جنبش بازگشت به طبیعت

نمایندگان پارلمان اروپا همچنین به صنایع این کشور ۴ سال زمان داده اند (از۲۰۲۱ تا 2025) تا ۹۰ درصد از تولید پلاستیک های یکبار مصرف در قاره سبز بکاهند. طبق قانون جدید ورود تمام محصولاتی که بیشتر از ۷۰ درصد پلاستیک یکبارمصرف در آنها استفاده شده است، به قاره اروپا ممنوع خواهد بود.

۵۷۱ نماینده پارلمان اروپا به این قانون رای موافق دادند و تنها ۵۰ نفر از نمایندگان پارلمان با این قانون مخالفت کردند.سازمان های مردم نهاد می گویند بشر در هر ثانیه بیشتر از ۲۰ تن پلاستیک تولید و مصرف می کند و بیشتر از ۱۰ تن این پلاستیک ها وارد آب اقیانوس ها می شود.

پلاستیک ها به ذره های میکروسکوپی تبدیل شده و وارد بدن تمامی آبزیان و حتی آب شرب انسان می شوند.

در آخرین آزمایش های پژوهشگران معلوم شده است که شهروندان کره خاکی مقادیر قابل توجهی از ذرات پلاستیکی در بدن خود دارند. این ذرات پلاستیکی عامل اصلی بروز سرطان است.

سازمان ملل امسال روز 5 ژوئن( ۱۵ خرداد) را که روز جهانی محیط زیست است به عنوان غلبه بر "آلودگی پلاستیک" نامگذاری کرد.

انتخاب شعار غلبه بر آلودگی پلاستیک که به نوعی هدف حذف آلودگی های پلاستیکی را دنبال می کند، فراخوانی برای اقدام همه‌ی ما در مبارزه با یکی از بزرگترین چالش‌های محیط‌زیستی عصر حاضر است.

در دنیا، در هر دقیقه یک میلیون بطری آب آشامیدنی تولید می‌شود و سالانه 500 میلیارد کیسه‌ی پلاستیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مجموع می‌توان گفت 50 درصد از مواد پلاستیکی که ما استفاده می‌کنیم، یکبار مصرف هستند.

همچنین نزدیک به یک سوم از بسته‌بندی‌های پلاستیکی که استفاده می‌کنیم، از طریق سیستم‌های جمع‌آوری زباله، جمع نمی‌شوند و این به معنی انباشته شدن آنها در خیابان‌ها و در محیط اطراف ماست.

هر سال، نزدیک به 13 میلیون تن پلاستیک به اقیانوس‌ها ریخته می‌شود که اثرات محیط زیستی زیانبار آنها بر بقای جانداران دریایی فاجعه یار است. پلاستیک‌هایی که به اقیانوس‌ها می‌رسند تا هزار سال تجزیه نمی شوند. به عبارتی یک آلودگی که دست کم هزار سال می پاید.

از دهه ۵۰ میلادی که اولین پلاستیک‌ها وارد بازار شدند تاکنون 3/ 8 میلیارد تن پلاستیک تولید شده است. تقریبا هر ذره پلاستیک که تولید شده همچنان به شکلی وجود دارد و تجزیه نشده است.

هر سال حدود ۵۰۰ میلیون نی پلاستیکی در آمریکا مصرف می‌شود.هر دقیقه حدود دو میلیون کیسه پلاستیکی یکبار مصرف در سراسر جهان استفاده می‌شود. فقط در آمریکا هر سال ۱۰۰میلیارد کیسه پلاستیکی مصرف می‌شود .هر ساله هشت میلیون تن پلاستیک وارد اقیانوس‌ها می‌شود و اگر تولید پلاستیک محدود نشود تا سال ۲۰۵۰وزن آلودگی پلاستیک از وزن ماهی‌های دریا بیشتر خواهد شد .

روند افزایش زباله در جهان به شکل هراسناکی رو به افزایش است. طرفداران محیط زیست که به جنبش سبز شهرت دارند معتقدند میزان مصرف در کشورهای ثروتمند و روحیه سرمایه داری موجب تزاید وحشتناک زباله بویژه زباله های برگشت ناپذیر به طبیعت شده است. آنها معتقدند مردم جهان سرمایه داری باید به سمت مصرف کمتر و آشتی بیشتر با طبیعت گام بردارند.

با این حال میزان تجمع زباله در کشورهای در حال توسعه اینک بیشتر از کشورهای صنعتی است به طوری که فی المثل در سواحل اندونزی بیش از هر نقطه عالم انباشت پلاستیک وجود دارد و سالانه میلیونها آبزی، مرغ دریایی و فلامینگو در اثر خوردن پلاستیک می میرند.

علت اصلی بیشتر بودن حجم زباله ها بویژه زباله های پلاستیکی در کشور های رو به توسعه، بیشتر بودن جمعیت آنها نسبت به کشورهای صنعتی و کمتر بودن نسبت بازیافت پلاستیک در این کشورهاست. در جهان توسعه یافته سهم بازیافت زباله تنها طی دو دهه اخیر تغییر بسیار چشمگیری یافته به طوری که نسبت زباله های بازیافتی نسبت به کل زباله در اروپا از 10 درصد در سال 2000 به حدود 65 درصد در سال 2017 رسیده و حتی در کشور سوییس میزان دفن زباله به صفر رسیده است. با همه این احوالات ، آشکار شدن نتایج تحقیقات علمی درباره مضار و خطرات سهمگین پلاستیک سبب شد تا پارلمان اروپا قانون منع تولید پلاستیک در این قاره را تصویب کند.

ایران یکی از 10 کشور نخست دنیا در زمینه مصرف پلاستیک است. میزان پلاستیک تولیدی در ایران حدود ۲۴۸ هزار تن در سال اعلام شده است. مصرف روز افزون مواد پلاستیکی چالش جدیدی پیش روی محیط زیست کشور به حساب می آید و جای خالی قوانین برای ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی بیش از پیش در کشور احساس می‌شود.

روندی که در مصرف بی‌رویه پلاستیک در کشور وجود دارد، نگران کننده است. قوانینی برای منع تولید و مصرف پلاستیک در ایران وجود ندارد و دست کم تا سالیانی نمی‌توان پلاستیک را حذف کرد اما باید کاری کرد تا مردم از محصولات پلاستیکی کمتر استفاده کنند. در واقع ماهیت پلاستیک به‌نحوی تغییر یابد که از یک عنصر آلاینده به یک عنصر دوستدار محیط زیست تبدیل شود.

در این زمینه باید از تجربه سایر ‌کشورها استفاده کرد به طوری که در بسیاری از کشورهای پیشرفته قوانینی وضع شده که طبق آن افرادی که پلاستیک کمتری استفاده می‌کنند، مالیات کمتری نیز می‌پردازند و جای این قوانین در کشور ما خالی است. برای کاهش مصرف پلاستیک باید در قوانین برای صاحبان مشاغل، صنایع و مردمی که داوطلبانه در تلاش برای کاهش استفاده از پلاستیک هستند، انگیزه ایجاد کرد و دولت نیز از سرمایه‌گذاری در پلاستیک‌های تجدید پذیر حمایت کند.

وضع کشور ما در زمینه آلودگی های محیطی اصلا مطلوب نیست. آلودگی گسترده دریای خزر یکی از این مصادیق است. دانستن این موضوع که استفاده از محصولات یکبار مصرف پلاستیکی از جمله بطری‌ها و کیسه‌ها به چه میزان می‌تواند برای محیط زیست و سلامت انسان‌ها ، جانوران و گیاهان و اساسا چرخه طبیعت خطرآفرین است، می‌تواند در فرهنگ به کارگیری این محصولات اثرگذار باشد.

برای مقابله با آثار بشدت زیانبار زباله های پلاستیکی نباید منتظر دولت باشیم . سه اصل بنیادین برای کاستن از تولید زباله های پلاستیکی

«‌پرهیز از مصرف» و در صورت ممکن نبودن « صرفه جویی تا حد امکان» و « بازیافت حداکثری» است. ما در زندگی روزمره‌ خود، به روش‌های ممکن تغییراتی ایجاد کنیم که از بار سنگین آلودگی‌های پلاستیکی کاسته و زیستگاه‌های طبیعی، زندگی حیات وحش و محیط‌زیست خود را از خطرات ناشی از انباشت ظروف یکبار مصرف و کیسه‌های پلاستیکی نجات دهیم تا از این طریق، شاخص‌های سلامت جوامع انسانی، گیاهی و جانوری را، بهبود بخشیم.

طی دهه های 50 و 60 میلادی ، با رسیدن نسل اول صنایع آلاینده غربی به کشورهای خواهان توسعه، این بحث در فضای آکادمیک کشورهای در حال توسعه مطرح شد که محیط زیست باید در اولویت باشد یا توسعه صنعتی؟ بسیاری از صاحبنظران، توسعه صنعتی را بر محیط زیست ارجح می دانستند. آنها تحلیل می کردند ما برای رشد، دستیابی به ثروت ، رفاه و برخورداری از فرصت های شغلی باید توسعه صنعتی را بی اعتنا به بار و زیان های زیست محیطی در اولویت قرار دهیم. وقتی به سطح قابل توجهی از توسعه دست یافتیم آنگاه به کمک تکنولوژی به فیلتراسیون صنایع و حفظ محیط زیست همت خواهیم گماشت. آنها برای این فرضیه خود استدلال می کردند که اروپا نیز طی قرون 18 و 19 میلادی به محیط زیست توجهی نداشت و با همه توان در مسیر توسعه صنعت حرکت کرد و تنها از میانه قرن بیستم به فکر محیط زیست افتاد.

در دهه 80 و 90 میلادی اما تئوری تازه تر و محکم تری ارائه شد و آن ، پیشبرد همزمان توسعه صنعتی و حفظ و حمایت از محیط زیست است. این نظریه که به تئوری « توسعه پایدار» شهرت یافت تا امروز نیز معتبر است. توسعه پایدار به فرایند توسعه با حفظ محیط زیست و رعایت صرفه جویی حداکثری در مصرف منابع تجدیدناپذیر اطلاق می شود.

روند تخریب محیط زیست و نیز استفاده حداکثری از منابع ، بدون رعایت حفظ ذخائر طبیعی برای نسل های بعد در کشور ما نشان می‌دهد ما کماکان به اهداف توسعه پایدار تقید چندانی نداریم. برای پیوستن به این مسیر همه نهادهای تصمیم ساز ، تصمیم گیر، مجری و ناظر کشور مسئولند ضمن اینکه یک یک مردم نیز باید بیاموزند که پیوستن به جنبش سبز ، برای ادامه حیات و سعادت نسل های بعدی ، ضروری است.

منبع: روزنامه اطلاعات

*سردبیر روزنامه اطلاعات