پانا از چالش‌های پیش روی سلامتی دانش‌آموزان گزارش می‌دهد؛
چاقی؛ تهدیدی خاموش برای سلامت دانش‌آموزان
تهران (پانا) - طبق داده‌های رسمی بیش از یک‌سوم دانش‌آموزان در شهرهای بزرگ کشور دچار اضافه‌وزن یا چاقی خفیف هستند و کارشناسان تغذیه هشدار داده‌اند اگر این روند ادامه یابد، نسل آینده در معرض بیماری‌هایی مانند دیابت نوع دو فشار خون و مشکلات قلبی در سنین پایین قرار خواهد گرفت.
امروزه مشکل اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان ۵ تا ۱۸ سال به یک مشکل همگانی در جهان تبدیل شده و به سرعت رو به افزایش است. این چالش از یک سو ناشی از تغییر الگوی غذایی و مصرف غذاهای پرانرژی با ظاهر جذاب ولی با ارزش غذایی کم، مصرف میان وعده‌های حاوی مقدار زیادی قند، نمک و چربی، مصرف ناکافی مواد غذایی دارای فیبر و از سوی دیگر، کاهش فعالیت جسمانی روزانه و تنش‌های عصبی ناشی از زندگی ماشینی حاکم در بیشتر جوامع است.
طبق داده‌های رسمی بیش از یک‌سوم دانش‌آموزان در شهرهای بزرگ کشور دچار اضافه‌وزن یا چاقی خفیف هستند. متخصصان هشدار می‌دهند نسل آینده در معرض بیماری‌هایی مانند دیابت نوع دو فشار خون و مشکلات قلبی در سنین پایین قرار خواهند گرفت. از طرفی تغییر الگوی بازی و تفریح کودکان نقش مهمی در این پدیده دارد. در گذشته بازی‌های گروهی و فعالیت‌های فیزیکی در کوچه و حیاط بخشی از زندگی روزمره دانش‌آموزان بود اما امروز بیشتر اوقات فراغت آنها پشت صفحه گوشی تبلت یا کامپیوتر سپری می‌شود که این امر به چاقی دانش‌آموزان دامن می‌زند.
شیوع اضافه‌وزن و چاقی در میان دانش‌آموزان
احمد اسماعیل‌زاده، مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت اخیرا در گفت‌وگویی درباره ضرورت تغذیه سالم در مدارس اظهار کرد: «تغذیه سالم در سنین مدرسه نه تنها به سالم‌سازی جامعه و پیشگیری از بروز بیماری‌های مزمن در سال‌های بعدی زندگی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند نقش بسزایی در یادگیری، رشد و تکامل کودکان داشته باشد. متاسفانه، آمار و ارقام بیانگر این است که شیوع اضافه‌وزن و چاقی در میان دانش‌آموزان به دلیل دریافت‌های غذایی نامناسب، کم‌تحرکی و عدم‌تحرک که در میان آنها شایع است و این موضوع هشداردهنده است. نه تنها با چاقی و اضافه‌وزن دانش‌آموزان مواجه هستیم، بلکه شیوع لاغری در برخی دانش‌آموزان وجود دارد. چنین شرایطی از اهمیت تغذیه و نقش این مولفه بر سلامت کودکان حکایت می‌کند.»
مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با بیان اینکه برنامه‌های متعددی به منظور بهبود وضعیت تغذیه دانش‌آموزان مدارس داریم، گفت: «آموزش تغذیه در سنین مدارس، یکی از اقدامات اساسی دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت است. دانش‌آموزان، کتاب درباره سلامت شامل مباحث مختلف مانند تغذیه دارند و همچنین مباحث مربوط به تغذیه با همکاری وزارت آموزش و پرورش در کتب آنها گنجانده شده تا در ارتباط با تغذیه فرهنگسازی کنیم.»
کمبود کارشناس تغذیه در مراکز بهداشتی
اسماعیل‌زاده ادامه داد: «همچنین کارشناسان تغذیه که در مراکز بهداشتی کشور حضور دارند، موظف هستند حداقل یک جلسه آموزشی در هر هفته در یکی از مدارس برگزار کنند و مباحث مربوط به تغذیه سالم را برای دانش‌آموزان یا والدین یا معلمان و مربیان یا انجم اولیا مربیان ارائه دهند. اگرچه فرهنگسازی تغذیه را عملیاتی کرده‌ایم اما با کمبود کارشناس تغذیه در مراکز بهداشتی و درمانی مواجه هستیم و به همین دلیل این احتمال وجود دارد که آموزش در برخی مناطق آن چنان که باید باشد، نیست. استفاده از ظرفیت بخش خصوصی را به منظور حل این مشکل در دستور کار قرار داده‌ایم تا علاوه بر آموزش در بخش دولتی برای آموزش از بخش خصوصی با تعرفه مناسب استفاده می‌کنیم تا خدمات خود در زمینه فرهنگسازی تغذیه را گسترش دهیم.»
دستورالعمل پایگاه تغذیه سالم در مدارس
آموزش صرف و داشتن سواد تغذیه نمی‌تواند تضمین‌کننده سالم غذا خوردن باشد. محدودسازی موادغذایی ناسالم در محیط مدارس باید در کانون توجه قرار بگیرد و والدین نیز باید به محدودسازی غذای ناسالم در محیط خانه توجه کنند و موادغذایی ناسالم را خیلی در اختیار فرزندان خود قرار ندهند. این مقام مسئول با بیان اینکه محدودسازی غذاهای ناسالم از دیگر برنامه‌های دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت است، تصریح کرد: «بوفه‌ها که پایگاه تغذیه مدارس قلمداد می‌شوند، انواع موادغذایی مفید و غیرمفید را ارائه داده و در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهند. چندین سال است دفتر بهبود تغذیه، دستورالعمل پایگاه تغذیه سالم را از طریق وزارت بهداشت با همکاری وزارت آموزش و پرورش تدوین می‌کند و لیست موادغذایی و غذاهای مجاز و غیرمجاز را از طریق این دستورالعمل اعلام می‌کنیم.»
مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: «دفتر بهبود تغذیه، دستورالعمل چگونگی ارائه موادغذایی در پایگاه‌های تغذیه مدارس را تنظیم می‌کند اما چگونگی نظارت بر اجرای این دستورالعمل برعهده کارشناسان بهداشت محیط مراکز جامع خدمات سلامت است و از عهده دفتر بهبود تغذیه خارج است. کارشناسان بهداشت محیط به مدارس مراجعه می‌کنند و اگر غذاهای غیرمجاز را در بوفه مدارس مشاهده کنند، در نوبت اول و دوم نسبت به صدور تذکر کتبی اقدام می‌کنند و در مراحل بعدی نسبت به پلمب و معرفی به مراجع غذایی اقدام می‌کنند.»
زندگی شهری موجب شده ورزش در میان کودکان و نوجوانان کم شود
منصور رضایی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز پیش از این درباره معضل چاقی در میان دانش‌آموزان به پانا گفته بود: «در سال‌های اخیر الگوی زندگی شهری موجب شده ورزش در میان کودکان و نوجوانان کم شود. بسیاری از دانش‌آموزان ساعت‌های طولانی را در خانه و وقت خود را با موبایل یا لپ‌تاپ می‌گذرانند و کمتر فرصت یا تمایل به بازی و فعالیت بدنی دارند. این تغییر سبک زندگی عامل اصلی افزایش چاقی و بیماری‌های مرتبط با اضافه‌وزن در سنین پایین است.»
وی تأکید کرد: «از سوی دیگر اشتغال و کمبود وقت والدین باعث شده سهم غذاهای آماده کنسروی و کارخانه‌ای در سفره خانواده‌ها بیشتر شود. مواد افزودنی و طعم‌دهنده‌های موجود در این غذاها میل مغز را به مصرف دوباره افزایش می‌دهد و وابستگی غذایی در کودکان ایجاد می‌کند. در نتیجه، تمایل به غذاهای خانگی و طبیعی به‌تدریج کاهش می‌یابد.»
تغذیه نامناسب نه‌تنها باعث چاقی می‌شود بلکه بر عملکرد ذهنی دانش‌آموزان نیز تأثیر منفی دارد. مصرف غذاهای سنگین پیش از مطالعه یا حضور در کلاس، جریان خون را به سمت دستگاه گوارش هدایت کرده و توان تمرکز و یادگیری را کاهش می‌دهد. بر همین اساس رضایی تاکید کرد: «وعده‌های غذایی دانش‌آموزان سبک‌تر بوده و در طول روز به چند بخش کوچک تقسیم شود. در دوران امتحانات رعایت رژیم غذایی سالم اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. مصرف میوه‌ها مغزیجات تخم‌مرغ نان و پنیر و انواع کوکوها می‌تواند انرژی کافی را بدون ایجاد سنگینی فراهم کند. تقسیم مناسب کالری در وعده‌های مختلف به بهبود خون‌رسانی مغز و افزایش تمرکز کمک می‌کند و از چاقی نیز پیشگیری خواهد کرد.»
هرچند چاقی دانش‌آموزان حاصل سبک زندگی کم‌تحرک و تغذیه ناسالم است اما ترویج سبک زندگی سالم در مدارس می‌تواند نقش مؤثری در کاهش میزان اضافه‌وزن عمومی و آسیب‌های ناشی از آن داشته باشد که در این بین نقش خانواده‌ها برای تنظیم وعده‌های غذایی سالم، کاهش مصرف فست‌بود و تشویق روزانه به فعالیت بدنی بسیار اثرگذار خواهد بود که موثرترین راهکار برای پیشگیری از این بحران است.
ارسال دیدگاه