دهه کرامت اصل کرامت در مدرسه‌داری است

حجت الاسلام والمسلمین حیدر همتی، مدرس دانشگاه فرهنگیان و کارشناس معارف اسلامی در گفت‌وگو با پانا در خصوص دهه کرامت بیان کرد: دهه کرامت فرصتی برای باز اندیشی و باز خوانی یکی از اصول تربیتی اسلام در امر تربیت و مدرسه داری است. در بند ۲۷بیانیه ارزش‌های سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مدرسه به‌عنوان کانون تعلیم و تربیت رسمی عمومی و محل کسب تجربه‌های تربیتی است.

همتی ضمن بیان این امر که اصل کرامت نفس  یکی از پایه‌های مهم در تربیت اسلامی و مورد تاکید در سند تحول بنیادین است. گفت: آگاهی به شرافت و کرامت ذاتی و کسب فضایل اخلاقی لازمه تربیت انسان جامع دینی است و اوج کرامت و ارزش نزد خداوند بر پایه تقوا است.

وی افزود: از آن جایی که قرآن کریم معلم، محتوا، متعلم و ابزار تعلیم را به کرامت وصف کرده است یکی از معیارهای مهم مدرسه تراز نمود کرامت در همه ابعاد مدرسه است.

همتی اظهار کرد: خداوند متعال در مقام علم‌آموزی به پیامبر (ص) در سوره علق می‌فرماید معلم شما خدای اکرم است: «اقْرَأْ وَرَبُّکَ الْأَکْرَمُ» یعنی پروردگار تو  عطایش فوق عطاى هر کس دیگر است، چون هر کس دیگر به استحقاق عطا مى‌کند، ولى پروردگار بدون استحقاق عطاء مى‌کند،  الهی که مأمور ثبت اعمال و نیز  ابلاغ و ارسال پیام هستند نیز وصف به  کِرَاماً کَاتِبِینَ، شده‌اند از این رو هر گاه مسلمان کار نیکی انجام داد، ده برابر می‌نویسد، و هرگاه گناهی انجام داد هفت ساعت صبر می‌کند، اگر توبه کرد آن گناه را نمی‌نویسد و اگر توبه نکرد یک گناه به حسابش می‌نویسد.

همتی با بیان اینکه آموزگار حقیقی  انسان‌ها پیامبر (ص) با عنوان کریم، یاد شده است: «انَّهُ  لَقَولُ رَسولٍ کریمٍ» گفت: محتوای آموزش سعادت بندگان که در‌بردارنده برنامه‌های تربیتی است به‌عنوان صحف مکرمه یاد شده است « فِی صُحُفٍ مُکَرَّمَةٍ، إنَّهُ لَقُرْآنٌ کَرِیمٌ.» متربی و متعلم نیز که موضوع برای تربیت انسان است به صفت کرامت ستوده شده است: « وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ »، انسان با تکیه به کرامت نفس خویشتن را از تن دادن به پستی‌ها برتر می‌شمارد در امر ارزش‌یابی و اعطا پاداش با صفت کریم همراه است. یعنی پاداش چند برابری در مقام عمل است «و اجر کریم» 

وی همچنین با بیان این موضوع که اولین برخورد والدین با فرزند در همۀ ادوار تربیتی، موجب احساس کرامت در نفس فرزند می‌شود و بی‌رغبتی به گناه را در وجود او نهادینه می‌کند عنوان کرد: کار همه ارکان مدرسه از جمله فضای فیزیکی، مدیر، مستخدم، معلم این است که بانحوه برخورد، گفتار و رفتار، کرامت و شرافت دانش‌آموز را حفظ کرده و او را نسبت به کرامت‌مندی خود هشیار کنند؛ چرا که همه دانش‌آموزان به صورت فطری تکریم‌پذیر و تحقیرگریز هستند. انسان چون قدر و منزلت خود را نمی‌شناسد خود را به بهای اندک می‌فروشد و از خداوند کریم توبیح «ویل للمطففین» دریافت می‌کند و به این جهت دچار  خسران و زیان می‌شود «ان الانسان لفی خسر».

همتی در ادامه گفت: پیامبر گرامی اسلام دست کارگر را بوسید تا کارگر به کرامت و ارزش وجودی خود آگاه شود. در سیره امام رضا علیه السلام برخورد کریمانه این گونه تجلی یافته است. حضرت سفره‌ای را برای خودشان پهن می‌کردند غلامان خود را هم بر سر سفره می‌نشاندند و‌ در جواب اعتراض برخی همراهان فرمودند: خداوند یکی و مادر و پدر یکی و مکافات با اعمال هر کسی است. در کتاب عیون الاخبار رضا، آمده است که امام رضا (ع) هیچ گاه حتی به کلمه‌ای قلب کسی را نرنجاند، کلام کسی را قطع نمی‌کرد تا فرد به طور کامل حرف خود را بزند. هیچ گاه پای خود را جلوی کسی دراز نمی‌کرد و اگر در برابر فردی نشسته بود اگر او تکیه نمی‌داد امام نیز تکیه نمی‌داد. در موقع خنده قهقهه نمی‌زدند. وقتی سفره پهن می‌کردند تمام افراد حتی دربان نیز باید با حضرت بر سر یک سفره غذا می‌خوردند. اینها همه رفتارهای کریمانه است و حضرت از آن جهت که همه آنها انسان بودند آنها را اکرام می‌کردند. 

وی در انتها عنوان کرد: لازمه تربیت انسان کرامت‌مند جریان و سریان کرامت در تمام ابعاد و مولفه‌های آموزش و تربیت از جمله در ثبت نام، محتوای کتاب، روش تدریس، تکلیف، تشویق و‌ تنبیه، ارزش‌یابی، محیط فیزیکی کلاس است؛ بسیاری از آسیب‌های اجتماعی معلول و بر آیند از بین رفتن کرامت انسانی در محیط‌های آموزشی و تربیتی است.