقی، معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران گفت: اگر امروز این جایزه از تداوم و پویایی برخوردار است، بخش مهمی از آن به توجه، پیگیری اهالی رسانه بازمیگردد. حضور شما در این روزهای سرد زمستانی، نشاندهنده اهمیتی است که برای جایزه جلال قائل هستید و از این بابت صمیمانه سپاسگزارم.
وی اضافه کرد: امیدواریم این دوره در روزهای پایانی خود با کیفیت مطلوب به سرانجام برسد. وظیفه خود میدانم بهعنوان فردی که اجرای این جایزه در این دوره برعهده من و همکارانم بوده، پیش از هر توضیحی از شما عزیزان تشکر کنم. خبرنگاران حوزه کتاب و ادبیات با جایزه جلال آشنایی کامل دارند و نیازی به توضیحهای تکراری نیست.
معاون ادبیات داستانی خانه کتاب در ادامه با اشاره به رویکردهای این دوره جازه جلال اظهار کرد: مهمترین رویکرد ما در این دوره، توجه به «ادبیات به معنای واقعی کلمه» بود؛ ادبیاتی فارغ از دستهبندیها و ملاحظات سیاسی و اجتماعی. برای ما این پرسش جدی مطرح بود که چه کسی میتواند بدون نگاههای جناحی، داوری را صرفاً بر مبنای معیارهای ادبی پیش ببرد. در همین چارچوب، از آقای قیصری دعوت شد و از پذیرش این مسئولیت و زحماتی که طی چند ماه گذشته متحمل شدند، قدردانی میکنم.
وی به چالشهای این دوره جایزه جلال اشاره کرد و افزود: یکی از چالشهای همیشگی جوایز ادبی، بحث دخالتهای بیرونی در روند داوری است. در این دوره، با حمایت مدیرعامل محترم خانه کتاب، از ابتدا بنا بر آن شد که داوریها کاملاً با رویکرد علمی و مستقل انجام شود و هیچگونه دخالتی از سوی خانه کتاب یا دیگر نهادهای فرهنگی در فرآیند جایزه صورت نگیرد. تا این لحظه نیز این اصل بهطور کامل رعایت شده و پشتیبانی لازم از سوی مدیریت مجموعه فراهم بوده است.
معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران همچنین از اعضای هیئت علمی و داوران این دوره تقدیر کرد و گفت: اعضای هیئت علمی و گروه داوری، همگی از چهرههای شناختهشده و صاحبنظر در حوزه ادبیات داستانی هستند. طبیعی است که افراد شایسته دیگری نیز وجود داشتند که بهدلیل مشغله یا انتشار اثر جدید، امکان حضورشان فراهم نشد، اما از همه کسانی که به هر شکل در این فرآیند همراهی کردند، قدردانی میکنم.
طریقی با اشاره به استقبال نویسندگان از این دوره جایزه جلال آلاحمد تصریح کرد: با توجه به شرایط اجتماعی سال جاری و زمان انتشار فراخوان در مردادماه، شاید انتظار چنین مشارکتی را نداشتیم، اما خوشبختانه آثار متعددی به دبیرخانه جایزه ارسال شد. چه آثاری که به مرحله نامزدی و داوری نهایی راه مییابند و چه آنهایی که در مراحل اولیه کنار گذاشته میشوند، همگی در اعتبار و شکوه این جایزه سهیم هستند.
در بخش دیگری از این نشست ابراهیم حیدری، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، با تشریح رویکرد این دوره از جایزه گفت: در این دوره تلاش شد تمامی ظرفیتهای ادبی کشور، فارغ از پیشینهها و نگاههای محدودکننده، در فرآیند جایزه دیده شود. رویکرد اصلی ما «همافزایی ایران» بود؛ نگاهی که بر مشارکت حداکثری نویسندگان، ناشران و فعالان ادبی در سراسر کشور تأکید دارد.
وی اضافه کرد: آثار رسیده به دبیرخانه این دوره از جایزه در مجموع ۳ هزار و ۲۱۶ اثر به دبیرخانه است که از این تعداد، ۱۵۳۱ عنوان در بخش داستان بلند و رمان، ۵۹۶ اثر در قالب رمان کوتاه، ۱۰۱۳ عنوان در حوزه مستندنگاری و ۷۶ اثر در بخش نقد ادبی مورد بررسی قرار گرفتهاند. همچنین بیش از هزار ناشر، معادل ۱۰۲۹ ناشر، آثار خود را به این دوره از جایزه جلال ارائه کردهاند.
حیدری با تأکید بر افزایش مشارکت نسبت به دوره قبل گفت: با وجود چالشهایی که در مسیر برگزاری وجود داشت، آمارها نشان میدهد تعداد آثار رسیده با رشد ۲۷ درصدی نسبت به دوره گذشته همراه بوده است؛ موضوعی که بیانگر پویایی و زندهبودن جریان ادبی کشور است.
مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران با اشاره به مرحله نهایی داوری اظهار داشت: در این دوره، ۲۴ اثر به فهرست نامزدهای نهایی راه یافتهاند. در میان آنها، یک ناشر با چهار عنوان کتاب و سه ناشر دیگر هرکدام با سه اثر حضور دارند که نکته قابل توجه، غیرتهرانی بودن دو ناشر از این جمع است.
وی در ادامه به تنوع نامزدها اشاره کرد و گفت: گستره سنی نامزدهای این دوره از ۳۲ تا ۷۵ سال را در بر میگیرد و علاوه بر نویسندگان داخل کشور، آثار فارسیزبانان غیرایرانی نیز در میان آثار بررسیشده دیده میشود. همچنین در ترکیب هیئت داوران، از حضور دو داور غیرتهرانی استفاده شده تا نگاه متوازنتری در داوری شکل بگیرد.
حیدری در بخش پایانی سخنان خود به برنامههای جانبی این دوره اشاره کرد و افزود: همزمان با روند داوری، برنامههای آموزشی و ترویجی در استانهایی مانند خراسان شمالی و خوزستان برگزار شد و در مجموع، ۱۶ استان در فرآیندهای مرتبط با این دوره مشارکت داشتند. همچنین ۲۰۰ نفر در قالب دورههای آموزشی طراحیشده برای این جایزه آموزش دیدند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: مرحله نهایی هجدهمین دوره جایزه ادبی جلال آلاحمد از ۱۷ تا ۱۹ دیماه برگزار میشود و امید میرود این دوره بتواند تصویری جامع از ظرفیتها و تنوع ادبیات معاصر ایران ارائه دهد.
قیصری دبیر ایندوره از جایزه جلال با آرزوی سلامتی برای نویسنده برجسته، امیر خانی، گفت: این دوره در بخش نقد ادبی هیچ کاندیدایی نداشت و هیأت داوران پس از بررسی دقیق آثار، به این نتیجه رسیدند که هیچ اثر شایستگی نامزدی در این بخش را ندارد.
وی ضمن قدردانی از پژوهشگران و نویسندگان فعال در حوزه نقد ادبی، تصریح کرد: این تصمیم نشاندهنده رعایت استانداردهای کیفی جایزه و تعهد به داوری منصفانه است.
غلامرضا طریقی، معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران، در پاسخ به پرسشی درباره میزان اثرگذاری جایزه ادبی جلال آلاحمد بر سرنوشت آثار برگزیده و مقایسه آن با نمونههای مشابه در دیگر کشورها، به بررسی عملکرد این جایزه در ادوار مختلف پرداخت.
وی با اشاره به اینکه ارزیابی دقیق تأثیر یک جایزه ادبی نیازمند دادههای آماری مستند است، گفت: بهزودی گزارشی منتشر خواهد شد که در آن، وضعیت کتابهای برگزیده جایزه جلال در تمامی دورهها بررسی شده و مشخص میشود این آثار پس از دریافت جایزه چه مسیری را طی کردهاند. بهصورت میانگین، کتابهایی که موفق به دریافت جایزه جلال آلاحمد شدهاند، حدود هشت نوبت تجدید چاپ داشتهاند و در اغلب موارد، این جایزه به دیدهشدن و استمرار حضور کتاب در بازار نشر کمک کرده است.
طریقی با اشاره به نگاه انتقادی نسبت به تأثیرگذاری جوایز ادبی افزود: خود من نیز با این پرسش مواجه بودهام که آیا دریافت جایزه لزوماً در سرنوشت یک کتاب تأثیرگذار است یا خیر، اما آمارهای موجود نشان میدهد که جایزه جلال، دستکم از منظر تداوم انتشار و توجه مخاطبان، اثر قابلتوجهی داشته است.
وی در ادامه، به موضوع «دوران طلایی» جایزه جلال آلاحمد اشاره کرد و گفت: اینکه دورههای ابتدایی جایزه بهعنوان دوران طلایی تلقی میشود، بیش از آنکه یک واقعیت قطعی باشد، نوعی قضاوت ذهنی است. هر جایزهای مسیری طبیعی را طی میکند؛ از شکلگیری و تثبیت تا بلوغ و تکامل. جایزه جلال نیز در دورههای مختلف، متناسب با شرایط، دبیران و رویکردها، فراز و فرودهایی داشته و نمیتوان همه دورههای بعدی را کمفروغتر از دورههای آغازین دانست.
معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران با تأکید بر نقش نهادهای فرهنگی در افزایش اثرگذاری جوایز ادبی تصریح کرد: وظیفه دبیرخانه جایزه، بررسی آثار، معرفی نامزدها و برگزیدگان و فراهمکردن حداقل بستر حمایتی است. اما استمرار تأثیر یک جایزه، نیازمند همراهی سایر نهادهای فرهنگی، ناشران، رسانهها و سیاستگذاران حوزه کتاب است.
طریقی در پایان از برنامههای حمایتی این دوره خبر داد و گفت: با همراهی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، امسال تمامی کتابهای نامزد و برگزیده جایزه جلال آلاحمد در قالب طرح فروش ویژه و با تخفیف، در اختیار مخاطبان قرار خواهد گرفت؛ طرحی که از امروز آغاز شده و با هدف تقویت ارتباط مخاطب با آثار برگزیده اجرا میشود.
ارسال دیدگاه