هیاهو برای هیچ!

درواقع آمریکایی‌ها هم به این نتیجه رسیده‌اند که تشدید تحریم‌ها نمی‌تواند آنها را به اهدافی که تعقیب می‌کنند، یعنی صفر کردن فروش نفتی یا درآمدهای ارزی ایران برساند. آنچه آمریکایی‌ها را به این نتیجه رسانده این است که حداقل هشت کشور عمده که طرف معامله ایران است و بازار اصلی نفت ایران را تشکیل می‌دهد از طرف آمریکا از تحریم‌ها معاف شده اند. کشورهای مثل هندوستان، ژاپن، کره جنوبی، ترکیه و امثالهم.

هرچند این معافیت‌ها ممکن است مدت دار باشد و بعد از مدتی دوباره محدودیت‌هایی علیه‌شان اعمال کند با این حال نفس این کار به ایران امکان می‌دهد که خیلی راحت مثل روال قبل، تجارتش در حوزه نفتی با کشورهای دیگر را ادامه دهد که متغیر بسیار مهمی است. متغیر دوم این است که به رغم تمام تلاش‌هایی که کردند، آمریکایی‌ها نتوانستند اروپایی‌ها را در تحریم‌های نفتی علیه ایران با خود همراه کنند. درست است حوادثی مثل بحث دانمارک اتفاق افتاد و اسرائیل و آمریکا سعی می‌کنند به نوعی از این فرصت برای همراه کردن اروپا با آمریکا و درعین حال علیه ایران استفاده کنند. ولی واقعیت این است که به رغم این فضای تبلیغاتی، اروپا کماکان بر حمایت خود از برجام و تداوم همکاری هایش با ایران پابرجاست. این هم دومین ضربه‌ای است که به تصمیم آمریکا برای وضع تحریم‌ها وارد شده.

نکته سوم که قبلا هم به نوعی به آن اشاره شده بود، بحث دنیای جهانی شده است که در این دنیای جهانی شده به دلیل جهانی شدن سرمایه کشورها به سختی قادر هستند یک کشور را به صورت یکجانبه تحت تحریم قرار دهند. به عبارت دیگر در دنیای جهانی شده امروزی گرچه تحریم‌های آمریکا ممکن است هزینه‌هایی را بر ایران تحمیل کند ولی این هزینه‌ها برای ایران کمرشکن نخواهد بود فلذا دیر یا زود ایران از فشار این تحریم‌ها رهایی پیدا خواهد کرد. نکته چهارم اینکه نفت ایران وارد بازار بورس شده و این به معنی ورود بخش خصوصی به بازار نفت ایران است که در دور زدن تحریم‌ها و خروج از فشارهای آمریکا بسیار موثر است.

نتیجه اینکه امروزه خود مقامات آمریکایی برخلاف گذشته که امیدوار بودند با وضع تحریم‌ها در روز سیزده آبان شوک اقتصادی بزرگی به ایران وارد شود، الان به این نتیجه رسیده اند که باید فشارها را علیه ایران به صورت مرحله‌ای به اجرا درآورند که تازه از دید آنها مهم‌ترین مرحله‌اش اتفاق افتاده و دو مرحله دیگر باقی مانده است. درواقع همین که از تاریخ سیزده آبان عدول می‌کنند و معتقد هستند باید نتایج فشارها را در آینده‌ای نامعلوم تکمیل کنند، بدین معناست که تصمیمی که الان درباره ایران گرفته شده و تحریم‌هایی که علیه ایران وضع شده، نتوانسته کارساز باشد. نهایتا اینکه ایران هم طی سه، چهار ماه گذشته فشارهای ناشی از تحریم‌هایی که در سیزده آبان قرار بود وضع شود را تجربه و تحمل کرد و الان به صورت یک امر عادی برای ایران درآمده و هم این که در گذشته تجربه دور زدن تحریم‌های آمریکا را داشته. یعنی تقریبا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران دائم در معرض تحریم بوده لذا ایران فنون دور زدن تحریم‌ها را خوب یاد گرفته. البته آمریکایی‌ها سعی کردند که بسیاری از این روزنه‌ها را ببندند ولی واقعیت این است که با توجه به شرایط جدید، راه‌های جدید قابل کشف شدن است. درنهایت بازی ای که بین ایران و آمریکا جریان دارد که یکی سعی می‌کند تحریم‌ها را به نحو حداکثری وضع کند و دیگری هم سعی می‌کند راه‌های دور زدن تحریم‌ها را پیدا کند، در شرایط نوین بین‌المللی مععمولا راه برای کسی که می‌خواهد تحریم‌ها را دور بزند فراهم‌تر است که دلایل مختلفی دارد که بدان اشاره کردم. در عین حال منافع شخصی و ملی کشورها هم اقتضا می‌کند زیاد تحت تاثیر سیاست‌های یکجانبه یک کشور مثل آمریکا قرار نگیرند.

منبع: آرمان

* استاد دانشگاه