سیلاب؛ هشداری که در گیلان نیز باید جدی گرفته شود

گیلان و مردمانش در بهار امسال از بارش هایی با همان میزان در برخی استان های کشور که منجر به سیل شد، به سلامت عبور کردند اما همچنان بیم هایی در مورد آسیب های ناشی از سیلاب برای واحدهای مسکونی حاشیه رودخانه ها در گیلان وجود دارد.
طبق آمار دفتر مطالعات پایه منابع آب وزارت نیرو؛ پرباران ترین استان ها در سال آبی 97 - 98 به ترتیب شامل لرستان با 939 میلیمتر، کهگیلویه و بویراحمد با 927 میلیمتر، گیلان با 812 میلیمتر، چهارمحال و بختیاری با 812 میلیمتر، ایلام با 763 میلیمتر، کرمانشاه با 627 میلیمتر، گلستان با 575 میلیمتر، مازندران با 537 میلیمتر، خوزستان با 532 میلیمتر و کردستان با 506 میلیمتر بوده اند.
در کنار ضرورت پرداختن به دلایل وقوع سیلاب در کشور ، موضوعی که اهمیتی کمتر از این مهم ندارد؛ توجه به انجام اقدامات اصولی و کارشناسی برای مقابله با وقوع سیل است. به گفته محمد اکبرزاده مدیرکل بنیاد مسکن استان؛ 428 واحد مسکونی در حریم رودخانه های گیلان شناسایی شده که در صورت بارش های سیل آسا، به طور جدی در معرض خطر هستند.
گیلان دارای 54 رودخانه اصلی است که در شرایط بارندگی شدید، احتمال طغیان آنها وجود دارد. اگرچه با تدبیر صورت گرفته؛ شیوه نامه ساماندهی آب بندان ها و رودخانه ها طی سال گذشته از سوی استاندار گیلان ابلاغ شد ولی در عین حال؛ مصطفی سالاری هجدهم فروردین ماه امسال به املش سفر کرد و با اشاره به اینکه 9 واحد مسکونی روستای لیلیم بخش مرکزی این شهرستان براثر رانش زمین آسیب دیده، گفت که پیش‌بینی می‌شود تعداد دیگری از واحدها در معرض آسیب دیدن باشند که باید برای حدود 20 خانوار یا بیشتر چاره‌اندیشی کنیم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان گفت: گیلان دارای 880 پهنه ( یک هزار و 845 قطعه) آب بندان با مساحت مجموع 9 هزار و 110 هکتار در 16 شهرستان استان عنوان و تصریح کرد: بیشترین سطح آب بندان های این استان مربوط به شهرستان آستانه اشرفیه با مساحت دو هزار و 132 هکتار ( 23 و چهار دهم درصد از سطح کل آب بندان های گیلان) است.
وحید خرمی افزود: در حال حاضر شماری از آب بندان های گیلان که از لحاظ ساختار فیزیکی مملو از رسوبات و پوشش انبوه گیاهی و نیازمند بهسازی بوده اند، در حال لایروبی و ساماندهی هستند.
وی بیان کرد: آب بندان ها از طریق کاهش زمان تمرکز حوضه های آبریز و ذخیره روان های سطحی موجب کاهش احتمال وقوع سیلاب و همچنین کاهش حجم سیلاب ورودی (یا عدم ورود) به مناطق مسکونی و ... می شوند و در صورت لایروبی و ساماندهی آب بندان ها، احتمال وقوع سیل و همچنین کاهش حجم سیلاب به مراتب کمتر خواهد شد.
خرمی تصریح کرد: حجم ذخیره آب بندان های گیلان در یک مرحله آبگیری در حدود یک هزار و 409 میلیون مترمکعب بوده که با ذخیره آب حاصل از نزولات جوی در فصول پاییز و زمستان ( به طور عمده فصل زمستان) آب مورد نیاز بیش از 40 هزار هکتار از اراضی شالیزاری استان را در فصل بهار و تابستان تامین می کند.
وی ادامه داد: در صورت تامین اعتبار کافی برای ساماندهی و لایروبی آب بندان های استان، حجم ذخیره آنها در یک مرحله آبگیری به بیش از یک هزار و 230 میلیون مترمکعب افزایش خواهد یافت و منبع تامین آب مطمئنی برای اراضی شالیزاری تحت پوشش آب بندان ها خواهد بود.
وی با یادآوری وقوع سیلاب طی مهرماه سال گذشته در شهرستان های تالش، رضوانشهر، فومن و برخی مناطق شرق گیلان خاطرنشان کرد: در راستای ساماندهی رودخانه های استان در حال حاضر، مقاطع رودخانه ها برای عبور جریان های سیلابی احیاشده است.
وی بیان کرد: بر اساس دستورالعمل استاندار و شیوه نامه تدوین شده بایستی در نیمه دوم سال 97 پس از فروکش کردن سیلاب شرکت آب منطقه ای گیلان با به کارگیری شش مشاور ذیصلاح نسبت به ارائه طرح و به کارگیری پیمانکار در دو حالت کلی براساس شیوه نامه دوم براساس انجام مناقصه نسبت به واگذاری پروژه های ساماندهی رودخانه ها شامل دیواره گذاری و اجرای کف بند اقدام می کرد که تاکنون بیش از 70 درصد پروژه ها اجرایی شده است.
خرمی ساماندهی رودخانه ها در راستای آزادسازی و لایروبی نقاط حساس را موجب عبور جریان های سیلابی بدون خسارت دانست و گفت: برنامه زمان بندی برای ساماندهی در حال انجام است که بین 50 تا 70 درصد در اکثریت آنها هم در رابطه با عبور ایمن سیلاب و هم مدیریت آبیاری، انجام شده است.
فرجام سخن آنکه سیلاب اگرچه جزو بلایای طبیعی محسوب می شود اما می توان با انجام اقدامات اصولی و زیر ساختی و نیز هدایت صحیح و هدفمند جریان آب، نه تنها از خسارت های آن جلوگیری کرد بلکه علاوه بر بهره از ظرفیت های گردشگری که امروزه از رودخانه و سواحل آن گرفته می شود، در تقویت منابع زیرزمینی، تبدیل آب به انرژی و استفاده از آن برای رونق صنعت کشاورزی اهتمام ورزید.