بزرگداشت هزار و پانصدمین سال ولادت پیامبر اسلام فرصتی برای وحدت داخلی و انسجام جهانی است

به گزارش روابط عمومی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛  هفته وحدت امسال با هزار و پانصدمین سال ولادت پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) مقارن شده است؛ مناسبتی کم‌نظیر که هم در داخل کشور و هم در سطح بین‌المللی می‌تواند بستر انسجام و وحدت باشد. به همین مناسبت، ستاد ملی بزرگداشت ۱۵۰۰مین سال ولادت پیامبر رحمت تشکیل شده است. درباره اهداف، ساختار و برنامه‌های این ستاد، با محسن جوادی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و جانشین دبیر ستاد، گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

با توجه به تشکیل ستاد بزرگداشت ۱۵۰۰مین سال ولادت پیامبر رحمت، لطفاً در خصوص نحوه تشکیل این ستاد و ساختار و فعالیت‌های آن توضیح دهید.

ابتدا هفته وحدت را که یادآور سالروز تولد پیامبر گرامی اسلام است به عموم مسلمانان جهان تبریک می‌گویم. امسال هفته وحدت مقارن با هزار و پانصدمین سال تولد آن حضرت است. این مناسبت فرصت مغتنمی برای مسلمانان است تا با تأمل در آموزه‌ها و سیره نبوی و اصل قرار دادن آن، وحدت و همدلی بیشتری داشته باشند. این موضوع هم فرصتی برای همدلی و وحدت بیشتر در داخل کشور و میان پیروان آن حضرت در اقصی نقاط کشور است و هم می‌تواند بستری برای انسجام اجتماعی و تقویت وحدت اسلامی در سطح بین‌المللی باشد. افزون بر این، فرصتی است برای معرفی درست پیامبری که «رحمة للعالمین» است به جهانیانی که در معرض تبلیغات سوء قرار گرفته‌اند.

با ایده بزرگداشت ۱۵۰۰مین سال تولد آن حضرت، نخستین اقدام استفسار از «مجمع فقه اسلامی جده» بود تا موضوع تاریخ ولادت از نظر تقویمی روشن شود. مجمع با قاطعیت اعلام کرد که سال ۱۴۴۷ قمری، مقارن با ۱۵۰۰مین سال تولد پیامبر است. پس از آن، موضوع در سازمان کنفرانس اسلامی نیز با تلاش وزارت امور خارجه مطرح شد و خوشبختانه در اجلاس وزرای خارجه در استانبول در اسناد رسمی گنجانده شد.

با قطعی‌شدن این دو موضوع، دولت جمهوری اسلامی ایران با درک اهمیت آن در سطح ملی و بین‌المللی، پیشنهاد تشکیل ستاد بزرگداشت ۱۵۰۰مین سال تولد پیامبر رحمت را مورد توجه قرار داد. آقای دکتر پزشکیان موافقت خود را اعلام کردند و موضوع به آقای دکتر عارف ارجاع شد. سپس در هیئت دولت نیز به تصویب رسید. اولین جلسه ستاد با ریاست معاون اول آقای دکتر عارف و دبیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد و شرح وظایف ستاد در قالب پنج کارگروه مشخص شد:

         •      کارگروه دیپلماسی و ارتباطات اسلامی؛ مسئول: وزارت امور خارجه – دبیر: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی

         •      کارگروه علمی و پژوهشی؛ مسئول: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری – دبیر: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

         •      کارگروه تبلیغ و ترویج؛ مسئول: شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی – دبیر: سازمان تبلیغات اسلامی

         •      کارگروه اجتماعی؛ مسئول: معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری – دبیر: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

         •      کارگروه هنری و رسانه‌ای؛ مسئول: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی – دبیر: سازمان صدا و سیما

البته در شورای هماهنگی تبلیغات حتی پیش از تشکیل این ستاد، با توجه به سابقه برگزاری هفته وحدت، برنامه‌هایی در ارتباط با این مناسبت طراحی شده بود که قرار شد در هماهنگی با این ستاد و ذیل کارگروه تبلیغ و ترویج پیگیری شود. همچنین جلسه‌ای با سازمان برنامه و بودجه برگزار شد و مقرر شد کارگروه‌ها برنامه‌های خود را ارائه کنند تا در یک بازه یک‌ساله پیگیری و تأمین بودجه شوند. در عین حال، با توجه به محدودیت‌های کشور، رویکرد اصلی استفاده از ظرفیت‌های جاری دستگاه‌ها و نیز مشارکت مردمی است.

چه برنامه‌های فرهنگی و هنری برای این مناسبت در نظر گرفته شده است؟

برنامه‌های متنوعی از جمله جشنواره‌های بین‌المللی فیلم و کتاب، نمایشگاه‌های مجازی سیره نبوی، تئاترهای خیابانی و تولیدات موسیقایی الهام‌گرفته از سیره پیامبر طراحی شده است. همچنین سمینارهای علمی با حضور عالمان سراسر جهان و از مذاهب مختلف برگزار خواهد شد. برای نسل جوان، انیمیشن‌ها، بازی‌های آموزشی و فیلم‌های کوتاه با محتوای نبوی در نظر گرفته شده است. برنامه‌های محلی در مساجد، مدارس و دانشگاه‌ها نیز شامل مسابقات قرآن، سخنرانی و شعرخوانی خواهد بود. تمامی برنامه‌ها با هدف ترکیب جشن و آموزش طراحی شده‌اند و تأکید بر زیبایی‌های اخلاقی و رفتاری پیامبر (ص) محور اصلی آن‌هاست. این رویدادها به زبان‌های مختلف و برای مخاطبان جهانی نیز تولید می‌شوند.

نقش رسانه‌ها و فضای مجازی در معرفی صحیح پیامبر (ص) چیست؟

رسانه‌ها و فضای مجازی یکی از مهم‌ترین ابزار برای معرفی پیامبر (ص) به نسل جوان و جهانیان هستند. با تولید محتوای جذاب، مستند، کوتاه و قابل اشتراک، می‌توان تصویری واقعی و الهام‌بخش از ایشان ارائه داد. از اینفلوئنسرهای مذهبی و فرهنگی برای گسترش محتوای مثبت استفاده می‌شود. برای مقابله با تحریف‌های غربی، مستندهای پاسخگو، کمپین‌های #حقیقت_درباره_محمد و همکاری با رسانه‌های بین‌المللی در دستور کار است. همچنین آموزش رسانه‌ای به کاربران برای شناسایی محتوای کذب ضروری است. فضای مجازی باید به میدانی برای گفت‌وگو، نه توهین و تحریف، تبدیل شود. این فرصتی است برای ارائه اسلام به عنوان دینی مبتنی بر رحمت و عقلانیت.

چگونه می‌توان از این مناسبت برای تقویت وحدت میان مسلمانان استفاده کرد؟

با برگزاری مراسم مشترک میان شیعیان و اهل سنت، صدور بیانیه‌های وحدت‌جویانه و حضور مشترک علمای بزرگ در مراسم یکدیگر. ایجاد پروژه‌های فرهنگی مشترک مانند تألیف کتاب‌های مشترک سیره یا تولید فیلم‌های مشترک. تأکید بر مشترکات عقیدتی و اخلاقی و کنار گذاشتن مباحث تفرقه‌انگیز. حمایت از نهادهای وحدت‌طلب در سطح جهانی و تأسیس شبکه‌های علمی و فرهنگی مشترک. این مناسبت باید بهانه‌ای برای دعوت به گفت‌وگو، نه تشدید اختلافات باشد. وحدت، نه شعار، بلکه ضرورتی برای بقا و پیشرفت جهان اسلام است.

چگونه می‌توان مفهوم «رحمت للعالمین» را در عمل زنده کرد؟

بسیاری از جوامع اسلامی این مفهوم را به معنای رحمت محدود به مسلمانان برداشت کرده‌اند، در حالی‌که آیه ۱۰۷ سوره انبیاء، جهانی بودن رحمت را تأکید می‌کند. این شعار باید به سیاست‌های داخلی و خارجی ترجمه شود: کمک به فقرا، پناه دادن به آوارگان، گفت‌وگو با دیگران و احترام به حقوق بشر. در سطح فردی، با اخلاق‌مداری، مهربانی و دوری از خشونت. در سطح بین‌المللی، با حمایت از مظلومان جهان، صرف‌نظر از دین و نژاد. رسانه‌ها باید الگوهای معاصر از «رحمت‌آمیزی» را معرفی کنند. دانشگاه‌ها نیز باید درس‌هایی در اخلاق نبوی و کاربرد آن در جهان مدرن ارائه دهند. «رحمت» باید در قوانین، رفتارها و سیاست‌ها جاری شود، نه فقط در سخنرانی‌ها.

برخی ممکن است بپرسند که آیا اجرای این برنامه‌ها در شرایط اقتصادی کشور هزینه‌های سنگینی را تحمیل نمی‌کند؟

این نگرانی را درک می‌کنم؛ اما باید تأکید کنم که این برنامه‌ها  بیشتر در چارچوب بودجه جاری نهادها و سازمان‌ها پیش‌بینی شده است. در واقع، هر دستگاهی بخشی از ظرفیت‌های موجود خود را به این موضوع اختصاص داده و تلاش کرده‌ایم با مشارکت مردمی و استفاده از امکانات موجود، هزینه‌ها را مدیریت کنیم.

این مناسبت چه نقشی در دیپلماسی عمومی و جایگاه بین‌المللی ایران دارد؟

بزرگداشت ۱۵۰۰مین سال ولادت پیامبر اکرم (ص) صرفاً یک برنامه داخلی نیست. این رویداد می‌تواند ظرفیت‌های دیپلماسی عمومی ایران را تقویت کند. پیامبر اسلام، شخصیتی جهانی است و معرفی درست او به ملت‌ها می‌تواند عامل نزدیکی کشورهای اسلامی و کاهش سوءتفاهم‌ها باشد. ما تلاش کرده‌ایم با همکاری نهادهای فرهنگی و رسانه‌ای، در سطح بین‌المللی هم برنامه‌های متنوعی برگزار کنیم؛ از نشست‌های گفت‌وگوی ادیان گرفته تا نمایش فیلم‌ها و آثار هنری در کشورهای مختلف. این خود فرصتی است برای نشان دادن چهره‌ای عقلانی، مهربان و وحدت‌آفرین از اسلام.

آیا در این برنامه‌ها فقط به فعالیت‌های فرهنگی و هنری بسنده شده یا حوزه‌های اجتماعی هم در نظر گرفته شده است؟

خیر، یکی از محورهای اصلی فعالیت‌ها، حوزه اجتماعی است. ما به دنبال این هستیم که «رحمت للعالمین» در عمل و در زندگی مردم جاری شود. به همین دلیل، برنامه‌هایی مثل پویش «قرار دوازدهم» برای توزیع بسته‌های معیشتی و دارو در مناطق محروم، خدمات پزشکی رایگان در بقاع منتخب، جشن‌های مردمی در محلات، کارگاه‌های آموزشی برای خانواده‌ها و توانمندسازی بانوان مبلغه در دستور کار قرار گرفته است. این فعالیت‌ها نشان می‌دهد که یاد پیامبر فقط در قالب جشن و هنر نیست، بلکه در خدمت‌رسانی و همدلی اجتماعی هم جلوه‌گر می‌شود.

آیا این برنامه‌ها محدود به هفته وحدت است یا در طول سال ادامه خواهند داشت؟

برنامه‌ها هم در هفته وحدت اجرا می‌شوند و هم در طول سال ادامه خواهند داشت. هفته وحدت نقطه آغاز است، اما بسیاری از فعالیت‌ها در ماه‌های آینده نیز دنبال می‌شود. ما تلاش کرده‌ایم رویدادها را به گونه‌ای طراحی کنیم که هم در کوتاه‌مدت اثرگذار باشند و هم در بلندمدت.

در پایان لطفاً چند نمونه از مهم‌ترین برنامه‌هایی که در طول سال ادامه خواهند داشت را هم بفرمایید.

بله، بخشی از این برنامه‌ها در یک بازه یک‌ساله ادامه می‌یابند. برای نمونه، تعداد محدودی از برنامه‌ها اعلام می‌شود:

در حوزه کتاب: طرح «میلاد نور» برای ترویج کتابخوانی و تجهیز کتابخانه‌ها با آثار مرتبط با پیامبر را داریم؛ در حوزه موسیقی: برگزاری جشنواره «رحمت للعالمین» و اجرای موسیقی نواحی اقوام ایرانی. در نمایش‌های خیابانی: اجرای تئاتر با موضوع سیره پیامبر در استان‌ها و شهرستان‌ها. در سینما: تولید انیمیشن‌ها و فیلم‌های کوتاه برای کودکان و نوجوانان و مسابقات فیلم و عکس. در قرآنی: برگزاری محافل قرائت و مسابقات دانش‌آموزی «آیه‌های نبوی». در شعر و ادبیات: جشنواره شعر «نبی رحمت». در رسانه‌ای: کمپین‌های مجازی مانند «امت احمد» و تولید پادکست‌های مرتبط با سیره پیامبر. در اجتماعی و مردمی: پویش «قرار دوازدهم» برای خدمت‌رسانی و خدمات پزشکی رایگان. در بین‌المللی: برگزاری جشن‌های ویژه ایرانیان مقیم دیگر کشورها. همایش‌های علمی و فرهنگی و اکران فیلم از جمله اکران فیلم «محمد رسول‌الله (ص)» و نیز برنامه‌های متنوع در کشورهای مختلف. در حوزه تجسمی: برگزاری نمایشگاه‌های تجسمی و خوشنویسی با موضوع هفته وحدت. در حوزه علمی-پژوهشی:  برگزاری نشست‌های متعدد با حضور استادان برجسته و نیز اجرای مسابقات فرهنگی و علمی.

این نمونه‌ها تنها بخشی از برنامه‌هایی هستند که در طول سال اجرا خواهند شد. به طور کلی هر بخش شامل برنامه‌های متنوعی است که در این گفت‌وگو مجال اشاره به همه برنامه‌ها نیست.