عبدالرسول کریمی: اگر تربیت نباشد آموزش هم اعتبار خود را از دست می دهد

عبدالرسول کریمی، معاون فرهنگی و پرورشی آموزش و پرورش شهر تهران معتقد است مهمترین فعالیت حوزه پرورشی، بهبود اوقات فراغت برای دانش آموزان است و آموزش و تربیت باید در کنار هم قرار بگیرند و رشد کنند.
- با توجه به نزدیکی فصل تابستان و دغدغه خانواده ها در موضوع اوقات فراغت فرزندانشان اهم برنامه های معاونت پرورشی آموزش و پرورش شهر تهران برای بسترسازی اوقات فراغت دانش آموزان چیست؟
ما اعتقادمان بر این است مهمترین فعالیت حوزه پرورشی، بهبود اوقات فراغت برای دانش آموزان است. لذا اهتمام جدی داریم تا برنامه هایی در شان دانش آموزان و خانواده های آنها فراهم کنیم. برای تابستان امسال چند کارگروه داشتیم و چند جلسه تشکیل داده ایم و بر مبنای آن برنامه های خود را مطرح کرده ایم. خوشبختانه مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران هم به این موضوع عنایت و حمایت ویژه دارند. به بخشی از فعالیت هایی که معاونت پرورشی برای تابستان امسال در نظر گرفته است اشاره می کنم. اولین برنامه ای که ما داریم تقریبا 700 پایگاه در مناطق 19 گانه تهران و همچنین برای بخش استثنایی است و عملا تمامی مناطق مان را پوشش می دهیم. جمعیت آماری که امسال تحت پوشش قرار می دهیم بالغ بر 300 هزار نفر دانش آموز است و پایگاه های ما عملا از تیرماه آغاز می شود و تا نیمه دوم شهریور ماه ادامه پیدا می کند. چند برنامه را به صورت متمرکز و غیرمتمرکز داریم. از جمله هشت دوره اردوهای متمرکز داریم که در اردوگاه شهیدرجایی رامسر برگزار خواهد شد و با حضور 4 هزار 500 نفر از دانش آموزان است. در این فرآیند هم تقریبا 1000 نفر از دانش آموزانی که در چند وقت اخیر دچار سیل شده اند از استان خوزستان و استان لرستان هم در این مجموعه خواهیم داشت. 23 کانون فرهنگی و تربیتی در شهر تهران داریم که فعال اند و با توجه به سلایق و علایق دانش آموزان به ارایه آموزش های تخصصی می پردازند.امسال هم کانون ها فعال تر شده اند زیرا منویات مقام معظم رهبری بر این موضوع تاکید دارند که ما صرف دانش نظری نباید داشته باشیم و باید به مهارت های فنی هم بپردازیم لذا در هنرستان ها و کانون ها و اردوگاه ها به ارایه مهارت های فنی می پردازیم. زیرا مهارت و دانش لازم و ملزوم یکدیگر است. در ادامه طرح هجرت3 را داریم که هدف مان محرومیت زدایی از مناطق محروم است. درواقع در این طرح به اتفاق سپاه و سازمان دانش آموزی و اتحادیه انجمن های اسلامی کار مشترکی انجام می دهیم تا بتوانیم اردوهای جهادی داشته باشیم و به مناطق محروم کارهای خدماتی و بسته های جهادی ارایه دهیم. کار دیگری که در دستور کار داریم اجرای طرح کانون تربیت محله ویژه تشکل های اتحادیه انجمن های اسلامی دانش آموزان شهر تهران است و با این طرح می خواهیم میان مسجد و مدرسه و خانه پیوند برقرار کنیم. بحث طرح شاداب سازی مدارس را داریم که همزمان با پروژه مهر است. در نظر داریم فضای مدرسه را یک فضای شاد تعریف کنیم. همچنین با علم به این موضوع که تابستان نزدیک است ما با پلیس راهور برنامه هایی داریم تا حضور دانش آموزان را در طرح های همیار گردشگر و همیار پلیس داشته باشیم، زیرا معتقدیم دانش آموزان بهترین همیاران پلیس هستند.
- در سند تحول بنیادین تاکید بیش از آموزش بر موارد تربیتی و پرورشی است. با توجه به ظرفیت ها و محدودیت های آموزش و پرورش تا چه اندازه توانسته ایم به اهداف متعالی حوزه پرورشی برسیم؟
خوشبختانه تمامی برنامه هایی که در حوزه معاونت پرورشی داریم به استناد سند تحول بنیادین است. همچنین کارگروهی را برای سال تحصیلی 98-99 تشکیل داده ایم که دقیقا فعالیت ها روی حول سند تحول بنیادین بررسی و انجام شود.تمام کار ما روی سند تحول بنیادین پیش می رود. سعی کرده ایم از کارهای غیر ضرور اجتناب کرده و تا می شود بخشنامه ها را به حداقل برسانیم. سعی می کنیم تا بشود کاری را انجام دهیم که در کف مدرسه جاری باشد و در نهایت خروجی داشته باشد. در واقع به کاهش آسیب های اجتماعی کمک کند و به شادابی و طراوت دانش آموزان باتوجه به هنجارها و معیارهای اسلامی که در جامعه وجود دارد برسیم.اعتقادمان بر این است که آموزش باید در کنار تربیت باشد یعنی اگر تربیت نباشد آموزش هم اعتبار خود را از دست می دهد. در واقع همه کارهای ما در معاونت پرورشی باید حول محور تربیت باشد.در همین راستا توانسته ایم در طرح امین تعداد 185 روحانی در مدارس مستقر کنیم که این رقم در سال گذشته 65 نفر بود. همچنین امسال با ستاد اقامه نماز تهران تفاهم کرده ایم تا بتوانیم از پتانسیل دستگاه های دیگر برای بهبود فعالیت های قرآنی بهره ببریم. در زمینه دارالقرآن ها کار خوبی انجام شده و نسبت به تجهیز آن مساعدت بیشتری داریم. همچنین امسال هم برای اعزام دانش آموزان به مسابقات قرآنی برنامه داریم تا با آمادگی بیشتری حضور داشته باشند. مهمترین فعالیت ما در حوزه پرورشی توجه به سه منشور قرآن و عترت و نماز است.
- جایگاه حضور خانواده ها برای اجرایی کردن برنامه های پرورشی تا چه اندازه دارای اهمیت است؟
خانواده رکن اساسی است و شکل گیری شخصیت کودک و نوجوان در خانواده شکل می گیرد، لذا زمانی ما می توانیم تربیتی پویا داشته باشیم که خانواده و مدرسه درکنار هم قرار بگیرند و انفکاک وجود نداشته باشد تاتعارضات تربیتی بوجود نیاید. لازمه هرکاری، هم افزایی است و ما توصیه می کنیم خانواده ها هم در انتخاب مدرسه دقت کنند که حتما رویکرد تربیتی داشته باشد و صرف وجود آموزش به تنهایی کافی نیست.
- باتوجه به اینکه یکی از رقبای جدی اجرای امور پرورشی فضای مجازی است این فضا تا چه اندازه بر موضوع پرورشی دانش آموزان تاثیرگذار است؟
بین فضای مجازی و اوقات فراغت رابطه معناداری وجود دارد. تحقیقات و پژوهش ها نشان داده است که اگر ما نتوانیم برای نوجوانان و کودکان اوقات فراغت مناسبی فراهم کنیم؛ آسیب های اجتماعی به میزان قابل توجهی افزایش پیدا می کند. لذا تا می توانیم باید به شناسایی علایق و سلیقه های افراد بپردازیم، همانطور که خداوند متعال اشاره می کند که؛ " ما انسان را به گونه های متفاوت آفریدیم". شاید مهمترین خدمتی که روانشناسی در طی یکصدسال اخیر انجام داده بحث تفاوت های فردی است و هرکسی علاقه ای دارد که این علاقه باید مورد شناسایی قرار بگیرد و هدایت شود. اما باید در تابستان بر اساس دو مولفه کارها را جلو ببریم یکی اینکه بحث منابع مالی است و دوم، بحث فضایی که داریم. ما دوست داریم همه امکانات را برای دانش آموزان مان فراهم کنیم اما باید به این دو نکته هم توجه کنیم. علاوه بر اینکه برنامه هایی که تعریف می کنیم باید مطابق با ارزش ها و هنجارهای جامعه اسلامی تعریف شود. در سال های اخیر بچه ها عموما علاقه زیادی به فضای مجازی پیدا کرده اند که چند علت دارد. یکی اینکه برنامه خوبی برای فرزندانمان نداشته ایم و نکته دیگر اینکه برخی از دانش آموزان توانایی مالی پرداخت کلاس های مختلف را ندارند. اگر میخواهیم کار درستی انجام دهیم باید برای آن اقلیتی که محدودیت مالی دارند طوری برنامه ریزی کنیم که آنها هم در خانه بتوانند از فضای مجازی به صورت بهینه استفاده کنند. برای مثال طراحی مسابقات مفید یا آموزش های آنلاین فرصتی است تا از آن فضای مجازی هم هدفمند استفاده شود. آمارها نشان می دهد بچه های ما گرایش بسیار زیادی به فضای مجازی دارند و حتی از مرحله «وابستگی» خارج شده اند و به مرحله «هم وابستگی» رسیده اند. یکی دیگر از علت هایی که گرایش بچه ها به فضای مجازی را بیشتر می کند اضطراب است. بین اضطراب و ناامنی و فضای مجازی هم رابطه معناداری وجود دارد. وقتی خانواده ارتباط عاطفی کمرنگی داشته باشد، بچه ها به فضای مجازی گرایش بیشتری دارند. لذا باید خانواده ها را توجیه کنیم که بتوانند با فرزندان خود گفتگو کنند و ادبیات مشترکی را آغاز کنند. این گفتمان باعث می شود هم شکاف بین نسل ها کم شود و هم صمیمیت ها بیشتر شود.
- یکی از برنامه های جذاب دانش آموزی که هر سال بواسطه سازمان دانش آموزی برای دانش آموزان اجرا می شود، مجموعه مسابقات تکاور کوچک است. برگزاری مسابقاتی از این جنس تا چه اندازه بر پرورش مهارت های زندگی دانش آموزان تاثیرگذار است؟
طی این دو سه سال اخیر یکی از کارهایی که معاونت پرورشی انجام داده است برنامه های خلاقانه است. ما در طی سال گذشته برنامه ای داشتیم به نام تکاور کوچک که در تابستان انجام شد و بالغ بر 8 هزارنفر از دانش آموزان را تحت پوشش قرارداد. یعنی عملا دو و نیم ماه از فصل تابستان به برگزاری این مسابقات پرداخته شد. چند هدف عمده را داشتیم یکی اینکه منویات مقام معظم رهبری را سرلوحه کارمان قراردهیم. دوم، اوقات فراغت خوبی متناسب با پاسداشت ارزش های جاری جامعه برای دانش آموزان داشته باشیم. وقتی می گوییم تکاور کوچک نام جبهه و از خودگذشتگی رزمندگان تداعی می شود، لذا باید بتوانیم تصویر خوبی از ارزش ها برای بچه ها تداعی کنیم تا به یک باور صحیح برسند. بخش مهمی از تاریخ زرین انقلاب اسلامی ما هشت سال دفاع مقدس است. دقیقا وقتی بچه ها ابزارآلات و ادوات نظامی را به صورت ابتدایی از نزدیک می بینند، تصویر سازی از حال و هوای جبهه است. وقتی نام شهدا و تصاویرشان را می بینند احساس خوبی نسبت به آنها پیدا می کنند. همچنین یک شور و نشاط اجتماعی در بازی تکاور کوچک وجود دارد که در چارچوب ارزش ها و هنجارهاست. از همه مهمتر آن شور و نشاط اجتماعی که مقام معظم رهبری تاکید دارند مبنی براینکه نوجوانان و جوانان سرزنده باشند و خمودگی و رکود نداشته باشند در این بازی متبلور است. همچنین دانش آموزان در جریان این مسابقات روابط اجتماعی شان ارتقا می یابد یعنی بچه ها عملا یاد میگیرند چگونه با هم ادبیات مشترک داشته باشند و به خودآگاهی برسند و از فرصت هایی که برای شان ایجاد شده، استفاده می کنند. ویژگی های خود را می شناسند و از همه مهمتر این اوقات فراغت به صورت مطلوب پرخواهد شد و خانواده ها می دانند فرزندشان در فضای امنی قرار دارد. تحقیقات اجتماعی نشان می دهد بهترین و امن ترین جا برای دانش آموزان فضاهایی است که آموزش و پرورش دارد اعم از کانون ها و مساجد و غیره و لذا این نوع مسابقات یکی از همین برنامه های خلاقانه است که آموزش و پرورش برای بچه ها انجام داده است. طی این مسابقات در سال گذشته 8 هزار نفر را تحت پوشش قرار دادیم و امسال در مجموع دو مسابقه گلایدر و تکاور کوچک، جمعیتی بالغ بر 10 هزار نفر تحت پوشش قرار گرفتند بطوریکه حتی استان های دیگر هم وارد اجرای این مسابقات شدند.