کاخ سفید و 5 معافیت هسته‌ای ایران

روزنامه آمریکایی واشنگتن پست که اولین منتشر کننده این خبر بوده است در گزارش خود تأکید کرده «پس از نبرد سیاسی داخلی، دولت ترامپ قصد دارد اواخر هفته جاری بار دیگر ۵ معافیت هسته‌ای مرتبط با ایران را تمدید کند. این موضوع سبب ایجاد تنش در دولت ترامپ برای ایجاد سیاست حداکثر فشار علیه ایران شده است.»

بر اساس گفته شش مقام آمریکایی، در جلسه هفته پیش در اتاق بیضی کاخ سفید (محل استقرار رئیس‌جمهوری آمریکا) ترامپ از استیون منوشین، وزیر خزانه داری خود حمایت کرد که معتقد بود بار دیگر باید معافیت از تحریم‌های هسته‌ای ایران تمدید شود. این در حالی است که مایک پمپئو، وزیر امور خارجه و جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا با این تصمیم مخالف بودند.

به گزارش فارس، این شش مقام آمریکایی گفتند منوشین به ترامپ اعلام کرده اگر معافیت از تحریم‌ها تمدید نشود آمریکا باید روسیه، چین و شرکت‌های اروپایی را که در پروژه های برجامی ایران فعال هستند، تحریم کند.

یک مقام ارشد دولت آمریکا گفت: هدف ما هنوز پایان دادن به این معافیت‌ها است وبه این معافیت‌ها هر زمانی می‌توان پایان داده شود اما به دلیل نگرانی‌های مشروع وزارت خزانه داری، تصمیم گرفتیم آنها را برای حال حاضر تمدید کنیم.

این پروژه‌ها شامل اصلاح رآکتور آب سنگین اراک، تبدیل مرکز غنی سازی فردو، تبادل سوخت در رآکتور نیروگاه بوشهر و رآکتور تحقیقاتی تهران است.

وزارت امور خارجه آمریکا که نهاد پیشروی آمریکا در این موضوع است، آخرین بار در ماه مه همه معافیت‌های هسته‌ای به جز دو مورد را تمدید کرد. انتظار می‌رود به زودی برای ۹۰ روز دیگر این معافیت‌ها تمدید شوند.»

سی ان ان در گزارش خود در این باره نوشته است که بر اساس این معافیت، کشورهای عضو توافق 2015 ادامه تحقیقات و انجام کارهای منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را بدون مواجهه با تحریم های ایالات متحده ادامه خواهند داد.

اوایل ماه جاری سیگال مندلکر، معاون وزیر خزانه‌داری در امور تروریسم و اطلاعات مالی این موضوع را مطرح کرد که پرونده فشار حداکثری آمریکا علیه ایران کار می کند. مقام های دولت آمریکا مدعی شده‌اند که اعمال فشار علیه ایران ، تهران را وادار به تغییر رفتار کرده است.

پولیتیکو به نقل از دو منبع نزدیک به مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا تمدید معافیت‌های هسته‌ای در هفته جاری را تأیید کرده و نوشته است: «برخی از قانون‌گذاران دولت را تحت فشار قرار داده‌اند که به توقف تحریم‌ها پایان دهد چراکه ایران از ابتدای این ماه اعلام کرده برخی تعهدات برجامی خود را کاهش داده است.»

پایگاه المانیتور‌ نیز روز دوشنبه به نقل از منابع مطلع از رایزنی کشورهای اروپایی با آمریکا در مورد معافیت‌های تحریمی همکاری‌های هسته‌ای صلح‌آمیز ذیل برجام، خبر داده است.

بر اساس توافق هسته‌ای، قرار است رآکتور آب سنگین اراک در پروژه‌ای مشترک با مشارکت انگلیس و چین ارتقا یابد. مرکز غنی‌سازی فردو نیز قرار است با همکاری روسیه، به یک مرکز تولید ایزوتوپ‌های پایدار تبدیل شود. از همین رو، آمریکا این دو پروژه را از تحریم‌های اعمال‌شده بر برنامه هسته‌ای ایران معاف کرده است. معافیت تحریمی این دو پروژه روز پنج‌شنبه به پایان می‌رسد.

دیپلمات‌های سه کشور اروپایی شریک در برجام (آلمان، انگلیس و فرانسه) برای بحث در مورد این معافیت‌ها، اخیرا با مقام‌های شورای امنیت ملی و وزارت خارجه آمریکا دیدار کرده‌اند.

دولت آمریکا در اردیبهشت ماه معافیت‌های مربوط به همکاری‌ هسته‌ای اتحادیه اروپا، چین و روسیه با ایران را تمدید کرد اما دو معافیت انتقال آب سنگین مازاد به عمان و مبادله اورانیوم غنی‌شده با کیک زرد را تمدید نکرده است.

در همان زمان، بریتانیا، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا از اقدام آمریکا در تشدید اجرای تحریم‌های یک جانبه علیه ایران و تمدید نکردن معافیت‌ها ابراز تاسف و نگرانی کرده‌اند.

در بیانیه‌ای که فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، همراه با وزرای خارجه آلمان، بریتانیا و فرانسه صادر کرده، آمده است که اروپا سهم خود از تامین مالی سازوکار مالی ویژه با ایران (اینستکس) را «به طور چشمگیری» افزایش خواهند داد.

اخبار جدید در مورد تمدید شدن پنج معافیت تحریم هسته‌ای ایران در حالی است که تهران گام دوم از کاهش تعهدات خود بر اساس برجام را حدود 20 روز پیش آغاز کرده است و به تازگی کمیسیون مشترک برجام با حضور معاونان وزرای خارجه کشورها در وین برگزار شد و برگزاری نشستی با حضور وزرا برای دست‌یابی به نتایج ملموس تر برای کاهش تنش ها و اجرای تعهدات اروپا برنامه‌ریزی شد.

از سوی دیگر مقام‌های آمریکایی در اظهارات کلامی دائما از تمایل برای مذاکره با ایران، سفر به تهران و ... سخن می‌گویند. ادعاهایی که در مرحله عمل با عقب‌نشینی طرف مقابل مواجه است.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، دوشنبه شب در توئیتی نوشته بود که ایران هرگز در هیچ جنگی پیروز نشده، اما هرگز در هیچ مذاکره‌ای شکست نخورده است.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در واکنش به این اظهارات که البته مورد تمسخر بسیاری از کاربران توئیتری به دلیل ناآگاهی رئیس‌جمهوری آمریکا از تاریخ قرار گرفته بود، در صفحه توئیترش نوشت: «طی هزاران سال متجاوزان به ایران، رفته‌اند و ایرانیان مانده‌اند. ایالات متحده هفت تریلیون دلار و رودهایی از خون را در منطقه ما و در بزرگترین شکست خود پس از جنگ ویتنام هدر داده است. آقای ترامپ! تاریخ مجعول تیم «بی» و عطش آنها به جنگ‌های بی‌پایان را نپذیر. دیپلماسی همان عقلانیت است و هرگز به معنای ضعف نیست..»

آنچه از برآیند همه اتفاقات روزهای اخیر در تنش میان ایران و آمریکا مشهود است، تلاش کاخ سفید برای افزایش تنش است. دولت ترامپ بر خلاف ادعاهای ضد و نقیض پنجره‌های دیپلماسی را هر روز به روی دو کشور بیشتر از گذشته می‌بندد. رفتار غیر قابل پیش‌بینی، اقدامات بدون برنامه و البته عقلانیت و سخنان ضد و نقیض مقام‌های کاخ سفید باعث شده است که تحلیل‌گران بین‌المللی با نگرانی از آنچه ترامپ در منطقه ایجاد می‌کند سخن بگویند و البته هیچ پیش‌بینی مشخصی از آینده نداشته باشند.

در صورتی که دونالد ترامپ هر تصمیم دیگری جز تمدید لغو تحریم های ایران در هفته جاری که 90 روز تمدید آن به پایان رسیده است، اتخاذ کند، تنش میان دو کشور به شکل چشمگیری توسعه پیدا خواهد کرد و احتمالا شرکای اروپایی ترامپ که در تلاش هستند ایران را از راه‌های مختلف در برجام حفط کنند با مشکلات تازه‌ای دست و پنجه نرم خواهند کرد.