نوذرشفیعی*
غفلت اروپا از ظرفیت‌های بی‌بدیل ایران
همان‌طور که در اخبار آمده سفر وزیرخارجه انگلیس اولین سفر یک مقام عالیرتبه اروپایی به ایران بعد از اجرای تحریم‌های جدید علیه ایران از طرف آمریکاست. خبرهایی که از اظهارنظرهای وزیرخارجه انگلیس به بیرون درز می‌کند، بیشتر حول برجام است. یعنی انگلیس مثل هر کشور اروپایی دیگر، بار دیگر تعهدش را بر پایبندی به برجام اعلام کرد.
ولی واقعیت این است که آنچه تاکنون وزیر خارجه انگلستان یا سایر مقامات اروپایی مطرح کردند، بیشتر در حد حرف بوده است. هرچند گام‌های عملی برداشته شده، ولی این گام‌ها هیچ‌وقت برای ایران یک منافع پایداری را به همراه نداشته. در آخرین مورد، هنوز اتحادیه اروپا و انگلیسی که در شرایط برگزیت به‌سر می‌برد، در اجرایی کردن راهکار مالی برای توسعه مناسبات با ایران گام مهمی را برنداشته. بنابراین به نظر می‌رسد در ایران باید روی بحث برجام و تعهد کشورهای اروپایی به اجرای برجام پافشاری کرد. اما ایران می‌تواند از اتحادیه اروپا و همان‌طور از انگلیس انتظار داشته باشد که از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که مسئول راستی آزمایی تعهدات ایران است و تاکنون در گزارش‌های مختلف تایید کرده که ایران به تعهدات برجامی‌اش پایبند بوده، بخواهند که در دیوان بین‌المللی لاهه تقاضای رأی مشورتی درباره خروج آمریکا از برجام کنند و متعاقب آن پیامدهای حقوقی آن. همان‌طور کشورهای اروپایی ازجمله انگلیس باید درباره قوانین فراسرزمینی آمریکا و اینکه منافع شرکت‌های اروپایی در ایران را در معرض تهدید قرار دارد به سازمان تجارت جهانی شکایت کنند.
اتحادیه اروپا می‌توانند و باید این کار را انجام می‌داد که قانون انسداد را درباره تحریم‌های فراسرزمینی آمریکا فعال شود. انگلیسی‌ها و سایر کشورهای اروپایی می‌توانند درباره زیان‌هایی که شرکت‌های اروپایی از تحریم فراسرزمینی آمریکا متحمل شدند، به محاکم داخلی آمریکا شکایت کنند و حتی این کشورها می‌توانند به سازمان ملل متحد به‌خصوص به دلیل نقض قطعنامه 2231 از جانب آمریکا به شورای امنیت سازمان ملل متحد شکایت کنند. منظورم از این عبارات وجود راهکارهای مختلف برای کشورهای اروپایی جهت اعمال فشار بر آمریکاست...
اما متاسفانه اروپایی‌ها هیچ‌یک از این کارها را انجام نداده‌اند و اکنون در تهران، مقامات وزارت خارجه ایران در دیدارشان با وزیر خارجه انگلیس می‌توانند روی این نکات تاکید کنند. علاوه بر این و به عنوان یک عامل مشوق یا تشویقی ایران می‌تواند بحث حل مسائل خاورمیانه را با همکاری اروپایی‌ها در دستور کار قرار دهد. این راه حل هم می‌تواند به‌خصوص از یمن شروع شود و بعدا به سمت بحرین، بعدها به سمت سوریه و سایر کانون‌های بحرانی که در خاورمیانه وجود دارد، پیش رود. به عبارت دیگر کشورهای اروپایی از جمله انگلیس در پرتو ایران می‌توانند به مسائل خاورمیانه وارد شوند و ورود آنها در عمل به اتحادیه اروپا و خود انگلیس نقش مهمی در حل و فصل بحران‌های منطقه‌ای از جمله بحران خاورمیانه می‌بخشد. نکته بعد اینکه انگلستان شرایط خروج از اتحادیه اروپا را پشت سر می‌گذارد و با خروج از این اتحادیه، احتمالا با مسائل و مشکلات اقتصادی جدی مواجه خواهد شد. تلاش برای اجرایی شدن برجام این فرصت را در اختیار انگلیس قرار خواهد داد تا از بازار گسترده ایران برای رفع خیلی از مسائل و مشکلات اقتصادی بعد از برگزیت استفاده کند. به عنوان تحلیل نهایی ایران از یک ظرفیت بسیار خوب برخوردار است که اروپایی‌ها با شناسایی و بهره‌برداری از این ظرفیت‌ها می‌توانند به عنوان یک قطب قدرت در عرصه بین‌المللی ظاهر شوند. به عبارت دیگر اگر اروپا اراده این را دارد که به عنوان یک نیروی مستقل و یک قطب قدرت جدا از ایالات متحده آمریکا در عرصه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نقش آفرین باشد، ایران می‌تواند یک شریک بسیار خوب برای اتحادیه اروپا باشد.
منبع: آرمان
* استاد دانشگاه
ارسال دیدگاه