پانا از بلاتکلیفی قانون بیمه اجتماعی کارگران گزارش میدهد؛
اجرای ناقص قانون بیمه کارگران ساختمانی/ نیمی از جامعه هدف بدون پوشش بیمهای
تهران (پانا) - با وجود گذشت بیش از یک دهه از تصویب قانون بیمه اجتماعی کارگران ساختمانی، بررسیها نشان میدهد که بخش بزرگی از این قشر همچنان از حداقلهای حمایتی محروماند؛ بهگونهای که تا پایان آذرماه ۱۴۰۴، حدود ۵۰۰ هزار کارگر ساختمانی در صف انتظار بیمه تأمین اجتماعی قرار دارند.
وضعیت بیمه کارگران ساختمانی همچنان یکی از چالشبرانگیزترین مسائل حوزه کار و تأمین اجتماعی است؛ موضوعی که با وجود گذشت بیش از یک دهه از تصویب قانون بیمه اجتماعی کارگران ساختمانی، هنوز به شکل کامل و عادلانه اجرا نشده و بخش بزرگی از این قشر را از حداقلهای حمایتی محروم کرده است.
بر اساس گزارشهای رسمی و اظهارات فعالان صنفی، طی سالهای اخیر تعداد کارگران ساختمانی بیمهشده افزایش چشمگیری نداشته و در مقابل، صف انتظار برای برخورداری از بیمه تأمین اجتماعی هر سال طولانیتر شده است. در حالی که جمعیت کارگران ساختمانی کشور بیش از یک میلیون نفر برآورد میشود، فقط بخش محدودی از آنها تحت پوشش بیمه قرار دارند و صدها هزار نفر همچنان در نوبت بیمه باقی ماندهاند. این در حالی است که بیش از ۹۰ درصد کارگران ساختمانی به دلایل مختلف موفق به دریافت کارت مهارت نشدهاند و همین موضوع به ابزاری برای حذف آنها از چرخه بیمه تبدیل شده است.
قانون بیمه اجتماعی کارگران ساختمانی که نخستین بار در سال ۱۳۸۶ به تصویب رسید و در سال ۱۴۰۱ نیز اصلاح شد، سازمان تأمین اجتماعی را موظف میکند با استفاده از منابع حاصل از صدور پروانههای ساختمانی و سهم کارفرما، پوشش بیمهای این کارگران را تأمین کند. با این حال، فعالان صنفی و گزارشهای رسانهای تأکید دارند که اجرای این قانون در عمل با کندی، محدودیتهای اداری و تفسیرهای سلیقهای مواجه بوده است.
در همین زمینه، داوود کشوری، رئیس یکی از انجمنهای صنفی کارگران ساختمانی در گفتوگویی تاکید کرده که صف بیمه کارگران ساختمانی به حدود ۵۰۰ هزار نفر رسیده و این نشان میدهد که قانون بهدرستی اجرا نشده است. بسیاری از کارگران پس از سالها انتظار یا موفق به بیمه شدن نمیشوند یا پس از مدتی به بهانههای مختلف از لیست بیمه حذف میشوند.
از سوی دیگر، موضوع افزایش سهم حق بیمه کارگران ساختمانی نیز در سالهای اخیر با واکنشهای منفی همراه بوده است. برخی گزارشها حاکی از آن است که سازمان تأمین اجتماعی پیشنهاد افزایش سهم پرداختی کارگران را برای تأمین منابع بیمهای مطرح کرده است؛ پیشنهادی که با اعتراض فعالان کارگری مواجه شده زیرا آنها معتقدند افزایش سهم حق بیمه، فشار مضاعفی بر کارگرانی وارد میکند که اغلب با دستمزدهای ناپایدار و شرایط کاری سخت مواجهاند.
در مقابل، مسئولان سازمان تأمین اجتماعی بارها اعلام کردهاند که محدودیت منابع مالی و عدم تأمین سهم قانونی از محل عوارض ساختمانی، اجرای کامل قانون بیمه کارگران ساختمانی را با مشکل روبهرو کرده است. این سازمان از تدوین برنامهها و چشماندازهای بلندمدت برای ساماندهی بیمه این کارگران خبر داده، اما فعالان صنفی تأکید دارند که این وعدهها تاکنون تأثیر ملموسی در زندگی کارگران نداشته است.
در مجموع، بررسی آخرین وضعیت بیمه کارگران ساختمانی تا آذر ۱۴۰۴ نشان میدهد که با وجود وجود قانون و تصریح مسئولیتها، بخش بزرگی از کارگران ساختمانی همچنان بدون بیمه، بدون امنیت شغلی و بدون پشتوانه اجتماعی مشغول به کار هستند؛ وضعیتی که به گفته فعالان کارگری، نهتنها نقض آشکار قانون، بلکه تهدیدی جدی برای امنیت اجتماعی و معیشتی یکی از آسیبپذیرترین اقشار جامعه محسوب میشود
عالیه زمانی کیاسری، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با پانا درباره بیمه این قشر از جامعه گفت: «موضوع اصلی در بحث تأمیناجتماعی، نحوه پرداخت و پوشش بیمهای افراد است. اکنون، بهمحض آنکه پوشش بیمهشده به هر دلیلی متوقف شود، خدمات درمانی او نیز بلافاصله قطع میشود.»
وی افزود: «بخش زیادی از جامعه را اقشار متوسط تشکیل میدهند که گاهی بهدلیل بیتوجهی یا اجرای ناقص وظایف، در امور بیمهای خود با مشکل مواجه میشوند. در حوزه بیمهها نیز این چالش شکل متفاوتی دارد. شرکتهای بیمه در مسیر راستیآزمایی حرکت کردهاند و در این روند، برخی افراد از بیمه در شرایطی استفاده کردهاند که در واقع، در آن شغل یا وضعیت کاری حضور نداشتهاند.»
این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی توضیح داد: «برای مثال، شخصی از بیمه باربری استفاده کرده در حالی که در زمان استفاده، شغل او باربری نبوده است. همین موضوع باعث قطع بسیاری از بیمهها شده است. هرچند در برخی موارد این اقدام صحیح بوده، زیرا بیمه در جایگاه واقعی خود مصرف نمیشده، اما در این میان گروهی از شاغلان واقعی، مانند کارگران ساختمانی یا رانندگان نیز دچار آسیب شدهاند.»
وی تصریح کرد: «در ماههای اخیر با تعداد قابلتوجهی از کارگران ساختمانی مواجه شدیم که بیمهشان ناگهانی قطع شده است. بیمه کارگران ساختمانی از مهمترین انواع بیمه در کشور بهشمار میرود. در گذشته بخشی از سهم پرداختی بیمه را دولت و بخشی را کارفرما متقبل میشد که این مسئله فشار مالی کمتری بر کارگر وارد میکرد؛ اما اکنون با کاهش سهم دولت، میزان پرداختها سنگینتر شده است.»
زمانی کیاسری ادامه داد: «با توجه به سطح دستمزد کارگران، مبلغ حق بیمه تناسبی با توان مالی آنان ندارد. در نتیجه بسیاری از کارگران ناچار هستند بخش عمدهای از درآمد خود را صرف پرداخت حق بیمه و هزینههای درمانی کنند. این وضعیت دوامپذیر نیست و لازم است سازمان تأمیناجتماعی سازوکار تازهای برای ساماندهی آن طراحی کند.»
این نماینده مجلس تأکید کرد: «بر اساس قوانین فعلی، در صورت بدهی کارفرما حساب او مسدود و در صورت ناتوانی کارگر از پرداخت، بیمه وی قطع میشود. در چنین شرایطی، هیچ فرصت یا مهلتی برای پرداخت در نظر گرفته نمیشود و تصمیمها یکجانبه اتخاذ میشود. متأسفانه این موضوع هنوز ساماندهی نشده است.»
وی همچنین خاطرنشان کرد: «اکنون، بررسیهایی درباره بیمه کارگران ساختمانی و رانندگان تاکسی در جریان است تا امکان برخورداری آنان از پوشش واقعی و پایدار بیمه فراهم شود. امید میرود این طرحها هرچه سریعتر به نتیجه برسند و بخشی از مشکلات حوزه بیمههای اجتماعی برطرف شود
بررسی تحلیلی وضعیت بیمه کارگران ساختمانی تا پایان آذرماه ۱۴۰۴، حاکی از بحران مزمن در تحقق عدالت بیمهای است. علیرغم وجود قانون جامع (مصوب ۱۳۸۶ و اصلاحیه ۱۴۰۱)، ساختار نظارتی و منابع مالی تخصیصیافته، کارایی لازم را برای پوششدهی جمعیت حدوداً یک میلیون نفری این قشر زحمتکش نداشتهاند؛ بهطوریکه بیش از نیمی از جامعه هدف همچنان در انتظار پوشش قرار دارند.
ارسال دیدگاه