کارگردان افغانستانی‌ متولد ایران: ما به هیچ خاکی تعلق نداریم

سامره رضایی، کارگردان افغان ساکن ایران، که این روزها نمایش «در میان آبها» را با موضوع مهاجرت بر صحنه کارگاه نمایشِ تئاتر شهر دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار پانا درباره انگیزه خود از نوشتن و اجرای نمایشی با موضوع مهاجرت قاچاق گفت: اولین جرقه این کار و اولین برخورد احساسی من با موضوع مهاجرت قاچاق زمانی بود که برادرم در سال 2015 در 18 سالگی، مثل همه پسران افغان، تصمیم به مهاجرت گرفت.

وی ادامه داد: سال‌ها پیش از آن در هنگام مهاجرت خواهرزاده ام و سفر او در مسیر یونان به ایتالیا این رنج را تجربه کرده بودم و نمی‌خواستم یک بار دیگر آن را لمس کنم. سفر در آن مسیر آبی و 52 ساعت بی‌خبری؛ قایق کوچکی روی اقیانوس بی‌کران؛ مرزهایی که پر از دزد و قاچاقچی و گروگانگیر است و من ساعت‌ها در انتظار یک تماس چشم به صفحه تلفت دوخته بودم. همانطور که مطلع هستید مسیر مهاجرت قاچاق مسیر پرخطری است که احتمال زنده ماندن شخص پنجاه، پنجاه است. شما می‌دانید عزیزی از شما که اقدام به مهاجرت قاچاق می‌کند ممکن است هرگز بازنگردد و این رنج بزرگی برای خانواده و دوستان شخص است.

رضایی سپس گفت: طی همان سال من با گروهی از عوامل مشغول تمرین تئاتر بودم که به دلیل مهاجرت هنرجویان گروه، کار منتفی شد. مجتبی موسوی بازیگر دیگر «در میان آبها» یکی از همین هنرجویان بود که طی این مدت دوبار اقدام به مهاجرت کرد و دیپورت شد و برگشت. بعد از بازگشتِ دوم روحیه خوبی نداشت. من هم از او خواستم فقط روی نیمکتی بنشیند و ماجراهای سفر را برایم تعریف کند. او هم همه مراحل این سفر از مرحله حرکت تا دستگیری و بازگشت برایم شرح داد و من حیرت‌زده حرف‌هایش را می‌شنیدم و آن وقت بود که دیدم ماجراهای این سفر دشوار می‌تواند موضوع یک کار نمایشی باشد.

می‌پرسم «با توجه به اینکه شما در ایران متولد شدید آیا شناسنامه ایرانی دارید؟» می‌گوید: نه شناسنامه ایرانی ندارم چون بر اساس قوانین ایران تابعیت ایرانی با پیوند خونی تعریف می‌شود. از طرفی با اینکه پاسپورت افغانستانی داریم نمی‌توانیم به افغانستان برگردیم چون همه خانواده ما اینجا هستند.

این کارگردان سینما و تئاتر ایران اضافه می‌کند: بسیاری از ما افغانستان را ندیدیم و نمی‌توانیم به زندگی در آنجا خو بگیریم. آن طرفی‌ها ما را ایرانی می‌دانند و به نظرِ این طرفی‌ها ما افغان هستیم. در واقع ما به هیچ خاکی تعلق نداریم.

نمایش «در میان آبها» به نویسندگی و کارگردانی سامره رضایی از 31 تیر تا 16 مردادماه 98 در کارگاه نمایش مجموعه تئاتر شهر به صحنه می‌رود.

سامره رضایی و مجتبی موسوی بازیگران این نمایش هستند و افشین عزیزی آهنگسازی آن را برعهده داشته است. حسن شبانکاری (طراح صدا)، پدرام رضوانی (طراح نور)، مهدی پردل (مجری طرح) و سمانه داوودی پارسا (طراح لباس) دیگر عوامل نمایش «در میان آبها» هستند.

گفت‌وگو: عاطفه بزرگ‌نیا