اسماعیلی: امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر باید در حوزه اجتماع و سیاست باشد
گفتمان حاکم بر جامعه باید اصلاح شود
تهران(پانا)- معاون راهبردی و امور مجلس رئیس‌جمهور با اشاره به ضرورت امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر در حوزه اجتماع و سیاست و خطاب به حاکمان، گفت: امام حسین (ع) این واجب را برای امور جزئی نمی‌دانند؛ در حالیکه به منکرات بزرگ‌تر بی‌توجه شده‌ایم.
نشست «کلید فهم عاشورا، شرح و تفسیر وصیت‌نامه امام حسین (ع) به محمد حنفیه» نوشته محسن اسماعیلی معاون راهبردی و امور مجلس رئیس جمهور از سلسله‌نشست‌های «خلوت خرد»، در سرای اهل قلم برگزار شد.
وصیت‌نامه امام حسین(ع) به محمد حنفیه می‌تواند منبع مناسبی برای تفسیر حادثه عاشورا باشد
اسماعیلی در ابتدای این نشست با طرح این سوال که چرا تا این اندازه بر عزاداری عاشورا تاکید و توصیه می‌شود؟ گفت: آیا دلیل حادثه‌ای بود که اتفاق افتاده و عواطف ما را جریحه‌دار کرده است؟ یا به این دلیل که عاشورا یک مدرسه و نه یک حادثه است؟ وقتی گفته می‌شود «کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا» سخن حکیمانه‌ای است که به درس‌های نهفته عاشورا اشاره دارد.
معاون راهبردی و امور مجلس رئیس‌جمهور در این نشست که عصر سه شنبه (۲۱ مرداد) برگزار شد، با اشاره به نقاط مجهولی که هنوز در واقعه عاشورا مطرح است، بیان کرد: در حادثه‌ای که منجر به عاشورا شد، جزئیات متعددی وجود دارد، همچنین نقاط ابهام کم نیست. نقاطی که نیازمند تحلیل اند. متاسفانه در غالب جلسات به ابعاد احساسی و عاطفی اکتفا می‌شود و نقاط ابهام بررسی نمی‌شود.
به گفته او وصیت‌نامه امام حسین (ع) به محمد حنفیه می‌تواند منبع مناسبی برای تفسیر حادثه عاشورا باشد، زیرا کوتاه و قابل حفظ کردن است و در آن همه مسائل بیان شده است.
اسماعیلی با بیان اینکه نام کتاب را به دلیل استفاده از وصیت‌نامه امام حسین (ع) به محمد حنفیه می‌خواست «مانیفست کربلا» بگذارد، توضیح داد: استفاده از یک کلمه خارجی برای کتاب امام حسین(ع) مناسب نبود، در متن کتاب، کلمه مانیفست را به عنوان سند حقوقی و سیاسی معنی کردم. مانیفست معمولا از سه بخش تشکیل می‌شود؛ بخش اول بیان مواضع، دوم اینکه چه اقدامی انجام خواهد شد و سوم برنامه‌هایی که برای رسیدن به اهداف در نظر گرفته می‌شود. این کلمه هنوز ترجمه دقیقی در فارسی ندارد.
معاون راهبردی و امور مجلس رئیس جمهور افزود: وصیت‌نامه امام حسین(ع) هر سه بخش مانیفست را دارد. مبانی اعتقادی قیام عاشورا و برنامه‌های رسیدن به آن را بیان کرده است. هیچ سندی جامع‌تر و گویاتر از این وصیت‌نامه وجود ندارد. این سند قابل اتکا است.
اسماعیلی با اشاره به اینکه امام حسین(ع) در وصیت‌نامه‌اش به «لا اله الا الله» شهادت می‌دهد، ادامه داد: از طرفی بیان می‌شود مومنان در وصیت‌نامه خود شهادت می‌دهند این درست است، اما فقط این نیست. امام حسین(ع) شهادت داد زیرا متهم بود. زیرا وقتی رهبر سیاسی و اجتماعی حرکتی با این عظمت انجام بدهد، نباید در ذهن دیگران شک و شبهه‌ای باقی بماند. امام حسین(ع) به قدرت‌طلبی متهم شده بود و او را فتنه‌انگیر می‌نامیدند، در نتیجه شهادت داد.
امام حسین(ع) به قدرت‌طلبی متهم شده بود و او را فتنه‌انگیر می‌نامیدند، در نتیجه شهادت داد
معاون راهبردی و امور مجلس رئیس جمهور درباره گفته‌های امام حسین(ع) توضیح می‌دهد: امام حسین(ع) می‌گوید: «وانی لم اخرجِ اشراً و لابطرا و لا ظالماً و لا مفسداً، و انّما خرجت لطلب الاصلاح فی امّة جدّی» یعنی «همانا من برای سرکشی و خودپسندی و تکبر و فساد کردن و ظلم نمودن خارج نشدم [قیام نکردم]. و به تحقیق که من برای اصلاح و درست کردن [کارها] در میان امت جدم قیام کردم» اگر امام به این مسائل متهم نبود، چرا این جملات را بیان کرده است؟
به گفته این حقوقدان، منصور دوانیقی (لعنت الله) امام صادق (ع) را شبانه احضار کرد و به او گفت: آیا از ریش سفید خود خجالت نمی‌کشید و از اینکه پیغمبر هستید خجالت نمی‌کشید که حرف بی‌ربط می‌زنید و میان مسلمانان تفرقه‌انگیزی می‌کنید؟ و بعد می‌گوید البته این جای تعجب ندارد زیرا پدر و پدربزرگ شما هم همینطور بودند.
اسماعیلی با تاکید بر اینکه بحث دین از قدرت جدا است، ادامه داد: در طول تاریخ همواره بزرگان و افراد دلسوز مورد تهمت قرار می‌گرفتند. افرادی که فتنه‌گر بودند به امام حسین(ع) تهمت فتنه‌گری می‌زدند. امام می‌گویند که برای سهم‌خواهی و قدرت‌طلبی نیامده اند و اینجا بخش دوم مانیفست آغاز می‌شود. امام حسین (ع) اعلام می‌کنند نیامدند تا مسلمانان را اصلاح کنند، فرمودند آمدند تا جامعه اسلامی را اصلاح کنند.
امام حسین(ع) اعلام می‌کنند که نیامدند تا مسلمانان را اصلاح کنند، فرمودند آمدند تا جامعه اسلامی را اصلاح کنند
معاون راهبردی و امور مجلس رئیس جمهور با تاکید بر اهمیت تفاوت اصلاح مسلمانان و جامعه اسلامی، توضیح داد: این اقدام خیلی همت می‌خواهد. این در حالی است که ما خیلی همت کنیم برای اصلاح یک آقا یا یک خانم تلاش می‌کنیم. امام حسین(ع) فرمودند که گفتمان حاکم بر جامعه باید اصلاح بشود، این مهم‌تر از اصلاح افراد است.
او با اشاره به دیدگاه تربیتی در وصیت‌نامه امام حسین (ع) توضیح داد: در این وصیت‌نامه بیان شده است، اگر انسان بخواهد «حسینی» باشد، باید همت بالایی داشته باشد تا بتواند کل جامعه را تغییر بدهد. منظورم جامعه ایران و یک کشور نیست، بلکه می‌توان خانواده را به عنوان کوچک‌ترین جامعه درنظر داشت. اگر بخواهیم خانواده را اصلاح کنیم، بدترین روش این است که به فرزند خانواده بگوییم کاری را انجام بدهد و کار دیگر را انجام ندهد.
به گفته این حقوقدان برای اصلاح خانواده باید فضای خانواده اصلاح شود. جای اینکه به فرزند گفته شود که نماز بخواند باید فضای نمازخوانی برای خانواده ایجاد کرد. اگر والدین مرتب نماز بخوانند، فرزند متوجه می‌شود که باید نماز بخواند.
اسماعیلی با بیان اینکه بی‌نهایت معروف برای امر و بی‌نهایت منکر وجود دارد، گفت: در چنین شرایطی مگر انسان‌ها چقدر ظرفیت دارند که فردی به شکل مکرر آن‌ها را به کاری دعوت و از انجام کاری منع کنند. جای اینکه بگوییم دروغ نگویید، باید زشتی دروغ را به افراد آموزش دهیم. فطرت انسان به شکلی است که تحکم بر او تاثیر مثبتی نخواهد داشت. روش‌های تربیتی ما اشتباه است، به همین دلیل حضرت می‌فرمایند آمدند فضا را تغییر دهند.
معاون راهبردی و امور مجلس رئیس جمهور درباره بخش سوم مانیفست امام حسین(ع) توضیح داد: ممکن است؛این سوال ایجاد شود که امام حسین(ع) که به خداوند اعتقاد دارد و قدرت‌طلب هم نیست، چگونه می‌خواست، فضای جامعه را تغییر دهد؟ امام در قسمت سوم مانیفست می‌فرمایند که برای اصلاح هر جامعه بزرگ و کوچک سه برنامه دارند، باید بتوانیم این سه برنامه را بیاموزیم و در محل کار، خانواده و جامعه اجرا کنیم.
او با اعلام اینکه با اجرای نادرست امر به معروف و نهی از منکر، این دو مهم «شهید» شدند، ادامه داد: آنقدر بد عمل کردیم که به قول شهید مرتضی مطهری، باید استغفار کنیم. این در حالی است که امربه معروف و نهی از منکر از واجباتی است که روایات متعدد درباره آن بیان شده است. اما در این روزها این واجب را به مسائل فردی جزئی که حریم خصوصی افراد حساب می‌شود، محدود کردیم.
از وصیت‌نامه امام حسین(ع) باید این درس را گرفت
اسماعیلی با تاکید بر اینکه امر به معروف و نهی از منکر باید در حوزه اجتماع و سیاست و خطاب به حاکمان و نه مردم انجام شود، ادامه داد: تغییر عملکرد امربه معروف و نهی از منکر توسط معاویه اتفاق افتاد، زیرا ابوذر او را زیر سوال می‌برد. در نتیجه این واجب را به شکلی اجرا کردند که گویی امربه‌معروف و نهی از منکر توسط حاکم به مردم انجام می‌شود و نه عکس آن.
نخستین برنامه عملیاتی امام حسین(ع) برای اصلاح جامعه بشری، امربه‌معروف و نهی از منکر است
معاون راهبردی و امور مجلس رئیس جمهور درباره کاربرد امر به معروف و نهی از منکر توسط امام حسین(ع) توضیح داد: امام این واجب را در خطاب به فساد اقتصادی یزید به کار بردند. امام می‌گویند که عمده وجوب امربه‌معروف و نهی از منکر برای این امور است. در حالی که در ذهن ما اینطور نقش بسته که منکرات مسائلی است که هر روز می‌بینیم و می‌شنویم. مثلاً اگر در اتوبوس نشسته‌ایم موسیقی پخش کردند یا در فلان قهوه‌خانه کار خلافی مرتکب شدند یا اگر وسط بازار کسی روزه خورد، این‌ها منکر است.
او ادامه داد: به منکرات بزرگ‌تر بی‌توجه شدیم. منکر بزرگ‌تر اختلاس و از بین بردن ذخایر ملی نفت است، از وصیت‌نامه امام حسین (ع) باید این درس را گرفت. زیرا نخستین برنامه عملیاتی امام حسین (ع) برای اصلاح جامعه بشری، امربه‌معروف و نهی از منکر است. امام این واجب را برای امور جزئی نمی‌دانند.
آن‌ها این بود که مردم پرورش پیدا کنند، نه اینکه پیامبران عدالت را به مردم تحمیل کنند.
به گفته او امام حسین (ع) در پایان وصیت‌نامه می‌فرمایند، هرکس مبانی فکری من را قبول دارد، بماند و هرکس قبول نکرد مجبور نیست. تعداد قابل توجهی به امام حسین (ع) نپیوستند و ایشان جایی نگفتند که به عنوان یک معصوم حکم می‌کنند، زیرا اگر چنین می‌گفتند حتما تعداد قابل توجهی به او می‌پیوستند.
اسماعیلی با بیان اینکه وصیت‌نامه امام حسین(ع) مبانی فکری، اهداف و برنامه‌های ایشان را مشخص کرده است، افزود: حتما افراد می‌توانند درس‌های متعددی از این وصیت‌نامه بگیرند
ارسال دیدگاه