پانا گزارش می‌دهد؛
فردیس، شهری در جست‌وجوی انسجام فرهنگی در سایه موج مهاجرت
فردیس (پانا) - شهرستان فردیس در سال‌های اخیر به‌دلیل نزدیکی به تهران با موج گسترده‌ای از مهاجرت داخلی روبه‌رو شده است؛ موجی که تنوع فرهنگی و چالش‌های اجتماعی تازه‌ای را به همراه داشته است. این شرایط، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و همکاری نهادهای فرهنگی و اجتماعی را برای حفظ انسجام شهری و بهره‌گیری از ظرفیت‌های نوظهور دوچندان کرده است.
شهرستان فردیس به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود درهمسایگی پایتخت،طی سال‌های اخیر با موج گسترده‌ای از مهاجرت‌های داخلی مواجه شده است.این جریان مهاجرتی باعث شده ساختار جمعیتی و اجتماعی منطقه به شکل قابل توجهی تغییر کند و تنوع فرهنگی، قومی و اقتصادی جدیدی در آن شکل بگیرد.چنین تحولی فرصت‌ها و چالش‌های متعددی را پیش روی مسئولان و مردم قرار داده که نیازمند توجه دقیق و برنامه‌ریزی هوشمندانه است.
تحولات جمعیتی فقط به افزایش تعداد جمعیت محدود نمی‌شود؛ بلکه ورود اقوام و فرهنگ‌های مختلف،تغییرات عمیقی درنحوه تعاملات اجتماعی، ساختارهای اقتصادی و سبک زندگی مردم ایجاد کرده است.این موضوع ضرورت تقویت انسجام اجتماعی و توسعه زیرساخت‌های فرهنگی،آموزشی و خدماتی را بیش از پیش برجسته می‌کند تا فرصت‌های ناشی از این تنوع فرهنگی به منبعی برای پیشرفت تبدیل شود و همزمان از بروز تعارضات و مشکلات احتمالی جلوگیری به عمل آید.
در این گزارش،دیدگاه‌های متنوع کارشناسان و مسئولان محلی درباره پیامدهای مهاجرت گسترده به فردیس بررسی می‌شود.جامعه‌شناس، مدیر فرهنگی و نماینده مجلس هر یک از زاویه‌ای متفاوت به تحولات جاری نگاه کرده و راهکارهای پیشنهادی خود را برای مدیریت بهتر این تغییرات ارائه داده‌اند.هدف این گزارش، ارائه تصویری جامع و واقع‌بینانه از وضعیت کنونی و چشم‌انداز پیش رو است تا بتوان براساس آن، گام‌های مؤثری در جهت توسعه پایدار و ارتقای همبستگی اجتماعی برداشت.
مهاجرت و تنوع فرهنگی از نگاه جامعه‌شناس فردیسی
مریم صمدی انارکی،جامعه‌شناس فردیسی درگفت‌وگوبا پانا، درباره تحولات جمعیتی شهرستان فردیس گفت:«مهاجرت گسترده به فردیس باعث ایجاد تغییرات عمیق در ساختار جمعیتی و اجتماعی شده است.این شهر که پیش‌تر عمدتاً جمعیتی بومی داشت،اکنون میزبان مهاجرانی از استان‌ها و مناطق مختلف کشور است.این امر ترکیب سنی، جنسی، قومی و مذهبی‌جمعیت را دستخوش دگرگونی کرده و به حضور خانواده‌هایی با فرهنگ‌ها و وضعیت‌های اقتصادی متفاوت در برخی مناطق منجر شده است.چنین تنوعی می‌تواند چالش‌هایی در هویت اجتماعی و تعاملات میان گروه‌ها ایجاد کند.»
وی ادامه داد:«افزایش ناگهانی جمعیت و ورود گروه‌های مختلف با پیش‌زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی متفاوت،ساختارهای طبقاتی‌جدیدی در شهر شکل داده و ممکن است به بروز تضادهای قومی و مذهبی و همچنین رقابت‌های اقتصادی میان مهاجران و بومیان منجر شود.»
صمدی درباره انسجام اجتماعی درفردیس افزود:«در صورت ناتوانی‌درایجاد همبستگی میان گروه‌های قدیمی و جدید، جامعه با پدیده آنومی یا بی‌هنجاری اجتماعی روبه‌رو می‌شود.مهاجران در برخی‌محله‌ها ممکن است با تبعیض، حاشیه‌نشینی و دسترسی محدود به خدمات عمومی مواجه شوند.با این حال، اگر مدیریت شهری بتواند همزیستی مسالمت‌آمیز را تقویت کند، فردیس ظرفیت تبدیل شدن به جامعه‌ای چندفرهنگی و همبسته را دارد.»
وی همچنین به فشار جمعیت بر زیرساخت‌ها اشاره و بیان کرد:«افزایش جمعیت، زیرساخت‌هایی مانند مسکن، آب، برق، گاز، حمل‌ونقل و بهداشت را تحت فشار قرار داده است.گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی و کاهش کیفیت خدمات عمومی از پیامدهای این وضعیت است.»
صمدی،در مورد تأثیرات فرهنگی هم عنوان کرد:«ورود آیین‌ها و فرهنگ‌های متنوع، ضمن غنی‌سازی فرهنگی، می‌تواند به تضادهای فرهنگی نیز منجر شود.تفاوت در سبک زندگی و شیوه‌های ارتباطی اگر به درستی مدیریت نشود، ممکن است هویت فرهنگی بومی را تضعیف کند.»
وی درباره پیامدهای اقتصادی نیز اظهار کرد:«مهاجران نقش مهمی در بازار کار دارند، به‌ویژه درحوزه‌های خدمات و ساخت‌وساز.اما افزایش رقابت شغلی می‌تواند دستمزدها را کاهش دهد و نابرابری اقتصادی را تشدید کند.»
در پایان، صمدی بر لزوم برنامه‌ریزی دقیق برای مدیریت مهاجرت تأکید کرد و گفت: «توزیع عادلانه منابع، توسعه زیرساخت‌ها، بهبود خدمات آموزشی و بهداشتی و تقویت همبستگی اجتماعی از جمله اقداماتی است که می‌تواند فردیس را به جامعه‌ای پایدار و چندفرهنگی تبدیل کند.»
برنامه‌های شهرداری برای همگرایی فرهنگی
مجید صاحبکاری، رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری فردیس در گفت‌وگوباپانا با اشاره به شرایط خاص این شهرستان در حوزه فرهنگی گفت:«فردیس به دلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط اجتماعی و اقتصادی، در سال‌های اخیر میزبان موج گسترده‌ای از مهاجران بوده که موجب تنوع فرهنگی چشم‌گیری در منطقه شده است.اگرچه این تنوع می‌تواند چالش‌هایی در تعاملات اجتماعی ایجاد کند، اما از نگاه ما یک فرصت ارزشمند برای ساخت فرهنگی پویا و متنوع است.»
وی با تأکید بر ضرورت همبستگی اجتماعی در شهر افزود:«ایجاد همدلی فرهنگی تنها با احترام متقابل،برنامه‌ریزی اصولی و مشارکت مردمی امکان‌پذیر است.تقویت همگرایی اجتماعی و فراهم‌کردن زمینه گفت‌وگوی فرهنگی میان اقوام مختلف از اولویت‌های ما در سازمان می‌باشد.»
صاحبکاری در ادامه به اقدامات عملی در این راستا اشاره و عنوان کرد:«برگزاری جشنواره‌های ملی و بومی با مشارکت اقوام مهاجر،توسعه خانه‌های فرهنگ محله‌محور، کارگاه‌های آموزش شهروندی برای مهاجران و بهره‌گیری از ظرفیت مساجد از جمله اقدامات ما برای تقویت تعاملات اجتماعی بوده است.»
رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری فردیس درباره زیرساخت‌های فرهنگی و ورزشی شهر گفت:«زیرساخت‌های موجود پاسخگوی رشد جمعیت و موج مهاجرت‌ها نبوده است.با این حال، احداث مراکز فرهنگی در مناطق مهاجرپذیر و توسعه فضاهای روباز ورزشی در دستور کار شهرداری قرار گرفته است.»
وی همچنین افزود:«با همکاری دستگاه‌هایی مانند اداره ارشاد، سازمان تبلیغات اسلامی، آموزش و پرورش و بسیج، برنامه‌هایی برای تقویت همگرایی فرهنگی و کاهش تعارضات اجتماعی در حال اجراست.طرح‌هایی مانند «هم‌محله‌ای‌ها»با محوریت مساجد و خانه‌های فرهنگ، نمونه‌ای موفق در این زمینه بوده‌اند.»
صاحبکاری به نقش جوانان مهاجر در آینده فرهنگی فردیس نیز پرداخت:«جوانان مهاجر سرمایه‌ای ارزشمند برای فردیس هستند.ما بستر حضور آن‌ها را در جشنواره‌های هنری، رویدادهای ورزشی و انجمن‌های محلی فراهم کرده‌ایم. همچنین طرح شناسایی و حمایت از استعدادهای فرهنگی و ورزشی آنان در حال اجراست.»
وی درباره همکاری با نهادهای آموزشی نیز بیان کرد:«همکاری خوبی با آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها در زمینه آموزش شهروندی، پژوهش‌های اجتماعی و برگزاری نشست‌های تخصصی داشته‌ایم و تلاش می‌کنیم این تعاملات را گسترش دهیم.»
وی در ادامه افزود:«با تداوم مهاجرت‌ها، فردیس می‌تواند به یکی از متنوع‌ترین شهرهای فرهنگی کشور تبدیل شود، مشروط برآنکه با برنامه‌ریزی دقیق، آموزش شهروندی، تقویت گفت‌وگوهای فرهنگی و توسعه زیرساخت‌ها این تنوع را به سرمایه‌ای اجتماعی بدل کنیم.»
رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری فردیس درباره تعارضات فرهنگی گفت:«تعارض فرهنگی در شهرهای مهاجرپذیر طبیعی است.در برخی محله‌ها تفاوت‌هایی در سبک زندگی و مشارکت اجتماعی وجود دارد، اما با برنامه‌های مشارکتی و فرهنگی توانسته‌ایم این شکاف‌ها را کاهش دهیم.»
وی فضاهای فرهنگی، هنری و ورزشی را ابزار کاهش آسیب‌های اجتماعی دانست و تصریح کرد:«توسعه این فضاها به‌ویژه در مناطق مهاجرپذیر، زمینه‌ساز تعامل مثبت، پرکردن اوقات فراغت جوانان و کاهش تنش‌های اجتماعی است.»
وی همچنین تأکید کرد:«فردیس ظرفیت تبدیل‌شدن به الگوی موفق همزیستی فرهنگی را دارد؛ اگر با سیاست‌گذاری دقیق و هم‌افزایی میان نهادها، تنوع فرهنگی موجود را به رسمیت بشناسیم و مدیریت کنیم.»
وی با اشاره به چالش‌ها و راهبردها گفت:«کمبود زیرساخت‌ها، نبود هماهنگی کامل بین نهادها، و ضعف آموزش شهروندی از جمله چالش‌های اصلی ماست.در مقابل، توسعه فضاهای فرهنگی، ترویج گفت‌وگوی فرهنگی، و مستندسازی هویت بومی از راهبردهای پیش‌روی ماست.»
در پایان، صاحبکار از برنامه‌های آتی این سازمان خبر داد وگفت:«احداث پردیس‌های فرهنگی و ورزشی در مناطق پرجمعیت،برگزاری جشنواره فرهنگی اقوام، مستندسازی میراث فرهنگی فردیس، آموزش فرهنگ شهروندی، راه‌اندازی کانون‌های فرهنگی محله‌محور و همکاری با دانشگاه‌ها برای انجام پژوهش‌های اجتماعی، از جمله برنامه‌های در دست اجرای ما برای ایجاد همبستگی اجتماعی در سطح شهر فردیس می‌باشد.»
راهکارهای نماینده مجلس برای مدیریت مهاجرت
علیرضا عباسی ، نماینده مردم کرج، فردیس و اشتهارد در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با پانا ، با اشاره به مهاجرت گسترده به شهرستان فردیس بیان کرد:«به دلیل همجواری با پایتخت و برخورداری از برخی مزیت‌ها، فردیس به مقصد مهاجرتی برای بسیاری از مردم ایران تبدیل شده است.هزینه‌های بالای زندگی در تهران و جاذبه‌های این منطقه، سبب افزایش جمعیت مهاجر در فردیس شده‌اند. این پدیده، هم می‌تواند فرصت باشد و هم تهدید.»
وی با تاکید برظرفیت‌های ناشی از مهاجرت افزود:«اگر به مهاجرت به‌عنوان یک فرصت نگاه کنیم، می‌توانیم از تنوع قومی و فرهنگی برای ارتقای فرهنگ، اجتماع و اقتصاد شهرستان بهره ببریم.اما این مهاجرت‌ها در صورت نبود هماهنگی فرهنگی بین اقوام، می‌تواند به بروز آسیب‌هایی مانند حاشیه‌نشینی و بیکاری منجر شود.»
عباسی در ادامه گفت:«برای کاهش آسیب‌های اجتماعی، باید بستر فرهنگی و ورزشی مناسبی برای جوانان فراهم کنیم.آشنایی جوانان با فرهنگ‌های مختلف، علاوه بر ارتقای سطح فرهنگی‌شان، انسجام اجتماعی را نیز تقویت می‌کند.»
وی درباره تأثیر تغییرات فرهنگی میان مهاجران و ساکنان قدیمی نیز اظهار کرد:«تفاوت‌های فرهنگی می‌توانند موجب شکاف اجتماعی شوند،اما اگر درست مدیریت شوند،زمینه‌ساز پیوندهای قوی فرهنگی و اجتماعی خواهند بود.همان‌طور که در دوران دفاع مقدس، اقوام مختلف با وحدت در کنار یکدیگر ایستادند،این همبستگی در فردیس نیز قابل تحقق است.»
نماینده مردم کرج، فردیس و اشتهارد تأکید کرد:«مدیریت صحیح مهاجرت مستلزم شناسایی ظرفیت‌های مهاجران و ایجاد فضایی مناسب برای رشد و توسعه است.هر مهاجر می‌تواند پتانسیلی بالقوه برای توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی شهر باشد، به شرط آن‌که این ظرفیت‌ها در مسیر درست هدایت شوند.»
عباسی در پایان خاطرنشان کرد:«تمام نهادهای مسئول از جمله اداره فرهنگ و ارشاد، آموزش و پرورش، و تبلیغات اسلامی باید به‌صورت هماهنگ عمل کرده و شرایط را برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های مهاجران فراهم کنند.این هم‌افزایی، کلید ارتقای سطح زندگی و تحقق همزیستی فرهنگی در فردیس است.»
در پایان؛ مهاجرت‌های گسترده به شهرستان فردیس طی سال‌های اخیر، موجب تحولات عمیقی در ساختار اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی این منطقه شده است. این تحولات، از یک‌سو فرصت‌هایی ارزشمند برای تنوع‌بخشی فرهنگی، ارتقای تعاملات اجتماعی و توسعه ظرفیت‌های محلی فراهم کرده و از سوی دیگر، چالش‌هایی در حوزه انسجام اجتماعی، بهره‌برداری از زیرساخت‌ها و مدیریت تعارضات فرهنگی ایجاد کرده است.
اگر این روند با نگاه واقع‌بینانه و برنامه‌ریزی دقیق همراه شود، می‌توان از ظرفیت‌های ناشی از تنوع قومی و فرهنگی به‌عنوان موتور محرک توسعه پایدار بهره گرفت. در این مسیر، همکاری هدفمند میان دستگاه‌های فرهنگی، آموزشی و اجتماعی، همچنین مشارکت فعال نهادهای مدنی و مردم، نقش بسزایی در ایجاد هم‌افزایی و انسجام فرهنگی ایفا خواهد کرد.
اما در مقابل، بی‌توجهی به این تحولات یا نبود سیاست‌گذاری منسجم، می‌تواند پیامدهایی چون افزایش آسیب‌های اجتماعی، گسترش ناهماهنگی‌های فرهنگی و افت کیفیت زندگی را در پی داشته باشد. بنابراین، توجه به توسعه زیرساخت‌های فرهنگی و ورزشی، تقویت آموزش‌های شهروندی، مستندسازی هویت بومی و حمایت از مشارکت جوانان و مهاجران در برنامه‌های فرهنگی، از الزامات مدیریت صحیح این مسیر تحولی است.
در نهایت، آینده فردیس در گرو چگونگی مواجهه ما با واقعیت‌های جمعیتی و فرهنگی آن است. با اتخاذ رویکردی جامع، هماهنگ و مشارکتی، می‌توان فردیس را به الگویی موفق از شهری با تنوع فرهنگی غنی، انسجام اجتماعی پایدار و توسعه متوازن تبدیل کرد.
ارسال دیدگاه