توسعه همکاری‌های ریلی ایران و پاکستان؛ گامی موثر در رونق مسیر ITI

۱۹ شهریورماه نمایندگان ایران، ترکیه و پاکستان طی نشستی با دبیرکل سازمان همکاری‌های اقتصادی (ECO) در اسلام‌آباد با تأکید بر رفع موانع تعرفه‌ای، گمرکی و لجستیکی، بر اعزام ماهانه حداقل یک رام قطار باری در کریدور ۶ هزار و ۵۴۰ کیلومتری ITI (استانبول – تهران – اسلام‌آباد) توافق کردند که تحولی چشمگیر در سرعت و رقابت‌پذیری تجارت منطقه‌ای ایجاد خواهد کرد.

کریدور حمل و نقلی اسلام‌آباد- تهران- استانبول (ITI) همانطور که از نامش پیداست، اسلام‌آباد (پایتخت پاکستان) را به تهران و در نهایت به استانبول در ترکیه متصل می‌کند.

طرفین در این دیدار بر ضرورت رفع موانع پیشِ رو برای روان‌سازی حمل‌ونقل در این کریدور تاکید کردند. از جمله توافقات کلیدی انجام شده می‌توان به اتخاذ تعرفه حمل یکسان و رقابتی، تعهد به زمان‌بندی مطلوب برای سیر قطارها، اطمینان از بارگیری کامل قطارها (دوسر بار بودن)، رفع موانع گمرکی و ایجاد تسهیلات برای ترانسشیپمنت (تخلیه و بارگیری مجدد) در مرزها اشاره کرد.

یکی از مصوبات مهم این نشست، مقرر شدن اجرای حداقل یک رام قطار باری به صورت ماهانه در مسیر کریدور ریلی ITI بود. این اقدام با توجه به سرعت بالای سیر قطار در این کریدور که مسافتی بیش از ۶ هزار و ۵۴۰ کیلومتر را در کمتر از ۱۰ روز طی می‌کند و یک‌سوم زمان سفر دریایی زمان می‌برد، می‌تواند نقش بسزایی در کاهش زمان و هزینه تجارت بین این سه کشور ایفا کند. این همکاری‌ها نویدبخش آینده‌ای روشن‌تر برای تجارت و حمل‌ونقل در منطقه است.

در همین زمینه، روز سه‌شنبه (۲۵ شهریورماه ۱۴۰۴) و در جریان بیست و دومین کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و پاکستان، مدیرعامل راه آهن جمهوری اسلامی ایران از برنامه‌ریزی برای پنج برابر کردن جابه‌جایی بار بین ایران و پاکستان تا پایان سال خبر داد

جبارعلی ذاکری افزود: در پنج ماه گذشته جابه‌جایی بار ریلی بین دو کشور فقط ۲۴ هزار تن بود که پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال به ۱۰۰ هزار تن برسد.

برپایه این گزارش، خط آهن با عرض نرمال ایران تا زاهدان است و از زاهدان تا میرجاوه به طول ۹۴ کیلومتر خط‌آهن پاکستان است که وارد کشورمان شده است و در عمل اتصال شبکه ریلی دو کشور در زاهدان اتفاق افتاده است.

با توجه به فرسودگی خط ریلی موجود از زاهدان تا کویته پاکستان، این مساله به یکی از گلوگاه‌های ارتباطی شبکه ریلی دو کشور تبدیل شده است.

همچنین با توجه به اینکه «بار محوری» پاکستانی‌ها ۱۶ تن و بار محوری قطارهای ایرانی ۲۵ تن است، لذا قطارهای ایرانی عملاً نمی‌توانند وارد شبکه ریلی آنها شوند و باید بارها از روی واگن‌های ما روی واگن‌های آنها قرار بگیرد تا سیر کند.

بار محوری یک وسیله نقلیه چرخدار، مجموع وزنی است که روی جاده برای همه چرخ های متصل به یک محور معین وجود دارد. بار محوری یک طرح مهم در مهندسی راه‌ها و راه‌آهن است، زیرا هر دو برای تحمل حداکثر وزن در هر محور (بار محور) طراحی شده‌اند. تجاوز از حداکثر بار اسمی محور موجب آسیب به جاده یا خطوط راه آهن می شود.

مدیرعامل راه‌آهن خاطرنشان‌کرد: در بیست و دومین نشست مشترک اقتصادی دو کشور، توافق شد تا کار مطالعاتی پاکستانی‌ها در این زمینه تا پایان سال جاری میلادی به اتمام برسد تا از ابتدای سال ۲۰۲۶ شاهد آغاز عملیات اجرایی بازسازی محور باشیم.

وی بیان داشت: در بازه زمانی بهسازی و بازسازی مسیر نیز توافق شد تا در جابه‌جایی و ترانزیت بار بین دو کشور و در ادامه کشور ترکیه بتوانیم قطارهای برنامه‌ای منظمی داشته باشیم و ظرفیت موجود را تا حد پنج برابر افزایش دهیم.

برپایه این گزارش، دو طرف ایرانی و پاکستانی در جریان برگزاری این کمیسیون مشترک بر ضرورت تقویت دیپلماسی ریلی، افزایش ترانزیت ریل‌پایه و توسعه حمل‌ونقل ریلی بین دو کشور تأکید کردند. همچنین راه‌آهن ایران برای افزایش ظرفیت حمل‌ونقل کالا بین دو کشور اعلام آمادگی کرد.