معلمان، سرداران اصلاح مسیر تربیت و کلید عبور از بحران جمعیت‌اند

مرضیه وحید دستجردی امروز در گردهمایی کارشناسان مسئول امور زنان و خانواده آموزش‌وپرورش که در اردوگاه شهید باهنر برگزار شد،  در ابتدای سخنان خود با اشاره به جایگاه تعلیم‌وتربیت گفت: کار شما همان کاری است که خداوند از پیامبرش خواسته؛ کاری استقامتی و طاقت‌فرسا در مسیر انسان‌سازی. نقش معلم در شکل‌دهی ضمیر کودکان نقشی است که هیچ‌کس جایگزین آن نیست.

هشدار نسبت به کاهش شدید باروری

وحید دستجردی با مرور روند کاهش باروری در ایران طی دهه‌های اخیر گفت: نرخ باروری کل از ۶.۸ فرزند به ازای هر زن در دهه ۶۰ ، به ۱.۴۴ در سال ۱۴۰۳ رسیده است. در ۹۰ شهرستان کشور نرخ باروری زیر یک است. استان گیلان با نرخ ۰.۸ در سال ۱۴۰۴ به «رشد منفی جمعیت» رسیده و مرگ‌ومیر از تولد پیشی گرفته است.

وی تأکید کرد: اگر حرکت جدی، عاقلانه و هم‌افزا نداشته باشیم، این وضعیت در کل کشور تکرار می‌شود. برای حفظ جمعیت فعلی، نرخ باروری باید بالاتر از ۲.۱ قرار گیرد.

اشاره به مطالبه رهبری و اشتباه گذشته در تداوم سیاست کنترل جمعیت

دستجردی با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۳، یادآور شد: کاهش شدید جمعیت برای دشمنان «بهترین وضعیت» است. ایران نباید اشتباه گذشته در ادامه سیاست کنترل جمعیت پس از رسیدن به هدف را تکرار کند. باید وقتی در دهه ۷۰ به نرخ دو و نیم رسیدیم، سیاست کنترل جمعیت را متوقف می‌کردیم.

دبیر ستاد ملی جمعیت مجموعه‌ای از «تئوری‌های جمعیتی» و عوامل مشترک بحران در جهان را برشمرد: این موارد عبارتند از شهرنشینی و تحصیلات زنان، تغییر نگرش‌ها به ازدواج و خانواده، افزایش سن ازدواج، رفاه شهری یا فقر شدید، تمایل زنان به رشد فردی (تئوری وات ویمن وانت).  ۹۰ کشور جهان اکنون مانند ایران زیر نرخ جایگزینی هستند و این رقم طی دو دهه آینده به بیش از ۱۳۰ کشور می‌رسد.

وی افزود: در ایران فرزندآوری فقط از مسیر نکاح و خانواده افزایش می‌یابد، بنابراین: باید از رفع موانع ازدواج شروع کنیم؛ همان‌گونه که در بندهای نخست سیاست‌های کلی جمعیت نیز آمده است.

سه پیشران اصلی ازدواج

وحید دستجردی سه عامل کلیدی را که بدون آن‌ها ازدواج و فرزندآوری شکل نمی‌گیرد، چنین برشمرد: ۱. امید به آینده ۲. اشتغال پایدار و درآمد ثابت ۳. مسکن.

وی اعلام کرد دبیرخانه ستاد ملی جمعیت حتی در حوزه‌هایی که مستقیماً مسئولیتی ندارد، برای هماهنگی دستگاه‌های مرتبط وارد عمل شده است.

نقد قانون جوانی جمعیت و ضرورت تمرکز بر فرزند اول و دوم

وی با اشاره به اینکه بیشتر مشوق‌های قانونی برای فرزندان سوم به بعد تعریف شده، گفت:فرزند سوم و چهارم TFR را بالا نمی‌برد. تجربه جهانی نشان می‌دهد باید روی مجردین در سن باروری و خانواده‌هایی که هنوز فرزند اول و دوم ندارند سرمایه‌گذاری کرد. ایده‌آل فرزندآوری مردم ۲.۵ فرزند است؛ اما به‌دلیل موانع اقتصادی، شغلی، تحصیلی و مسکن، «تحقق واقعی» به زیر ۱.۵ رسیده است.

مسئولیت کلیدی آموزش و پرورش

وحید دستجردی یکی از مهم‌ترین «مزیت‌های جمعیتی ایران» را حضور جمعیت بزرگ دختران و پسران ۱ تا ۲۰ سال در اختیار آموزش و پرورش دانست و گفت: آینده جمعیت کشور در کلاس درس‌های شماست. اگر نگاه درست به خانواده، ازدواج و فرزندآوری در ذهن این نسل شکل بگیرد، وضعیت کشور اصلاح می‌شود.

وی با انتقاد از اینکه برخی معلمان کتاب‌های مهارت‌های خانواده را تدریس نمی‌کنند و فقط به ارائه سؤالات امتحانی بسنده می‌کنند، تأکید کرد: اگر بهترین کتاب هم باشد اما معلم مناسب نداشته باشیم، نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.

دستجردی با بیان اینکه جمعیت امروز ایران هنوز جوان است و «فرصت پنجره جمعیتی» همچنان باقی است، خطاب به مسئولان آموزش و پرورش گفت: تربیت نسل آینده، اصلاح نگرش‌ها و تقویت خانواده از کلاس‌های شما آغاز می‌شود. کار شما کار پیامبران است و بدون شما قله‌های پیشرفت کشور دست‌یافتنی نخواهد بود.