برنامه ترامپ برای نفت ایران

هدف اصلی ترامپ به صفر رساندن فروش نفت ایران در درازمدت است و این هدف با اعلام تحمیل بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها در تاریخ سازگاری دارد. اساسا بدون به صفر رساندن خرید نفت از ایران این هدف ترامپ محقق نمی‌شود. اما در شرایط فعلی بازار جهانی انرژی، حذف نفت ایران بسیار شوک‌آور خواهد بود و مشکل‌ساز است. جایگزینی روزانه حدود 5/2 میلیون بشکه نفت و میعانات کار دشواری است. ترامپ امروز توئیت کرده که پادشاه عربستان متعهد به افزایش ۲ میلیون بشکه شده است. بماند که این اقدام ریاض ضد اوپکی است، اما دور از ذهن است که این کشور بتواند در کوتاه مدت این کمیت نفت را یکباره به بازار تزریق کند.

حال اگر روسیه هم بخواهد تولید و فروش نفت خود را افزایش دهد، شاید بتواند با عربستان نزدیک به این مقدار را تامین کند، اما باز سخت است که کل نفت صادراتی ایران را پوشش دهند. اینجاست که به گفته وزیر نفت اگر صادرات کشور بیش از ۴ میلیون بشکه بود، حذف ایران اگر غیرممکن نبود، بسیار دشوارتر از اکنون بود. از این رو، دولت آمریکا برای جبران مقدار باقیمانده، از معافیت برخی خریداران نفت ایران سخن گفته است. این تصمیم آمریکا هم با هدف کنترل بازار و تبعات منفی حذف یکباره نفت ایران است نه نیاز همپیمانانش.

با این وضع به نظر می‌رسد کاخ سفید در کوتاه مدت برای خرید حدود ۷۰۰ هزار تا یک میلیون بشکه نفت ایران به همپیمانان خود از جمله ژاپن و کره جنوبی معافیت دهد. برخی مشتریان ایران که در برابر این خواسته آمریکا تا حدودی از خود مقاومت نشان می‌دهند، از آن بیم دارند که تن دادن به این خواسته و پذیرش تحریم نفتی ایران موجب افزایش قیمت نفت خواهد شد و مجبور می‌شوند نفت جایگزین را با بهای سنگینی خریداری کنند. بعید است ترامپ در درازمدت به فروش این مقدار نفت ایران هم تن دهد.

اگر به صورت تدریجی نتواند نفت ایران را از بازار جهانی حذف کند و در آینده به راه‌حلی و جایگزینی برای این منظور نرسد، نهایت تلاش خود را خواهد کرد تا از یکسو به حداقل ممکن برسد؛ چیزی در حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز و از سوی دیگر، درآمد حاصله به شکل ارزی وارد کشور نشود و وجهی تهاتری پیدا کند؛ احتمالا در ازای کالاهای اساسی مثل دارو و غیره. حال باید منتظر ماند و دید اتحادیه اروپا در بسته پیشنهادی خود چه راه‌حلی برای تداوم خرید نفت از ایران و دور زدن تحریم‌های آمریکا پیشنهاد می‌کند. برای اروپایی‌ها سخت است بیش از این وابسته به انرژی روسیه باشند.

منبع: آرمان

* پژوهشگر و کارشناس ارشد غرب آسیا