اهواز، در جدال با آب

به گزارش ایران، آبگرفتگی تنها در کوت عبدالله زندگی 50 هزار نفر را تخریب کرد. این بارندگی کف فرودگاه آبادان را هم پر از آب کرد. برخی شهروندان اهوازی هم شب را در محل کارشان به صبح رساندند. آنها از چند برابر شدن کرایه‌های تاکسی در زمان بارش و آبگرفتگی معابر می‌گویند.

«حمیدرضا خدابخشی» دستیار ویژه مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان در گفت‌و‌گو با«ایران» می‌گوید: «شبکه فاضلاب اهواز و آبادان نمی‌تواند جوابگوی این بارش‌ها باشد و مسئولان باید هر چه سریع‌تر به سمت ایجاد شبکه جمع‌آوری آب‌های سطحی بروند.» «علیرضا تطهیرمقدم» پایه‌گذار نظام مهندسی خوزستان هم در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما آبگرفتگی اهواز را ناشی از غریبه بودن مسئولان با طبیعت خوزستان در طراحی شهری می‌داند.
سیل نبود آبگرفتگی بود
حمیدرضا خدابخشی باران تند دوشنبه خوزستان را «سیل» نمی‌داند. او از آن به «آبگرفتگی» یاد می‌کند و می‌گوید: «بارندگی‌ها پایین‌دست سد و در دشت اتفاق افتاده است.» او پای تغییر اقلیم را پیش می‌کشد و اعتقاد دارد که دوباره هم این تجربه در شهرهای خوزستان اتفاق می‌افتد. این کارشناس باران باریده شده را بیش از میزان مورد انتظار و طراحی شهر اهواز برای دفع آب‌های سطحی می‌داند و می‌گوید: «حد ظرفیت پذیرش اهواز از بارش‌ها، 20 میلیمتر است که به‌طور خودکار جذب می‌شود اما بیشتر از آن باعث «آبگرفتگی» می‌شود.» او سیل را به معنای رواناب می‌داند و می‌گوید: «در اهواز و آبادان گزارش سیل نداشتیم.» خدابخشی متوسط بارش در خوزستان را بین 40 تا 50 میلیمترمکعب آب می‌داند اما می‌گوید: «آمارهای لحظه‌ای و نقطه‌ای به دست آمده، متوسط بارش باران روز دوشنبه آبادان را 113 میلیمتر و اهواز را 70 میلیمتر می‌داند.» او مثل «غلامرضا شریعتی» استاندار خوزستان اعتقاد دارد که شبکه فاضلاب شهری اهواز و آبادان جوابگوی فاضلاب شهری نیست، بنابراین نباید انتظار داشت که این شبکه بتواند بارش تند و رگباری روز دوشنبه را هم پوشش دهد. خدابخشی این بارش را نتیجه تغییر اقلیم می‌داند. بارشی که بسیار بیشتر از حد انتظار اهوازی‌ها بود. خدابخشی درباره شبکه فاضلاب شهری اهواز می‌گوید: «شبکه فاضلاب شهری اهواز کهنه است و شکستی دارد.» به گفته او این شبکه 30نقطه فوق بحرانی دارد که باید ترمیم شود. این شکستی‌ها و نقاط بحرانی به گفته او در هر بارندگی بیشتر هم می‌شود. او می‌گوید: «شبکه دفع آب‌های سطحی در اهواز وجود ندارد و شهرداری و وزارت کشور باید بودجه بگذارند و هرچه سریع‌تر کار را شروع کنند.» او درباره آبادان هم می‌گوید:«در مناطق قدیمی آبادان، شبکه دفع آب‌های سطحی به صورت روباز وجود دارد اما برای مناطق جدید این سیستم پیش‌بینی نشده است!» خدابخشی اعتقاد دارد که باید هشدارهای تغییر اقلیم را جدی گرفت و در طراحی‌ها بازنگری کرد تا بتوان با «پدیده‌های حدی» روبه‌رو شد. او می‌گوید: «تمام دنیا با توجه به تغییر اقلیم و براساس معاهده پاریس وارد طراحی‌های جدید قانونگذاری شده‌اند.»
«مجتبی گهستونی» یکی از روزنامه‌نگاران اهوازی درباره باران روز دوشنبه می‌گوید:«در خیابان‌ها موج دریا جاری بود. بخشی از ماشین‌ها در آب گیر افتاده بودند. آب وارد خانه‌ها شده و پارکینگ‌های زیرزمینی را با ماشین‌های پارک شده دربر گرفت. زیر پل‌ها، زیرگذرها و جاده‌های ساحلی آب جاری بود. آب از پنجره‌ها وارد برخی از خانه‌ها شد.»
به طبیعت پشت کردیم
«فرامرز تطهیرمقدم» پایه‌گذار نظام مهندسی خوزستان و نویسنده پیش‌نویس نظام مهندسی کل کشور در گفت‌و‌گو با «ایران» وضعیت امروز اهواز و آبادان را در پشت کردن به قوانین طبیعت در شهرسازی‌ها می‌داند. او حاصلخیزی خوزستان را ناشی از سیلاب‌هایش در هزاره‌های گذشته می‌داند و می‌گوید: «سیل زمانی تبدیل به «بلا» شد و زندگی ما را به محاصره درآورد که نتوانستیم مثل هزاران سال گذشته با «طبیعت» مدارا کنیم.»

او می‌گوید: «میلیون‌ها سال است که در این منطقه باران می‌بارد و سیل می‌سازد.» به گفته او محاسبات باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در طول دو هزار سال گذشته، سیلاب‌ها نزدیک به چهارونیم متر رسوب را روی زمین بار گذشته و سطح خوزستان را بالا آورده‌اند. او به ساخت شهرک توسط انگلیسی‌ها در زمان کشف نفت در آبادان اشاره می‌کند و می‌گوید: «آنها کف شهرک را دو ونیم تا سه متر از سطح شهر بالاتر آوردند و بعد در آن ساختمان‌سازی کردند.»

او ساختمان‌های این شهرک را به لحاظ معماری، اقلیمی و شهرسازی نمونه می‌داند و می‌گوید: «ما متأسفانه از این الگو استفاده نمی‌کنیم.» او به ساخت‌وسازهای باستانی در خوزستان اشاره می‌کند و می‌گوید: «اجداد ما ساخت‌وسازها را روی تپه‌ها ایجاد کردند. حتی تدفین‌ها را هم روی بلندی انجام دادند، اما فکر می‌کنیم با سد‌سازی می‌توانیم جلوی آبگرفتگی‌ها را بگیریم.»
هشدار درباره مترو اهواز
او ساخت مترو در اهواز را یک اشتباه می‌خواند و هشدار می‌دهد با افتتاح متروی اهواز شاهد خسارت‌جانی به شهروندان آن در بارندگی‌های شدید خواهیم بود. تطهیرمقدم می‌گوید: «ورودی مترو اهواز براساس آبگرفتگی شهر ساخته نشده و اگر به بهره‌برداری برسد هر سال دچار خسارت جانی و مالی می‌شود.» او می‌گوید: «اولاً نباید مترو را می‌ساختند. حالا که ساختند باید دهنه مترو را با داغ طغیان آب محاسبه کنند و مسیر، ضدآب شود تا تونل‌های مترو در بارندگی زیر آب نرود.» او ساخت‌وسازهای امروز را پر از خطا می‌داند و می‌گوید: «من بارها به نظام مهندسی گفتم که باید خودمان را با طبیعت تطبیق بدهیم.»
او به ساخت سازه‌های آبی و بند و پل‌بندهای شوشتر اشاره می‌کند و می‌گوید: «نیاکان ما طبیعت سیل خیز خوزستان را شناختند و برای رام کردن کارون این بندها و پل‌ها را ساختند.» تطهیرمقدم به کاشت برنج در خوزستان که قدمتش هزار سال بیشتر از کشت گندم در مصب رودخانه نیل مصر است اشاره می‌کند و می‌گوید: «دشت خوزستان بدون سیل بی‌معنا نیست اما این نکته در طراحی‌های شهری فراموش شده است.»
این کارشناس به ایجاد پروژه شبکه فاضلاب شهر اهواز نقبی می‌زند و می‌گوید: «آن روز مشاور این پروژه اعلام کرد ما با «سیاست تأخیری» می‌خواهیم باران را از سطح شهر جذب و به شبکه فاضلاب تزریق کنیم. من گفتم سیاست تأخیر یعنی چه؟ اگر باران چند روز طول بکشد چه کار می‌کنید؟ چقدر طول می‌کشد تا این آب‌های سطحی جمع شود؟ مخالفت کردم ولی متأسفانه طرح اجرا شد.» شبکه فاضلاب اهواز حتی قبل از باران شدید دوشنبه، هم گریبان بخش زیادی از شهروندان «کوت عبدالله» را گرفت و اعتراض بسیاری از کابران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی را در پی داشت. هرچند این اعتراض‌ها، هیچ واکنشی از سوی مسئولان شهر اهواز را در پی نداشت. تطهیرمقدم می‌گوید: «در آبادان هم با این مسائل رو به رو هستیم.»
«محسن خطیبی» یکی از اعضای جمعیت امام علی(ع) هم در گفت‌و‌گو با «ایران» از تخلیه برخی منازل در حصیرآباد و کوت عبدالله خبر می‌دهد و می‌گوید: «در بسیاری از مناطق اهواز آب فروکش کرده است، اما همچنان مشکل فاضلاب پا برجاست.» البته آب در مناطق حصیرآباد و کوت عبدالله، کوی مندلی و کوی سلیم آباد اهواز همچنان سماجت می‌کند و خانه‌های مردم را به سمت ریزش می‌برد. تردد برای مردم این مناطق سخت است.

برخی روزنامه‌نگاران محلی از حبس شدن بیماران و پیران در خانه‌هایشان در این مناطق خبر می‌دهند. خطیبی هم می‌گوید: «در برخی مناطق چکمه و پلاستیک به مردم دادیم.» اعضای جمعیت امام علی(ع) با پمپ کف‌کش سعی می‌کنند آب وارد شده به منازل را خارج کنند، اما خطیبی می‌گوید: «در برخی مناطق از پمپ کف‌کش‌های کوچک کاری برنمی‌آید و پمپ بزرگ نیاز است.»