یک روانشناس: فیلمنامه سینمای کودک و نوجوان باید دارای انسجام ساختاری باشد

آرش تقوی، روانشناس اجتماعی در گفت و گو با پانا با اشاره به اهمیت توجه به مخاطبان فیلم های کودک و نوجوان بیان کرد: زمانی که درباره فیلم کودک صحبت می‌کنیم می‌بایست دو موضوع را از هم جدا کنیم؛ زیرا گاهی، مخاطب فیلم و گاهی بافت و هدف اثر کودک و نوجوان است. برای مثال فیلم «حوض نقاشی» با موضوع کودک و نوجوان، درباره تعارض‌های والدین با فرزندان یا فیلم «آی ام سم» فیلم در ارتباط با والد و فرزند است. این فیلم‌ها جنبه های آموزشی در ارتباط با چگونگی رفتار با کودک را دربردارند.
وی افزود: بافت و هدف این فیلم، کودک و نوجوان نیست بلکه بافت آن فرزندپروری توسط والدین است، اما در همین ساختار گاهی مشکلات متداول و گاهی مشکلاتی خاص را بیان می‌کند. برای مثال فیلم‌های «دختری با کفش‌های کتانی» یا «من ترانه 15 سال دارم» فیلم هایی با مشکلات متداول از جمله بحران‌های نوجوانی است. در چنین ساختاری جنبه آموزشی زیاد است.
این روانشناس با بیان این که فیلم باید متناسب با نگرانی ها و ناخودآگاه والدین باشد، خاطر نشان کرد: این نوع فیلم ها و جذابیت هایشان باید متناسب با شعور مخاطب نیز باشد زیرا مخاطب اصلی ما در اینجا کودک و نوجوان نیست. بنابراین مشاوره های روانشناسی باید مبتنی بر علم و تایید شده باشند.
این روانشناس افزود: بعضی از فیلم ها مخاطبشان والدین هستند اما مبتنی بر روانشناسی رشد ساخته نشده اند بلکه فیلمنامه نویس یا کارگردان بر اساس تعارض های خود با نحوه رفتار والدین فیلم را ساخته است. البته منظورم این نیست که این تعارض ها اشتباه است بلکه وقتی فیلمی برای عموم ساخته می شود، باید تعارضاتی را بیان کند که دغدغه اکثریت است. زیرا در غیر این صورت ممکن است سوءتعبیر ایجاد شود و افراد فکر کنند این تعارض های خاص، شامل همه می شوند و دغدغه عموم هستند.
تقوی همچنین خاطر نشان کرد: دسته ای دیگری از فیلم ها که برای کودک و نوجوان جنبه آموزشی دارند، بیشتر از اینکه آموزش مستقیم داشته باشند، به طور غیر مستقیم آموزش می دهند. انیمیشن ها به ویژه آن هایی که در سطح بین المللی مطرح هستند، جنبه آموزشی بالاتری دارند. چراکه بر موضوعات مورد علاقه کودک و نوجوان تاکید می کنند.
وی افزود: برای مثال با تماشای انیمیشن «چگونه اژدهای خود را تربیت کنید؟» متوجه می شویم علاوه بر انتقال مفاهیم مهربانی، لطف و انسان دوستی به کودک و نوجوان، تاثیر زیادی بر ناخودآگاه آنان هم دارد؛ زیرا بچه ها دارای سطح قضاوت نسبتا پایینی هستند و راهیابی مسائل به ناخودآگاه شان و خارج شدن از آن کار بسیار سختی است. بنابراین درکنار جنبه های مثبت، جنبه های منفی راه یافته به سطح ناخوآگاه نیز مطرح است. برای مثال در کاتون «بنتن» کودک و نوجوانی نمایش داده می شود که سرحال، باهوش و زیرک است اما جنگ و جدل و ضرب و شتم را نیز نشان می دهد و از این نظر دارای جنبه هایی منفی هم هست.
تقوی با بیان این که باید بین ساختار روانی کودک و نوجوان تفاوت قائل شویم، عنوان کرد: به علاوه اینکه طبق تقسیم بندی زمانی مرحله کودکی با نوجوانی تفاوت جدی دارد. از سویی دیگر سینماگران و متخصصان باید با توجه به آموزش های دقیق روانشناسی بر بحث تربیت جنسی کودک و نوجوان تاکید کنند. چرا که ما هنوز در این حوزه همچنان محجوب هستیم و این حجب سبب شده بسیاری از مسائل را مطرح نکنیم. برای مثال یکی از انیمیشن هایی که چند سال پیش سازمان بهزیستی درباره معرفی مناطق امن بدن آن ها ساخته بود، می توان از جمله مصادیق این آثار دانست.
وی ادامه داد: توصیه می شود اگر جشنواره فیلم کودک و نوجوان یک جشنواره بین المللی است، بهتر است یکی از آیتم های این رویداد، ساخت انیمیشن و فیلم های بومی مبتنی بر شواهد علمی در راستای تربیت جنسی کودک و نوجوان باشد. در این بخش نیز باید تفاوت میان کودک و نوجوان را در نظر گرفت. برای مثال در هدف تربیت جنسی کودک باید یکسری مفاهیم را به شکل نوازشگری، ارتباط چشمی و ارتباط لمسی مطرح کنیم اما در تربیت جنسی نوجوان باید در نظر داشته باشیم که او، خود از نوعی برانگیختگی جنسی و جسمی برخوردار است و ما باید در مورد رفتار های جنسی نه امیال با او صحبت کنیم.