لزوم آمایش کشاورزی و سرزمین

در این حال باید توجه داشت مشخص نیست که این چاه‌ها در عمق مذکور دارای آب باشند یا آب موجود در آنها از کیفیت مناسبی برخوردار باشد یا خیر. به عنوان مثال در شهرهای بزرگ استان به ویژه سمنان و شاهرود که نسبت به سایر شهرهای استان سمنان جمعیت بیشتری دارند در بخش شرب حدود 250 لیتر در ثانیه آب وجود دارد و در بخش کشاورزی نیز علاوه بر تمام مشکلاتی که از نظر آب شرب در این استان وجود دارد دچار مشکلات مضاعف هستیم و EC آب نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده و طبعا بر کشاورزی منطقه تاثیرات منفی داشته است که ناخودآگاه سبب ضرر به بخش کشاورزی استان می‌شود.

در واقع از وضعیت نامطلوبی در مورد آب در استان سمنان رنج می‌بریم. علاوه براین به دلیل کمبود آب‌های زیرزمینی با مشکل فرونشست زمین در بخش‌هایی از استان به ویژه مناطق جنوبی آن مواجهیم که می‌تواند خطراتی را برای اقشار مختلف از جمله بخش‌های صنعتی و ریلی کشور به‌وجود آورد. در واقع علاوه بر مشکلات شهروندان و بخش کشاورزی کمبود آب سبب برخی مشکلات زیست‌محیطی نیز شده است. بنابراین از هر زاویه به بحران آب نگاه کنیم، امروز هویتی جدید در منطقه دارد و در بسیاری از استان‌های کشور وضعیت سمنان برقرار است.

اقداماتی برای مواجهه با بحران آب

در این مدت اقداماتی برای مقابله با بحران بی‌آبی در استان سمنان رخ داده است. به عنوان مثال چاه‌های غیرمجاز را پلمب و استفاده از آنها را ممنوع کردند. همچنین برخی مصوبات برای ایجاد سدهایی مانند فینسک و روزبه وجود دارند که مصوب سفر ریاست‌جمهوری هستند. منتهی همچنان مسئولان برای اجرا شدن این طرح‌های سدسازی کند عمل می‌کنند و این کندی تبعات مشکلات بحران آب را برای منطقه بیشتر کرده است. یکی از موارد دیگر برای مواجهه با بحران آب استفاده از تصفیه خانه‌هاست و این تصفیه خانه‌ها در شهرهای مختلف ایجاد شده است. در حوزه انتخابیه سمنان تقریبا در تمام شهرها این تصفیه خانه‌ها وجود دارند و به بهره‌برداری رسیده اند و بخش دیگری از آنها نیز بزودی به بهره‌برداری می‌رسند. در بخش کشاورزی نیز ناگزیر به تغییر روش کشاورزی بوده‌ایم، بنابراین یکی از کارهای که در سطح استان انجام شده استفاده از آبیاری قطره‌ای و پرفشار است که در بخش کشاورزی رخ می‌دهد. باتوجه به آنکه حدود هشتاد و پنج تا نود درصد مصارف آب در بخش کشاورزی است استفاده از آبیاری‌های صنعتی و قطره‌ای می‌تواند به افزایش بهره‌وری آب کمک کند. سرعت اقدامات فوق‌الذکر به نسبت بالاست و با سرعت کمبود و بحران آب همخوانی داشته است. طبق مصوبه مجلس 85 درصد هزینه مربوط به آبیاری صنعتی و تحت فشار را دولت باید پرداخت کند که مبلغ قابل توجهی دولت به این کار اختصاص داده است و این کار رخ می‌دهد. این اقدامات سبب افزایش بهره‌وری آب شده و همچنین منابع جدیدی برای آب تعریف می‌کند.

استفاده از آب دریاها

یکی از پروژه‌های جدید و موردتایید دولت، استفاده از آب دریاهاست. آب‌های دریاهای جنوب و خزر سرزمینی هستند و کشورهای حاشیه این دریاها از این آب‌ها به وسیله آب شیرین کن استفاده می‌کنند. ایران در این بخش از این کشورها عقب مانده و باید تلاش کرد سهم کشورمان در این مورد اخذ شود. علاوه بر این حضور ایران سبب می‌شود که بحث‌های زیست‌محیطی در ارتباط با حفظ دریاها رعایت شود. در واقع در عین حال که ایران از آب دریاها به منظور شیرین کردن استفاده می‌کنند اقدامات زیست‌محیطی را نیز در ارتباط با حفظ دریاها انجام می‌دهد. ایران نقش مهمی را در میان کشورهای دیگر بهره‌مند از آب دریاهای خزر و جنوب ایفا می‌کند و با کنوانسیون‌ها و قراردادهای متقابلی که با آنها می‌بندند از مسائل و معضلات زیست‌محیطی جلوگیری می‌کند. متاسفانه گاهی برخی قوانین اجازه استفاده از این آب‌ها را با ما نمی‌دهد، درحالی که برخی کشورهای حاشیه ایران از آنها به آسانی استفاده می‌کنند و حتی طرح‌های درازمدتی برای استفاده از این آب‌ها دارند و مسائل زیست‌محیطی را نیز در هنگام مصرف این آب‌ها رعایت نمی‌کنند. دولت باید به این مسائل بیندیشد و اگر به این کارها و پروژه‌های برداشت از آب‌های خزر و دریاهای جنوب سرعت ندهیم قطعا بحران شدیدتر می‌شود. درواقع به همان شکل که طی 20 سال منابع آبی به یک سوم رسیده‌اند می‌‌تواند در چند سال آینده کاملا از بین برود و ناچار به کوچ اجباری میلیون‌ها نفر از مناطق محل زندگی خود می‌شویم. این موضوع می‌تواند یک بحران جدی را برای کشور ایجاد کند، بنابراین وزارت نیرو و مسئولان ذیربط باید به کارها و پروژه‌های خود سرعت دهند تا این بحران را مهار کنند. امروز بسیاری از روستاهای سمنان تخلیه شدند یا جمعیت آنها کاهش داشته است و این مهاجرت و کاهش‌جمعیت به دلیل کم‌آبی و وجود ریزگرد در این مناطق است. البته این معضلات در سمنان به میزان مناطق‌جنوبی کشور مانند خوزستان به چشم نمی‌خورد، اما در استان سمنان نیز مشکل ریزگرد داریم و اگر وضعیت به این منوال پیش رود میزان مهاجرت‌های اجباری و همچنین ریزگردها در این استان بدتر می‌شود.

محصولات آب‌بر نکاریم

در جلسه‌ای به وزیر کشاورزی این تذکر داده شد که حتی در بخش کشاورزی بحث آمایش سرزمینی بخوبی اجرا نمی‌شود و به این دلیل بسیاری از محصولات آب بر که آب زیادی را برای رشد خودشان نیاز دارند به میزان زیاد کاشته می‌شوند. در واقع با این کار صدها لیتر آب را به قیمت بسیار ارزان خرج تولید صیفی‌جاتی مانند هندوانه و خربزه کرده و حتی آنها بدون توجه به کم‌آبی شدید در ایران به کشورهای دیگر صادر می‌شوند. بنابراین بحث آمایش در بخش کشاورزی و سرزمینی بسیار ضروری است و در عین حال به وزیر پیشنهاد ایجاد سامانه‌ای در وزارتخانه برای ثبت میزان و نوع کشت هرساله در مناطق مختلف ایران داده شده است. در این صورت نوع و میزان کشت هرساله کشاورزان مشخص می‌شود و آنها دیگر ناچار نمی‌شوند محصول یک‌سال خود را به دلیل عد‌م‌فروش دور بریزند و در سال دیگر کشور محتاج تامین همان محصول باشد. بنابراین سطح زیرکشت باید متناسب با نیاز کشور در ارتباط با محصولات‌کشاورزی باشد. بنابراین اگر توان صادرات محصول وجود دارد صادرات محصول را متناسب با کاشت انجام دهیم، زیرا این مساله‌ای نیز یکی از مشکلاتی است که به‌شدت با آن مواجه‌ایم.

منبع: ارمان

* نماینده استان سمنان در مجلس