فیلمبرداری میان بمب‌های خنثی‌نشده؛ کارگردان «نت‌های مسی یک رویا» از خطرهای ساخت فیلم در سوریه می‌گوید

فیلم مستند «نت‌های مسی یک رویا» جدیدترین ساخته رضا فرهمند است که امسال در سی و هفتمین دوره جشنواره فجر حضور دارد. این کارگردان سال گذشته با فیلم «زنانی با گوشواره‌های باروتی» در این جشنواره حضور داشت و توانست نگاه بسیاری از علاقه‌مندان به فیلم مستند را به خود جلب کند، همچنین او با این فیلم در جشنواره‌هایی مثل لوکارنو و لاپیزیگ حضور داشته است.
رضا فرهمند کارگردان فیلم «نت‌های مسی یک رویا» در گفت و گو با خبرنگار پانا درباره موضوع این فیلم گفت: این مستند به موضوع زندگی کودکان در یرموک سوریه، بزرگترین محل حضور مهاجران فلسطینی، می‌پردازد. خانه‌های آنها در پی جنگ سوریه به‌طور کامل از بین رفته است. این لوکیشن 70 سال قدمت دارد و حالا که ساختمان‌ها از بین رفته‌اند مردم در چادر زندگی می‌کنند.
وی افزود: کودکان برای امرار معاش مس سیم‌های برق که در خانه‌ها وجود دارد را می‌کشند و ذوب می‌کنند سپس می‌فروشند و از این راه زندگیشان را می‌چرخانند. در کنار این ماجرا داستان دیگری وجود دارد درباره برگزاری یک کنسرت که آرزوی یکی از دختران این فیلم است.
این کارگردان با اشاره به نحوه مواجهه خود با این سوژه بیان کرد: در ابتدا این لوکیشن را در سوریه دیدم اما قرار نبود با این بچه‌ها کار کنم زیرا فیلمبرداری در این منطقه بسیار خطرناک و سخت است، بلکه قرار بود با خانواده دیگری همکاری کنم اما آن‌ها به‌خاطر مسائل امنیتی از همکاری با من پشیمان شدند.
هدفم به گوش جهانیان رساندن حرف‌ها و دغدغه‌های ایرانیان است
فرهمند با اشاره به دشواری‌ها و خطرات فیلم ساختن در سوریه عنوان کرد: از سال 91 به سوژه‌هایی که مربوط به مهاجرت و کودکان است می‌پردازم، اولین فیلمی که ساختم مربوط به مهاجران میانمار بود. مهم‌ترین هدفم این است که جهان حرف یک ایرانی را درباره مسائل منطقه خودش بشنود. در این حوزه کمتر فیلمی وجود دارد که یک ایرانی ساخته باشد و در خارج از ایران با آن ارتباط بگیرند. «زنانی با گوشواره‌های باروتی» در بسیاری از نقاط جهان در جشنواره‌های بزرگ اکران شد. این برای من دستاورد بسیار مهمی است که جهان به حرف ما گوش می‌دهد.

«نت‌های مسی یک رویا» صرفا برای کودکان است
این کارگردان درباره فیلمسازی در حوزه کودک گفت: همیشه دغدغه آسیب‌های حوزه کودک و نوجوان را داشتم. در فیلم‌های قبلی شاید به مشکلات زنان هم می‌پرداختم اما «نت‌های مسی یک رویا» صرفا برای کودکان است. هر کسی از هر گوشه دنیا که این فیلم را ببیند متوجه می‌شود که کودکان بدون هیچ جهت‌گیری حرف می‌زنند و آنچه درون خودشان گذشته را به زبان می‌آورند.

به‌اندازه تمام فیلم‌هایی که تا به حال ساخته‌ام در این فیلم زحمت کشیدم
وی ادامه داد: کارکردن با کودکان به شدت سخت است، آن‌هم کودکی که زبان شما را نمی‌فهمد و با همین سن کم سختی‌های بسیار زیادی را به جان خریده است. به‌ اندازه تمام فیلم‌هایی که تا به حال ساخته‌ام در این فیلم زحمت کشیدم. اگر همراهی گروهی که با آن‌ها کار می‌کنم نبود هرگز نمی‌توانستیم به این‌جایی که امروز هستم برسیم.
فرهمند بااشاره به سابقه مستندسازی در حوزه کودک تصریح کرد: درباره گذشته فیلم مستند در ایران تحقیق کردم اما نتوانستم فیلمی پیدا کنم که فقط به موضوع کودک پرداخته باشد. امیدوارم «نت‌های مسی یک رویا» فیلم موفقی در سینمای مستند ایران شود.

آموزش و پرورش می‌تواند در اکران فیلم «نت‌های مسی یک رویا» کمک کند
این کارگردان بااشاره به رویکردها و کمک‌هایی که آموزش و پرورش می‌تواند به فیلم «نت‌های مسی یک رویا» کند، توضیح داد: فیلم‌های جنگی از ایران، عراق، سوریه و باقی کشورهای همسایه که درگیر جگ بوده‌اند در ایران تولید شده‌ است اما این‌گونه به این صورت متمرکز به کودک نبوده است. در یک خانواده فرهنگی بزرگ شده‌ام، مادرم معلم است به همین دلیل همیشه در فضای آموزش و پرورش بوده‌ام و به‌نظرم کودکان 10 تا 15 سال مخاطبان اصلی این فیلم هستند و خوب می‌توانند تخریبات جنگ را درک کنند.
آموزش و پرورش با کمک به اکران این فیلم به‌خودش کمک کرده است
وی تصریح کرد: «نت‌های مسی یک رویا» زبان کودکانه جنگ است به همین علت مخاطبان اصلی آن کودکان هستند. آموزش و پرورش می‌تواند با نشان دادن این فیلم به کودکان و اکران آن در مدارس یا سینماهای کشور کمک بسیار بزرگی به خودش کند و کودکان را با آسیب‌های جنگ آشنا کند.
این کارگردان فیلم مستند بااشاره به مشکلاتی که زمان فیلمبرداری برای آن‌ها به‌وجود آمده عنوان کرد: سخت‌ترین کار ما دست و پنجه نرم کردن با فضایی بود که در آن فیلمبرداری می‌کردیم، یرموک لوکیشنی بود که فقط سه ماه از آزادسازی آن گذشته بود، به وفور در این مکان بمب‌هایی که می‌دیدم که خنثی نشده بود. در این فضای کاملا تخریب شده با ترس قدم برمی‌داشتیم، این نگرانی دو سویه بود از طرفی برای کودکانی که با آن‌ها کار می‌کردم و از طرفی برای گروهی که جانشان را کف دست من گذاشته بودند و آنجا از جان و دل مایه می‌گذاشتند.
برای ساخت فیلم کودک باید چشم در چشم با آن‌ها صحبت کنی
وی افزود: بخش دیگر مشکلات من کار کردن با بچه‌هایی بود که وضع مناسبی نداشتند و تعدادی از اعضا خانواده‌شان را به تازگی از دست داده بودند، تحمل و صبری که برای فیلمبرداری باید به کار می‌گرفتی بسیار بود و گاهی کار بسیار سخت می‌شد. یکی دیگر از مشکلاتی که با آن‌ها روبه‌رو بودیم بحث زبان بود. زمانی که فیلم کودک می‌سازی باید چشم در چشم با آن‌ها صحبت کنی و این مشکل زبانی معضل بزرگی برای ارتباط برقرار کردن با آن‌ها شده بود.
«نت‌های مسی یک رویا» با بهترین فیلم‌های جشنواره حقیقت رقابت می‌کند
فرهمند بااشاره به دلایل شرکت نکردن در جشنواره حقیقت و نظرش درباره جشنواره فیلم فجر گفت: به جشنواره حقیقت نرسیدیم زیرا هنوز کارهای تدوین آن تمام نشده بود، اما فیلم من در جشنواره فجر حضور یافته است و می‌خواهد با فیلم‌های منتخب جشنواره حقیقت رقابت کند برای من موفقیت بسیار بزرگی است و برای آن هیجان دارم.
مشکلات هنر در ایران مانند مشکلات اقتصادی حل نشدنی هستند
این کارگردان فیلم مستند با اشاره به مشکلات مستندسازان در ایران توضیح داد: یک مقدمه کلی بر این بحث وجود دارد و آن جدی گرفته شدن هنر در ایران است. با هنر در ایران به شکل تشریفاتی برخورد می‌شود و به آن به‌عنوان یک عنصر جدی نگاه نمی‌شود. هنوز مشکل معیشتی و بیمه‌ای مستندسازان حل نشده است. شاید مشکلات در ایران آنقدر زیاد است که به این مسائل اصلا توجهی نمی‌شود. مشکلات هنر هم مانند مشکلات اقتصادی در ایران حل شدنی نیستند.

قابل ذکر است عوامل این فیلم عبارتند از: تهیه کننده: مرتضی شعبانی، کارگردان: رضا فرهمند، تدوین، رضا فرهمند، فاطمه بنیادی، صدابردار: حمید احمدی، صداگذار: حسن مهدوی، تصویربردار: مهراد امین، رضا فرهمند، مدیر تولید: سالم محمد حسین، مترجم صحنه: سالم محمد حسین، فاطمه خاوری، مترجم: سیف علی، مترجم انگلیسی: سپیده خلیلی، روابط عمومی و مشاور رسانه‌ای: محسن دلیلی.