رمزهای یکبار مصرف عملیاتی شد

به گزارش پژوهشکده پولی و بانکی، بانک مرکزی الزام‌های رمزهای پویا برای افزایش امنیت تراکنش‌های بانکی را به سیستم بانکی کشور در ابتدای شهریور سال جاری ابلاغ کرد تا استفاده از رمزهای پویا یا یکبار مصرف برای افزایش امنیت در تراکنش‌های بانکی به عنوان ضرورتی مهم توسط بانک‌ پیگیری شود. به اعتقاد کارشناسان پیاده‌سازی رمزهای یکبار مصرف در نظام بانکی ایران می‌تواند از کلاهبرداری‌های مالی سایبری متعددی جلوگیری کند و در عین حال نظام تراکنش‌های بانکی را به‌روزرسانی کند.

بر اساس دستورالعمل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری در بخش اول الزام‌های استفاده از رمزهای یکبار مصرف تا اول آذر فرصت داشتند تا زیرساخت رمز یکبار مصرف را در سامانه بانکی قرار دهند و فرهنگ‌سازی‌هایی در این بخش انجام دهند تا مشتریان آن‌ها از زیرساخت رمزهای یکبار مصرف استفاده کنند. در همین راستا برخی از بانک‌ها زیرساخت رمز یکبار مصرف خود را رونمایی و آن را به مشتریان خود معرفی کردند که البته برخی نیز این خدمت را از سال‌های قبل به لیست خدمات خود افزود بودند. معاونت فناوری اطلاعات و اداره‌کل بانکداری شخصی بانک‌ها از سوی مدیران ماموریت یافتند تا زیرساخت رمز یکبار مصرف را توسعه و راه‌اندازی کنند که بخش گسترده‌ای از آن در زیرساخت بانکداری پیاده‌سازی شده است.

از جمله بانک‌های دارای خدمت رمز یکبار مصرف باید به بانک‌های ملی، سامان، سپه، ایران زمین، کارآفرین، سرمایه، پاسارگاد، سینا، صادرات ایران، ملت و چند بانک دیگر اشاره کرد اما در این میان هنوز چند بانک و موسسه مالی و اعتباری خدمات رمز یکبار مصرف را ارائه نکردند که نیاز است تا هر چه سریعتر اقدام‌های مربوطه را انجام دهند و بانک‌ها با هم‌افزایی نسبت به فرهنگ‌سازی در میان مشتریان سیستم بانکی در این زمینه اقدام‌های لازم را انجام دهند.

در مرحله دوم الزم‌ها دستورالعمل بانک مرکزی در زمینه رمزهای یکبار مصرف یک نکته بسیار مهم وجود دارد؛ بانک مرکزی تاکید کرده است در صورت طراحی نکردن، راه‌اندازی و پیاده‌سازی زیرساخت رمز یکبار مصرف در بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری کشور، اگر مشتری با یکی از روش‌های کلاهبرداری مالی و سایبری از جمله فیشینگ متحمل ضرر شود باید بانک یا موسسه مالی و اعتباری مذکور به دلیل نداشتن زیرساخت امن رمز یکبار مصرف به عنوان ضرورت بانک مرکزی خسارت مشتری خود را به صورت کامل جبران کند. بر همین اساس نیاز است تا بانک‌ها به منظور جلوگیری از خسارات احتمالی به مشتریان هر چه سریعتر این زیرساخت را توسعه داده و با فرهنگ‌سازی آن را در میان مشتریان بانکی معرفی کنند.

بر اساس دستور‌العمل و الزام‌های رمزهای پویا که توسط بانک مرکزی منتشر شده است، استفاده از رمزهای دوم پویا یا همان رمزهای یکبار مصرف برای تمامی دارندگان کارت‌های بانکی از ابتدای خرداد سال ۱۳۹۸ ضروری است و رمز دوم ایستا که تا به امروز در شبکه بانکی مورد استفاده قرار می‌گرفته است، به طور کامل حذف و با رمزهای دوم پویا جایگزین خواهند شد تا امنیت در تراکنش‌های بانکی ساتنا و پایا افزایش داشته باشد و در عین حال کلاهبرداری‌های رایج به دلیل نبود رمز یکبار مصرف و خلاء موجود در نظام بانکی کاهش چشمگیری پیدا کند.

از جمله مشخصات لازم برای رمزهای پویا که توسط بانک مرکزی اعلام شده است، باید به موارد ذیل اشاره کرد:

ماده ۱۲_حداقل طول رمز پویای جایگزین رمز اول کارت باید چهار رقم باشد.

ماده ۱۳_حداقل طول رمز پویای جایگزین رمز دوم کارت باید هفت رقم باشد.

ماده ۱۴_طول عمر رمزهای پویا باید حداکثر شصت ثانیه باشد و پس از این زمان رمز تولید شده منقضی و غیر قابل استفاده شود.

ماده ۱۵_ رمزهای پویا در طول عمر خود باید تنها یک بار توسط موسسه اعتباری پذیرفته شوند.

ماده ۱۶_ رمزهای پویا در طول عمر خود صرفا برای استفاده از خدمات مبتنی بر یک کارت مشخص از بین کارت‌های صادرشده توسط موسسه اعتباری قابل استفاده باشند.

رمز عبور یکبار مصرف یا OTP (One Time Password) روش محافظت از اطلاعات برای جلوگیری از سرقت رمز عبور است که رمز عبور با استفاده از روش‌های رمزنگاری تولید می‌شود و تنها برای یکبار ورود به سیستم معتبر است، مهم‌ترین مزیت استفاده از OTP و یا رمز یکبار مصرف این است، که سرقت اطلاعات با دانستن رمز عبور غیر ممکن می‌شود که به این معناست تا اگر مجرم سایبری رمز عبور قبلی شما را داشته باشد با توجه به این که رمز باطل شده نمی‌تواند وارد سیستم شود که گسترش استفاده از آن کاهش بسیار زیاد جرایم سایبری مالی به خصوص در بحث برداشت‌های غیر مجاز، کلاهبرداری از طریق فیشینگ و برنامه‌های مخرب کی لاگر را به دنبال دارد.

سرهنگ حامد کارگر، کارشناس ارشد پلیس فتا با بیان این که کلاهبرداری از طریق خودپرداز، فیشینگ و پیامک بخش بزرگی از حجم شکایات کلاهبرداری‌های مالی سایبری را به خود اختصاص داده است درباره استفاده از رمزهای یکبار مصرف گفت: با استفاده از زیرساخت و عملکرد با امنیت بالای رمزهای یکبار مصرف می‌توان جرایم مالی سایبری را به صورت محسوس کاهش داد تا این دسته از جرایم به صورت بسیار محدود انجام شود و مشترکان بانکی بتوانند پرداخت‌های خود را در فضایی با امنیت بالاتر انجام دهند و در صورت کلاهبرداری شاهد تعدد و تکرار برداشت غیر مجاز نباشیم؛ این مسئله به صورت جدی از سوی بانک مرکزی و پلیس فتا پیگیری شده است و بانک‌ها نیز در حال ایجاد زیرساخت‌های مناسب هستند تا رمز یکبار مصرف به عنوان لازمه پرداخت از ابتدای خردادسال ۱۳۹۸ در فاز عملیاتی قرار بگیرد و اجرایی شود.