عضو شورای پروانه حمایت: داستان فیلم نامه های کودک همچنان در دهه‌‌های 60 و 70 است

جمعیت 13 میلیونی دانش‌آموزان کشور که اصلی‌ترین مخاطبان سینمای کودک و نوجوان هستند همیشه مورد توجه فیلمسازان و سینماگرانی بودند که در ژانر کودک و نوجوان به تولید آثار سینمایی می‌پردازند. به همین دلیل سینماگران کودک طی دهه‌های اخیر همواره تلاش داشتند نظر مثبت مسئولان آموزش و پرورش را به منظور انتخاب فیلم خود برای اکران‌های دانش‌آموزی جلب کنند چرا که از این طریق می‌توانند درصد قابل توجهی به آمار تماشاگران خود بیفزایند.

از طرفی دیگر مسئولان فرهنگی آموزش و پرورش با تشکیل مجمعی با عنوان «شورای صدور پروانه حمایت از فیلم‌ها» که در دفتر تکنولوژی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی مستقر است، سعی دارند با سنجش و بررسی آثار سینمایی ژانر کودک و نوجوان، بهترین‌ها را برای تماشای دانش‌آموزان انتخاب کنند و اینجاست که باب اختلاف نظر میان سینماگران و آموزش‌وپرورش گشوده می‌شود.

از یک طرف شورای حمایت در بعضی موارد فیلم‌های متقاضی پروانه را مغایر با اصول تربیتی مورد قبول دستگاه تعلیم و تربیت کشور تشخیص می‌دهد و از حمایت از آنها خودداری می‌کند. از طرف دیگر فیلمسازان ژانر کودک این تشخیص را زیر سوال می‌برند و به اشکالات واردشده اعتراض می‌کنند و مغایرت آن با اصول تربیتی را حکمی ناعادلانه عنوان می‌کنند. نکته جالب توجه اینجاست که بسیاری از سینماگران ادعا دارند دانش‌آموزان کشور در موارد بسیار به تماشای فیلم‌هایی برده می‌شوند که نه تنها در ژانر کودک و نوجوان نیست، بلکه کاملا برای سنین دانش‌آموزی نامناسب است و آثار مخربی بسیار بیشتر از فیلم‌های ردشده در شورای پروانه حمایت در تربیت قشر کودک و نوجوان دارد. این ادعا معمولا از سوی آموزش و پرورش و کارشناسان شورای پروانه حمایت رد نشده است.

آنچه می‌خوانید گفت‌وگوی خبرنگار فرهنگی پانا با «محمود مجیب حق‌قدم» عضو شورای صدور پروانه حمایت فیلم آموزش و پرورش و دبیر اجرایی چندین دوره جشنواره فیلم رشد در این موضوع است که در حاشیه جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان انجام شده است:

چرا فیلمسازان کودک و نوجوان طی سال‌های اخیر همواره با آموزش و پرورش زاویه داشتند و از این گلایه‌مند هستند که آموزش و پرورش از آنها حمایت نمی‌کند و فیلم‌های ژانر کودک در شورای پروانه حمایت رد می‌شوند؟

مشکل از اینجاست که عموما فیلمسازان پیش از ساختن فیلم با متخصصان تعلیم و تربیت، معلمان یا مدیران مدارس مشورت نمی‌کنند، بلکه با ذهینیتی شخصی کار را آغاز می‌کنند و مراحل تولید را طی می‌کنند و وقتی فیلم به آموزش و پرورش می‌رسد ایراداتی دارد. اینجاست که حذف بعضی صحنه‌هایِ مشکل‌دار ممکن است فیلم را دچار نقصان کند. توصیه ما این است که فیلمساز قبل از آغاز کار با یک متخصص آموزش‌وپرورش مشورت کند.

چه مشکلاتی در فیلم‌های کودک و نوجوان وجود دارد که باعث می‌شود موافق اصول تربیتی تشخیص داده نشوند و پروانه حمایت نگیرند؟

طی سال‌هایی که در شورای پروانه حمایت حضور داشتم با فیلم‌هایی برخورد کردم که به جای اینکه برای کودک شده باشد، درباره کودکان است. این فیلم‌ها نمی‌توانند مخاطب کودک و نوجوان را راضی نگه دارند. علاوه بر این، در بعضی فیلم‌ها صحنه‌های کشیدن سیگار، پرخاشگری والدین یا موارد دیگری دیده می‌شود که تماشای آن برای کودک و نوجوان نامناسب است و آثار منفی تربیتی دارد. شورای صدور پروانه حمایت هر فیلمی را که ترویج رفتار نادرست و بداخلاقی در آن وجود دارد برای کودکان مناسب نمی‌داند و از آن حمایت نمی‌کند.

چرا مدارس دانش آموزان را به تماشای فیلم‌هایی میبرند که مناسب سن آنها نبوده و پروانه حمایت ندارند؟

ما در شورای حمایت تنها در مقام توصیه هستیم و اعلام می‌کنیم چه فیلمی برای تماشا مناسب تشخیص می‌شود؛ اما تصمیمات ما جنبه الزام‌آور ندارد به همین علت است که بعضا دیده شده دانش‌آموزان به تماشای فیلم‌های نامناسب برده شدند. البته اقداماتی در این خصوص در جریان است با این هدف که دانش‌آموزان تنها برای دیدن فیلم‌هایی اعزام شوند که پروانه حمایت آموزش و پرورش را دریافت کرده است.

فیلم های جشنواره کودک و نوجوان امسال را چطور ارزیابی میکنید؟

فیلم‌های جشنواره امسال (97) همچون گذشته ضعف فیلمنامه داشتند. یعنی داستان فیلمنامه در عمده فیلم‌ها مربوط به دهه 60 و 70 بود در حالی که ما در دهه 90 هستیم و این زمان الزامات تربیتی و مسائل فرهنگی خاص خود را دارد. کودکان دهه 60 و 70 کاملا متفاوت با کودکان دهه 80 و 90 هستند. ابزارهایی که در دست بچه‌های دهه 90 است هرگز در دست بچه‌های دهه 70 نبوده است؛ درنتیجه بچه‌ها دید گسترده‌تری دارند و فکر می‌کنم فیلمنامه‌نویسان ما هم باید نگاهی عمیق‌تر داشته باشند. اما فیلم‌های امسال موضوعات خوبی را دنبال می‌کنند. موضوعاتی مثل سوادآموزی، رفاقت، رقابت سالم؛ البته فکر می‌کنم داستان‌هایی که در بستر آن چنین موضوعاتی مطرح می‌شوند باید داستانی جذاب‌تر داشته باشند تا سینمای کودک بتواند جان بگیرد.

چرا آموزش و پرورش در جشنواره فیلم کودک و نوجوان (بخش جلوه‌گاه امید) به بازیگران جایزه می‌دهد و نه به فیلم؟

بازیگران کودک و نوجوان آموزش خاصی ندیده‌اند بلکه به سبب برخی توانمندی‌هایشان مثل روابط عممومی قوی و توان صحبت کردن در جمع و بیان خوب‌شان انتخاب میشوند. بسیاری از آنها شاید فیلم دیگری بازی نکنند. بعضی نیز به فعالیت بازیگری ادامه می‌دهند. این بچه‌ها برای نقش‌آفرینی در یک فیلم در مقابل حرفه‌ای‌ها می‌ایستند و بازی می‌کنند و حتی بهتر از حرفه‌ای‌ها عمل می‌کنندو این درخور تشویق و تقدیر است.

وی ادامه داد: ما به بازیگران نوجوان جایزه می‌دهیم چون این نوجوانان همگی نابازیگرانی هستند که گاه بعضی از آنها حتی از بازیگران حرفه‌ای جلو می‌زنند. امسال تصمیم گرفتیم بچه‌ها را تشویق کنیم تا از این طریق عزت نفس بگیرند و خودشان را مطرح کنند. امسال هم جایزه را به بازیگران کودک و نوجوان دادیم، تا هم آنها را تشویق کنیم و هم اعتماد به نفسشان را تقویت کنیم.

گفت‌وگو: عاطفه بزرگ‌نیا