سیره نبوی و مکارم اخلاق
«خلق عظیم»؛ شاخصه جاودانه پیامبر رحمت (ص)
درس‌هایی از ائمه برای خوش‌خویی
تهران(پانا) - قرآن کریم در توصیف پیامبر اکرم(ص) برجسته‌ترین ویژگی ایشان را «اخلاق عظیم» معرفی می‌کند؛ صفتی که نه تنها مایه عظمت رسول خدا شد، بلکه معیار سنجش نزدیکی انسان‌ها به سیره نبوی نیز به شمار می‌رود.
پیامبر اسلام(ص) تربیت‌شده مستقیم پروردگار بود و خداوند خود ایشان را به «خلق عظیم» ستود. آیه ۴ سوره قلم با چندین تأکید می‌فرماید: «إِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظیمٍ»؛ یعنی تو بر قله‌ای بلند از اخلاق نیکو قرار داری. این توصیف ویژه، نشان می‌دهد که رمز عظمت رسول خدا در مکارم اخلاقی ایشان نهفته است.
حضرت رسول(ص) خود نیز معیار شباهت به خویش را اخلاق نیکو دانسته و فرموده‌اند: «اَشْبَهُکُمْ بی اَحْسَنُکُمْ خُلْقاً»؛ شبیه‌ترین شما به من کسی است که اخلاقش نیکوتر باشد.
امیرالمؤمنین(ع) در پاسخ به پرسش یکی از یاران درباره صفات پیامبر(ص) فرمودند: همان‌گونه که کسی قادر به شمارش نعمت‌های دنیا نیست، شرح کامل اخلاق پیامبر نیز ممکن نیست. این تشبیه گویای عظمت بی‌پایان مکارم اخلاقی رسول خداست.
در احادیث متعدد، بزرگان دین بر اهمیت اخلاق تأکید کرده‌اند. امام علی(ع) فرمود: «چه بسیار عزیزانی که به خاطر بداخلاقی خوار می‌شوند و چه بسیار ذلیلانی که با حسن خلق عزیز می‌شوند.» امام حسن(ع) خوش‌اخلاقی را «سرآمد همه کارهای نیک» معرفی کرده و امام صادق(ع) مکارم اخلاق را در ده ویژگی همچون صبر، شکر، سخاوت و جوانمردی برشمرده است.
پیامبر اکرم(ص) نیز خوش‌اخلاقی را هم‌سنگ روزه‌داری و شب‌زنده‌داری دانسته و درباره مؤمنی که اهل عبادت است اما همسایگانش را با بداخلاقی می‌رنجاند، فرموده‌اند: «او از اهل دوزخ است.»
این روایات نشان می‌دهد که حسن خلق نه تنها یک فضیلت فردی، بلکه معیار اصلی ایمان و نزدیکی به سیره پیامبر اکرم(ص) است؛ سیره‌ای که امروز بیش از هر زمان دیگری می‌تواند چراغ راه جامعه اسلامی باشد.
منبع: برگرفته از کتاب «زیبایی اخلاق» و «تفسیر قرآن کریم، جزء ۲۹»
ارسال دیدگاه