کتاب «کتاب‌شناسی کتاب‌های درسی چاپ سنگی» رونمایی شد

با حضور غلامعلی حداد عادل عضو شورای انقلاب فرهنگی و هیات امنای سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، غلامرضا امیرخانی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، علی لطیفی معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش وبرنامه‌ریزی آموزشی، اعضای شورای مدیران و همکاران فرهیخته سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، آیین رونمایی از کتاب «کتابشناسی کتاب‌های درسی چاپ سنگی» برگزار شد.

این کتاب که به همت آذردخت کوهستانی و با همکاری اکرم عینی از کارشناسان سازمان گردآوری و تدوین شده است و توسط انتشارات مدرسه منتشر شده، یکی از مهم‌ترین تلاش‌ها برای معرفی و سازماندهی کتاب‌های درسی چاپ سنگی موجود در آرشیو کتابخانه سازمان به شمار می‌رود.

بخش آرشیو کتاب‌های درسی کتابخانه سازمان با در اختیار داشتن مجموعه‌ای ارزشمند از کتاب‌های درسی پیش و پس از دوره دارالفنون، از گنجینه‌های کم‌نظیر آموزش و پرورش محسوب می‌شود. نخستین کتاب درسی چاپ سنگی موجود در این مجموعه با عنوان «بدایع‌الحساب» مربوط به سال ۱۲۲۵ هجری شمسی (۱۲۶۲ قمری) است. با رونق چاپ سنگی در دوره قاجار و استمرار آن تا اوایل پهلوی، بخش قابل‌توجهی از کتاب‌های درسی آن دوران در این مجموعه گرد آمده است.

در کتاب «کتابشناسی کتاب‌های درسی چاپ سنگی»، اطلاعات ۳۴۵ عنوان کتاب در دو بخش «کتابشناسی توصیفی» و «کتابشناسی تحلیلی» تنظیم شده است. بخش توصیفی شامل اطلاعاتی همچون نام پدیدآورندگان، مشخصات نسخه‌شناسی، نوع خط، محل چاپ، نام چاپخانه و یادداشت‌های مربوط به هر عنوان است؛ و در بخش تحلیلی، موضوع کتاب‌ها بر اساس سرعنوان‌های موضوعی، شناسه‌های افزوده، اسامی مؤلفان و مترجمان و مشخصات تکمیلی دیگر ارائه شده است.

چاپ سنگی، یکی از مهم‌ترین شیوه‌های انتشار کتاب پیش از رواج ماشین چاپ بود که با ترکیب روش‌های فیزیکی و شیمیایی، امکان تکثیر گسترده نسخه‌ها را فراهم می‌کرد. رواج این شیوه چاپ، هنرهایی چون خطاطی، تذهیب، سنگ‌تراشی، تصویرگری و تیزاب‌کاری را در کنار حرفه‌های فنی چاپ رونق بخشید و شاهکارهایی ماندگار در تاریخ نشر ایران پدید آورد.

انتشار این کتابشناسی، علاوه بر معرفی دقیق نسخه‌های ارزشمند موجود در آرشیو، زمینه را برای سازمان‌دهی علمی منابع، ورود اطلاعات در سیستم‌های نرم‌افزاری کتابخانه، جست‌وجوی سریع و استفاده پژوهشی از کتاب‌های درسی چاپ سنگی فراهم می‌کند. همچنین فهرست‌های متعددی در پایان کتاب در نظر گرفته شده است.

سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی انتشار این اثر را گامی مهم در حفظ میراث آموزشی کشور و تسهیل دسترسی پژوهشگران به منابع تاریخی دانست.