چشماندازه انرژی؛ از زمین تا فضا
تبریز (پانا) - بحران آلودگی هوا در ایران و پروژه خورشیدی فضایی ژاپن نشان میدهد که نگاه بلندمدت و سرمایهگذاری در فناوریهای نوین میتواند راهحلهای پایدار برای تأمین انرژی و حفاظت از محیطزیست ارائه دهد.
در حالی که ایران سالهاست در فصل سرد با بحران آلودگی هوا ناشی از مازوتسوزی نیروگاهها و صنایع سنگین دستوپنجه نرم میکند، ژاپن مسیر متفاوتی را در تأمین انرژی دنبال میکند. پروژه «اوهیساما» (Ohisama) این کشور، نمونهای از نگاه آیندهمحور به تولید انرژی پاک است.
در این پروژه، پنلهای خورشیدی نه روی زمین، بلکه در مدار زمین مستقر میشوند؛ جایی که نور خورشید بهصورت دائمی و بدون تأثیر ابر، آلودگی یا شبوروز در دسترس است. برق تولیدشده سپس از طریق امواج مایکروویو به زمین منتقل میشود. این روش برخلاف نیروگاههای زمینی، وابسته به شرایط جوی، کمبود زمین یا آلودگی هوا نیست.
در حالی که نیروگاههای حرارتی ایران در زمستان به دلیل کمبود گاز ناچار به مصرف مازوت میشوند و مستقیماً به تشدید آلودگی هوا در کلانشهرها دامن میزنند، الگوی ژاپن نشان میدهد که سرمایهگذاری بلندمدت در فناوریهای نو میتواند وابستگی به سوختهای آلاینده را بهتدریج حذف کند.
چالشها و ریسکهای پروژه اوهیساما
اگرچه پروژه اوهیساما از نظر زیستمحیطی جذاب است، اما چالشهای فنی و اقتصادی بزرگی پیش روی آن قرار دارد. هزینه بسیار بالای پرتاب تجهیزات به فضا، پیچیدگی انتقال بیسیم انرژی، و نیاز به زیرساختهای ایمن دریافت امواج، از مهمترین موانع اجرای تجاری این طرح محسوب میشوند.
با این حال، ژاپن این پروژه را نه یک راهحل فوری، بلکه سرمایهگذاری بلندمدت برای امنیت انرژی میداند؛ رویکردی که در تضاد با راهکارهای اضطراری و آلایندهای مانند مازوتسوزی در ایران قرار دارد. در ایران، کمبود سرمایهگذاری در انرژیهای پاک و ضعف برنامهریزی بلندمدت باعث شده در هر زمستان، سلامت شهروندان قربانی تأمین برق و گاز شود.
کارشناسان معتقدند حتی اگر پروژههایی مانند اوهیساما دههها تا بهرهبرداری فاصله داشته باشند، آغاز مسیر فناوری بسیار مهمتر از تداوم وابستگی به سوختهای پرخطر است.
آیا انرژی فضایی میتواند الگوی آینده ایران باشد؟
با تشدید بحران آلودگی هوا در شهرهای بزرگ ایران و افزایش بیماریهای تنفسی ناشی از مازوتسوزی، بحث گذار به انرژیهای پاک بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. تجربه ژاپن در پروژه اوهیساما نشان میدهد که کشورها میتوانند حتی فراتر از انرژی خورشیدی زمینی، به راهکارهای نوآورانه فکر کنند.
هرچند اجرای پروژههایی در مقیاس فضایی در شرایط فعلی برای ایران دور از دسترس به نظر میرسد، اما پیام اصلی آن روشن است: بدون سرمایهگذاری پایدار در انرژیهای پاک، بحران آلودگی هوا به یک معضل دائمی تبدیل خواهد شد.
کارشناسان تأکید میکنند که حتی توسعه نیروگاههای خورشیدی و بادی زمینی، بهمراتب کمهزینهتر و سالمتر از تداوم مازوتسوزی است؛ مسیری که اگر امروز آغاز نشود، هزینههای انسانی و زیستمحیطی آن در سالهای آینده سنگینتر خواهد بود.
دیدگاه کارشناسی درباره آینده انرژی و مقایسه رویکرد ایران و ژاپن
در همین راستا، سیدمحمدرضا اکرمی، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز، با اشاره به تجربه ژاپن در پروژههایی مانند «اوهیساما»، گفت: «حرکت این کشور بهسوی فناوریهای نوین انرژی، نتیجه یک نگاه بلندمدت و مبتنی بر تنوعبخشی پایدار به سبد انرژی است.»
استادیار دانشگاه تبریز با بیان اینکه هرچند نیروگاههای خورشیدی فضایی هنوز در مرحله پژوهشی و پرهزینه قرار دارند، افزود: «اما این پروژه نشاندهنده رویکرد آیندهنگر کشورهایی است که امنیت انرژی را صرفاً به منابع فسیلی گره نمیزنند. در مقابل، وابستگی بالای ایران به سوختهای فسیلی و مدیریت کوتاهمدت انرژی، به تشدید آلودگی هوا، فرسودگی زیرساختها و فشار بر سلامت عمومی منجر شده است.»
این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه مازوتسوزی یکی از پرهزینهترین شیوههای تأمین انرژی از منظر زیستمحیطی و اجتماعی است، تصریح کرد: «ادامه این روند بهمعنای انتقال هزینههای سنگین سلامت و تخریب محیطزیست به نسلهای آینده است.» از نگاه اکرمی، ایران از ظرفیت علمی، انسانی و جغرافیایی مناسبی برای توسعه انرژیهای تجدیدپذیر برخوردار است، اما چالش اصلی در ضعف سیاستگذاری پایدار، کمبود سرمایهگذاری هدفمند و نبود پیوند مؤثر میان پژوهش و اجرا است.
وی تاکید کرد: «حتی اگر پروژههایی مانند نیروگاههای خورشیدی فضایی در کوتاهمدت برای ایران دستیافتنی نباشند، تمرکز بر توسعه انرژی خورشیدی و بادی زمینی، ارتقای بهرهوری و سرمایهگذاری در ذخیرهسازی انرژی میتواند مسیر عبور از بحرانهای فصلی و کاهش آلودگی هوا را هموار کند.»
تجربه ژاپن نشان میدهد که گذار به انرژی پاک بیش از آنکه یک انتخاب لوکس باشد، ضرورتی راهبردی برای حفظ امنیت انرژی، سلامت جامعه و حقوق نسلهای آینده است؛ مسیری که هرچه دیرتر آغاز شود، هزینههای اقتصادی و انسانی آن سنگینتر خواهد بود.
ارسال دیدگاه