ذوعلم: کتاب‌خوانی بسته یادگیری را کامل و باعث رونق بازار نشر آموزشی می‌شود
تهران (پانا) - معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تاکید کرد در آموزش باید به جای کتاب درسی باید به سراغ بسته یادگیری رفت. او معتقد است کتاب‌خوانی بسته یادگیری را کامل و باعث رونق بازار نشر آموزشی می‌شود.
به گزارش ستاد خبری هفدهمین جشنواره کتابهای آموزشی و تربیتی رشد، حجت‌الاسلام علی ذوعلم، گفت: «اصلاحات ساختاری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برای بستر‌سازی مشارکت جامعه در همه ابعاد، به تولید بسته‌های یادگیری، جدا کردن مقوله پژوهش و برنامه‌ریزی و تعیین استاندارد‌های تولید بسته یادگیری وابسته است. ما تا وقتی که این دو را از هم جدا نکنیم، همواره دچار نوعی سردرگمی و نوعی نگاه بسته و غیرکارامد به بسته آموزشی خواهیم بود.»
او ادامه داد: «برای خروج از انحصار در کتاب درسی، باید بتوانیم بقیه شرکای کتاب درسی را هم وارد بسته یادگیری کنیم که در این میان یکی از مهم‌ترین شرکای این بسته، کتابهای غیر درسی هستند. کتابهای درسی حتماً باید بخشی از کتابهای آموزشی قرار بگیرند و بخش‌هایی از محتوای آموزشی در قالب مطالعات آزاد دانشآموزان و تأمل و تفکر آنان محقق شود. به‌خصوص بحث «فکر محوری» در این بین بسیار مهم و نقش‌آفرین است.»
معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: «مباحثه دانشآموزان در کلاس‌های درس و پویا شدن اندیشه دانش‌آموز و معلم در کشف و دستیابی به مفاهیم و یافته‌های تربیتی بسیار مهم هستند.»
او در تشریح چگونگی تحقق این هدف گفت: «این کار که ما در کتاب درسی، فهرستی از کتابهای غیردرسی را ارائه کنیم، لازم است ولی به تنهایی کافی نیست و نهایتاً کارساز و مفید نخواهد بود. در حال حاضر وقتی کتابهای درسی را باز می‌کنیم، اسامی یک سلسله کتاب غیردرسی در پایان کتاب ذکر شده است، اما با کمی تأمل مشخص می‌شود که برای تدوین این فهرست کار عمیق، تخصصی، همه‌جانبه و یا حداقل در حد کفایت، صورت نگرفته است. ما باید متناسب با مناطق جغرافیایی مختلف، متناسب با فرهنگ‌ها و تفاوت‌های فرهنگی، متناسب با سطوح مختلف دانشآموزان، گروه‌هایی از کتاب‌ها را در هر درسی و هر حوزه تربیتی و یادگیری معرفی کنیم.»
ذوعلم تاکید کرد آموزش و پرورش باید بتواند بخشی از محتوا را در قالب مطالعه کتاب غیردرسی ارائه کند و گفت: «باید از تک‌ابزاری بودن آموزش در قالب کتاب درسی خارج شویم و به سمت عملیاتی شدن بسته یادگیری برویم. در بعضی حوزه‌های تربیتی، مانند تفکر و حکمت، قرآن و معارف اسلامی، زبان و ادبیات فارسی، آداب و مهارت‌های زندگی، سلامت و تربیت‌بدنی و حتی حوزه‌هایی مانند ریاضیات و فنی و یا علوم تجربی، می‌توانیم درصدی از محتوای آموزشی را براساس آنچه که حوزه تربیت و یادگیری مشخص کرده است، با همان استاندارد محتوایی و مفهومی در قالب مطالعه کتابهای مربوط به آن مفهوم، مباحثه دانشآموزان، ارائه مطلب در کلاس درس، و نوعی خودآموزی و اندیشه‌ورزی در آن باب ارائه کنیم.»
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، تولید کتاب آموزشی غیردرسی به اندازه کافی، متوازن و پاسخ‌گو به نیاز مخاطب دانش‌آموز را یادآور شد و افزود: «اگر از من اکنون سؤال کنید که در حوزه تفکر و حکمت برای بچه‌های کلاس سوم ابتدایی چند کتاب داریم که بتواند هدف‌های تربیتی و آموزشی را که در حوزه مربوطه تدوین شده، ارائه کند، شاید به تعداد انگشتان دست همچنین منابعی را سراغ نداشته باشم. یعنی واقعاً کتابهای قابلی که مبتنی بر مبانی نظری تحولی باشند و بتوانند جهت‌گیری‌های بیان شده در آن اسناد را دنبال کنند، در این زمینه سراغ نداریم. متأسفانه ما کتابهای ترجمه‌ای زیادی در همین زمینه‌ها داریم که بنیاد‌های اندیشه آن‌ها با بنیان‌های اندیشه‌ای اسناد تحولی ما سازگار نیست.»
به گفته ذوعلم، تولید و تألیف کتابهای آموزشی غیردرسی تلاشی جدی و مستمر را می‌طلبد که باید دستگاه‌های فرهنگی، فکری و دانشگاهی و مراکز پژوهشی، حوزه‌های علمیه، و انجمن‌های علمی غیر دولتی در این زمینه همکاری کنند.
ذو علم گفت: «با توجه به تجاربی که وجود دارد، به طرحی نو برای مدیریت کتابخانه دانش‌آموزی نیاز داریم تا کتابخانه دانشآموزان توسط خودشان تجهیز، مدیریت و اداره شود. ضمناً باید دسترسی دانشآموزان به کتاب را در محیط مدرسه تسهیل کنیم و شرایطی را فراهم آوریم که به راحتی بتوانند به کتابهای مورد نیاز و دلخواهشان دست پیدا کنند.»
او افزود: «از سوی دیگر، گاهی با خودمان تصور می‌کنیم چون امروزه در جهان ارتباطات و متکی به فضاهای مجازی زیست می‌کنیم، به کتاب کاغذی نیازی نداریم. ولی قطعاً این‌گونه نیست و این تصور که گمان کنیم عمر کتاب کاغذی روزی به سر خواهد آمد، تصور مقرون به واقعیتی نیست. ده‌ها سال است که این تصور رواج پیدا کرده، ولی در عمل چنین اتفاقی صورت نگرفته است. کتاب کاغذی جایگاه خود را حفظ خواهد کرد. فضای کتابخانه در مدرسه باید برای دانشآموزان فضایی شوق‌انگیز و دوست‌داشتنی باشد و فعالیت‌های کتابخانه‌ای باید به‌صورتی جدی و مؤثر شکل بگیرد.»
به گفته ذوعلم، یکی از شاخص‌های ارزشیابی مدیران باید موضوع میزان توجه به کتابخانه مدرسه باشد و در بازدید از مدرسه‌ها باید سرکشی به کتابخانه مدرسه و ارزیابی وضعیت آن جزو اولویت‌ها باشد و فعالیت‌های کتابخانه مدرسه، مانند تلخیص کتاب، مباحثه درباره کتاب، نقد کتاب و اموری از این دست، به دقت مورد توجه قرار گیرد. باید نقد علمی کتاب را در حد سطح شناختی دانشآموزان باب کنیم و توسعه دهیم. دانشآموزان ما کتاب نمی‌خوانند تا از آن تقلید کنند، بلکه کتاب می‌خوانند تا به قدرت تفکر و اندیشه آنان کمک شود.
او افزود: «در بخش آخر این زنجیره هم توانمند‌سازی دانشآموزان برای نوشتن خیلی مهم است. یعنی ما باید از سطح مؤلفان مؤلف به سراغ دانشآموزان مؤلف برویم.»
او ادامه داد: «همچنین باید انجمن‌های ادبی، انجمن شعر و انجمن حفظ شعر تشکیل دهیم و از وجود دانشآموزان مستعد و علاقه‌مند در این انجمن‌ها بهره بگیریم. ارتباط کتابخانه با چهره‌های ادبی و شعرا و نویسندگان منطقه و استان هم باید مورد توجه قرار گیرد.»
ذوعلم تاکید کرد برای برآورده شدن چنین هدفی باید الگوسازی و نمونه‌سازی کرد. او گفت: «یعنی دفتر انتشارات و فناوری آموزشی باید با همفکری و همکاری همه بخش‌های آموزش و پرورش برنامه‌ای زمان‌بندی شده داشته باشد تا براساس آن بتوانند، چشم‌اندازهای پنج یا هفت سال آینده را مشخص و راه‌های رسیدن به آن‌ها را هم تعیین کنند و به وضعیتی قابل قبول در وضعیت کتابخانه‌های مدارس برسند.»
معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: «برای تحقق چنین هدفی می‌توان از برخی استان‌ها و مدارسی که خودشان دارای انگیزه و شوق بیشتری هستند، شروع کرد تا بتوانند پیشتاز چنین جریانی شوند. در این کار بزرگ حتماً باید از ظرفیت و همکاری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بهره بگیریم. توجه داشته باشیم که امروز بیش از ۱۵ میلیون دانش‌آموز در مدارس ما تحصیل می‌کنند. این ظرفیت بزرگ، برای نهاد کتابخانه‌های عمومی، فرصتی ارزشمند است و اگر این همکاری‌ها شکل بگیرند، در امر توسعه کتاب‌خوانی خیلی مؤثر خواهد بود.»
او در خصوص تعامل و مشارکت ناشران آموزشی اظهار داشت: «ما در اطلاع‌رسانی، بحث مشارکت‌پذیری و نیز آن نگاهی که در اسناد تحولی مطرح است و می‌گوید انجمن‌ها و مجموعه‌های غیردولتی رکن چهارم تربیت هستند، به توجه بیشتری نیاز داریم. ما به هیچ‌وجه نباید ناشران را رقیب آموزش‌و‌پرورش تلقی کنیم؛ بلکه باید همراه ما تلقی شوند. اکثر ناشران آموزشی علاقه‌مند هستند که یک کار تربیتی و آموزشی انجام دهند و در کنار آن از حاصل کار خودشان منتفع شوند که این انتفاع منطقی هم هیچ اشکالی ندارد. ما هم باید به چرخه اقتصادی فرهنگ و تربیت توجه داشته باشیم و بدانیم که افراد و ناشران کمی هستند که صرفاً بخواهند با نگاه سودجویانه وارد این حوزه شوند.»
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در پایان گفت: «معتقدم در کنار تمامی اقدامات، باید تشکل خیرین توسعه کتاب‌خوانی را فعال کنیم. این تشکل خواهد توانست، هم در توسعه و تجهیز و هم در فراگیر شدن امر خیر در زمینه کتاب و کتاب‌خوانی، مؤثر واقع شود.»
ارسال دیدگاه