بنای یادبود سید جمالدین اسدآبادی

سید جمال‌‌الدین اسدآبادى، متفکر و مصلح اجتماعی شرق در سال ۱۲۵۴ هجرى قمرى در اسدآباد همدان به دنیا آمد و در پنجم شوال ۱۳۱۴ هجرى قمرى در استانبول ترکیه مسموم و مقتول شد. سید جمال‌الدّین همه ‌عمر خویش را در مبارزه با استبداد سلاطین ایران، عثمانى، مصر و سیاست استعماری انگلستان گذراند و روزنامه عروه‌الوثقى را بر ضد سیاست انگلستان در پاریس منتشر کرد.
در قاهره، استانبول، هند و افغانستان با نطق‌هاى پرشور خود مسلمانان را به کسب آزادى تشویق کرد، در لندن روزنامه ضیاءالخافقین را به زبان‌هاى عربى و انگلیسى منتشر کرد، او غیر از زبان فارسى و عربى با زبان‌هاى ترکى، فرانسوى، انگلیسى و روسى نیز آشنایى داشت.

سید جمال‌الدین اسدآبادى گذشته از مقالات و رسالات متعدد کتاب مشهورى به نام نیجریه در رد فلسفه مادى نوشته است.
این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۴۳۳۳ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

سنگ یادبود سید جمال‌الدین اسدآبادی توسط انجمن آثار ملی ایران تهیه و در منزل قدیمی او در شهرستان اسدآباد همدان نصب شده است که روی آن با خط زیبای نستعلیق نوشته شده است: تولد در کوی سیدان اسدآباد ۱۲۵۴ هجری برابر با ۱۲۱۷ خورشیدی و ۱۸۳۸ میلادی، درگذشت در استانبول ترکیه ۱۳۱۴ هجری برابر ۱۲۷۴ خورشیدی و ۱۸۹۵ میلادی و از جمله پیش قدمان حرّیت و آزادی ایران بود که مبارزات دلیرانه‌اش با عمال استبداد ثبت تاریخ و کوشش‌های پیگیرش در راه اتحاد و اتفاق ملل مسلمان مشهور آفاق است.

متأسفانه سال‌ها قبل زادگاه او تخریب شده و به جای آن ساختمانی بنا شده که در مقابل آن سنگ قبرهایی از وابستگان سیدجمال به چشم می‌خورد، این ساختمان امروزه به عنوان موزه‌ی مردم‌شناسی اسدآباد و تنها موزه این شهرستان مشغول به فعالیت است.

امیرمحمد زهدی اسد