سرپرست ارکستر شاهو: در فضای مجازی همه دچار این توهم شدند که آهنگساز یا نوازنده یا خواننده هستند

حامد صقیری، آهنگساز و سرپرست گروه بزرگ «سازهای ایرانی شاهو» در گفت‌گو با خبرنگار فرهنگی پانا درباره حضور تقریبا کمرنگ این گروه در فضای موسیقی چند سال اخیر گفت: این روزها در حال تمرین یک رپرتوار جدید هستیم که روایتی موسیقایی از ناگفته‌های جنگ 8 ساله است.

این آهنگساز با اشاره به توزیع نابرابر امکانات موجود در فضای موسیقی کشور که این روزها با عنوان «مافیای موسیقی» مطرح می‌شود اظهار کرد: عده‌ای هستند که با بهره‌گیری از روابط در همه جا حضور دارند و رسانه‌ها هم گاهی به همان‌ها توجه نشان می‌دهند.

وی ادامه داد: در سطح کشور ارکستری مثل شاهو وجود ندارد؛ البته به ندرت تجربه‌های مشابهی شده که آنها هم با همکاری و نظارت ما آغاز کردند، اما بعدها به رقابت با ما - البته از نوع خصمانه‌اش - پرداختند. چون از نظر من رقابت فی‌نفسه می‌تواند اثر مثبت بر کار هر هنرمندی داشته باشد؛ اما این گروه‌ها از آنجا که ساختار درستی ندارند و صاحب تجربه و توان فنی برای این کار نیستند نمی‌توانند تداوم داشته باشند.

شما نمی‌توانید یک گروه 60 نفره را برای تمرین به منزل خودتان ببرید

صقیری که بنیانگذار یکی از بزرگ‌ترین ارکسترهای موسیقی اصیل ایرانی با سابقه‌ای نزدیک به 20 سال است، درباره الزامات تشکیل یک ارکستر می‌گوید: نیازها به دو بخش نرم‌افزاری و سخت‌افزاری تقسیم می‌شوند. بخش نرم‌افزاری شامل اندیشه، فکر مدیریت، اهداف متعالی و نگاه درازمدت می‌شود و بخش سخت‌افزاری در واقع نیازهای مالی است که شامل مکان مناسب برای فعالیت است. شما نمی‌توانید یک گروه 60 نفره را برای تمرین به منزل خودتان ببرید. چنین ارکستری مثل ارکستر سمفونیک و ملی که دولتی هستند، حمایت می‌خواهد.

نگاه هنرمند به موسیقی اینقدر مادی نبود

رهبر ارکستر ایرانی شاهو در ادامه به تغییر نگاه فعالان عرصه موسیقی و غلبه انگیزه‌های مادی اشاره کرد و گفت: در گذشته نگاه هنرمند به موسیقی اینقدر مادی نبود. هدف اصلی، موسیقی بود که هنرمند در کنارش امرار معاش هم می‌کرد؛ ولی امروز نوازنده جوانی که هنوز در هنرستان موسیقی درس می‌خواند و در آغاز راه است حتی بابت تمرین کردن تقاضای دستمزد دارد. نگاه‌ها خیلی تغییر کرده است.

وی درباره این تغییر نگرش اینطور توضیح داد: زمانی بود که مثلا اگر من نگاه هنرمندی را در موسیقی قبول نداشتم با او همکاری نمی‌کردم ولی امروز مجبورم به این قناعت کنم که برای فلان ساز یک نوازنده فقط وجود داشته باشد. همین امروز به واسطه اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی همه در فضای موسیقی دچار این توهم شدند که آهنگساز یا نوازنده یا خواننده هستند. دیگر به این فکر نمی‌کنند که هنرمند باید کار کند، خاک صحنه بخورد، تجربه کند تا آفرینش هنری صورت بگیرد.

صقیری ادامه داد: من قبول دارم که نوازنده حق دارد انتظار دستمزد داشته باشد، ولی نگاه هنری هم باید حاکم باشد. یک موزیسین با یک یا دوبار تمرین نمی‌تواند از عهده اجرای یک رپرتوار برآید. متاسفانه در این فضا امثال من که سختگیر هستیم و نمی‌توانیم از اصول خود بگذریم راه سختی در پیش داریم.

نگاه شاهو به موسیقی ایرانی

آهنگساز و رهبر ارکستر بزرگ ایرانی شاهو درباره نگاه این ارکستر در فضای موسیقی ایرانی گفت: تشکیل این گروه با محوریت ساز تنبور بود که به عنوان گروه تنبورنوازان شاهو شروع به فعالیت کرد. در کنار آن توجه به سازهای مختلفی که در حوزه های مختلف موسیقی ما وجود داشته و دارد - که کمتر مورد توجه قرار گرفته است - نیز مورد توجه قرار داشت تا این سازها باید بازسازی و در موسیقی به کار گرفته شود.

وی افزود: شاهو از موسیقی نواحی مختلف ایران و از سازهای موجود در موسیقی نواحی ایران بهره می‌گیرد و تمام استعدادها و امکانات موجود در این موسیقی و فرهنگ را به خدمت می‌گیرد ولی با نگاه رو به جلو و امروزی؛ سپس دست به تولید موسیقی‌ای می‌زند که قابل فهم و درک برای اکثریت جامعه و نسل جدید و جوانتر باشد. کم کم به این سمت رفتیم که حجم صدادهی و رنگ‌بندی صوتی در موسیقی باید تغییر کند. آنچه استادان و بزرگان از گذشته تاکنون به ما داده‌اند خیلی ارزشمند و فوق‌العاده است ولی شاید به اندازه امکانات موجود در فضای امروزی ذهن مخاطب بهره‌برداری نشده یا اینکه به اندازه کافی به آن پرداخته نشده است، بنابراین تصمیم گرفتیم که حجم صوتی و رنگ بندی را کمی تغییر دهیم. با این روند تعداد سازها اضافه شد، ‌فرم و ساختار نوشتار موسیقی،‌ صدادهی و حتی اجرا تغییر کرد و به تدریج به این نقطه رسیدیم که گروه موسیقی شاهو به گروه بزرگ سازهای ایرانی تبدیل شود. گروه بزرگ سازهای ایرانی شاید معادل همین ارکستر باشد ولی ما ترجیح دادیم از اصطلاح ارکستر استفاده نکنیم و به همین ترتیب این چند عبارت در کنار هم را برای این ساختار انتخاب کردیم و سعی شد که موسیقی چندصدایی باشد تا علی رغم استفاده از سازهای ایرانی با تکیه بر ریشه های اصیل که بر سنت‌ها استوارند از تکنیک های روز موسیقی هم غافل نباشیم و موسیقی چند صدایی را در دستور کار قرار دهیم. به همین شیوه حرکت کردیم تا امروز که در اینجا قرار داریم.

گفتنی است گروه شاهو در سال 1379 به همت حامد صقیری و حامد ابراهیمی تأسیس شد و تاکنون آلبوم‌هایی چون «یادگار یار»، «داغ و سودای محمد»، «زنان سرزمین من» و «برمدار تنبور» و «سخن‌های نهان» از آن‌ها منتشر شده است.

گفت‌وگو: امیرحسین اشرفی، عاطفه بزرگ‌نیا