بحران آلودگی پلاستیکی در ایران؛ قانون در این باره چه می‌گوید

بر اساس آمار‌های سازمان محیط زیست سالانه 248 هزار تن پلاستیک در ایران تولید می‌شود و این میزان باعث شده تا ایران به یکی از کشورهای نخست جهان در مصرف پلاستیک محسوب شود. روندی که نگران کننده است و علاوه بر مخاطراتی که به محیط زیست کشور وارد می‌شود، سلامتی انسان را نیز تهدید می‌کند.

مجید عباسپور رئیس انجمن متخصصان محیط زیست ایران اخیرا در یک برنامه رادیویی با بیان اینکه اولین کارخانه تولید پلاستیک و کیسه‌های نایلونی در سال ۱۳۳۷ در کشور تاسیس شد، گفته است که میزان تولید پلاستیک در کشور حدود ۲۴۸ هزار تن در سال است و یکی از مشکلات بزرگ به بخش صنعت بر می‌گردد و در رابطه با تولید مواد پلاستیکی باید تغییر نگرش ایجاد شود.

او می‌گوید: برای کاهش مصرف پلاستیک می‌توان اقدامات متعددی انجام داد. در واقع حمایت از تولید پلاستیک‌های تجزیه پذیر، استفاده نکردن از مواد پلاستیکی یک‌بار مصرف و اراده مردم برای استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای از جمله اقداماتی است که می‌توان برای کاهش مصرف پلاستیک انجام داد.

محمد درویش عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع که معتقد است ایران یکی از کشورهای پرمصرف پلاستیک در جهان است به پانا می‌گوید: روندی که در مصرف بی‌رویه پلاستیک در کشور وجود دارد، نگران کننده است.او معتقد است: قوانینی برای منع تولید و مصرف پلاستیک در کشور وجود ندارد و نمی‌توان پلاستیک را حذف کرد اما باید کاری کرد تا مردم از محصولات پلاستیکی کمتر استفاده کنند. در واقع ماهیت پلاستیک به‌نحوی تغییر یابد که از یک عنصر آلاینده به یک عنصر دوستدار محیط زیست تبدیل شود.

درویش با اشاره به ضرورت وضع قوانین انگیزشی برای کاهش مصرف پلاستیک در کشور می‌گوید: در این زمینه باید از تجربه سایر ‌کشورها استفاده کرد به طوری که در بسیاری از کشورهای پیشرفته قوانینی وضع شده که طبق آن افرادی که پلاستیک کمتری استفاده می‌کنند، مالیات کمتری نیز می‌پردازند و جای این قوانین در کشور ما خالی است.

او همچنین تأکید می‌کند که برای کاهش مصرف پلاستیک باید در قوانین برای صاحبان مشاغل، صنایع و مردمی که داوطلبانه در تلاش برای کاهش استفاده از پلاستیک هستند، انگیزه ایجاد کرد و دولت نیز از سرمایه‌گذاری در پلاستیک‌های تجدید پذیر است حمایت کند.

به هر حال دانستن این موضوع که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی به چه میزان می‌تواند برای محیط زیست و سلامت افراد خطرآفرین باشد، می‌تواند در استفاده از این محصولات اثرگذار باشد، بنابراین ما نیز باید نقش خود را در استفاده کمتر از کیسه‌های پلاستیکی ایفا کنیم و می‌توانیم در خریدهایی که نیاز به کیسه نایلونی ندارد، کیسه‌ای نگیریم و بدانیم کیسه‌های پارچه‌ای و ظروف گیاهی جایگزین مناسبی برای کیسه‌ها و ظروف یکبار مصرف هستند.

سازمان ملل متحد (UN)، پانزدهم خرداد برابر با پنجم ژوئن را، «روز جهانی محیط زیست» نامگذاری کرده که این روز در ایران، آغاز یک هفته با همین عنوان است. تاریخچه روز جهانی محیط زیست به سال ۱۹۷۲ بر می‌گردد. در آن سال برای اولین بار، سازمان ملل متحد کنفرانسی را با موضوع انسان و محیط زیست در شهر استکهلم سوئد برگزار کرد. همزمان با برپایی این کنفرانس، مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای را تصویب کرد که منجر به تشکیل (UNEP برنامه محیط زیست سازمان ملل) شد.

هدف از نامگذاری این روز، افزایش آگاهی مردم و دولت‌ها برای حفظ محیط زیست و ترغیب مسئولان به اتخاذ تدابیری برای مقابله با تخریب محیط زیست و گونه‌های زیستی‌ است. هر سال یکی از مسائلی که محیط زیست جهان را تهدید می‌کند به عنوان شعار این روز انتخاب می‌شود و شعار روز جهانی محیط زیست در سال 2018 نیز «غلبه بر آلودگی پلاستیک» انتخاب شده است.

انتخاب شعار«غلبه بر آلودگی پلاستیک» که به نوعی هدف حذف آلودگی‌های پلاستیکی را دنبال می‌کند، فراخوانی برای اقدام همه‌ ما در مبارزه با یکی از بزرگترین چالش‌های محیط ‌زیستی عصرحاضر است. برای برگزاری این رویداد بزرگ جهانی، هر سال یک کشور به عنوان میزبان برگزیده می‌شود که میزبان امسال روز جهانی محیط زیست، کشور هندوستان است.

پیام اصلی شعار انتخابی امسال این است که هر کدام از ما در زندگی روزمره‌ خود، به روش‌های ممکن تغییراتی ایجاد کنیم که از بار سنگین آلودگی‌های پلاستیکی کاسته و زیستگاه‌های طبیعی، زندگی حیات وحش و محیط زیست خود را از خطرات ناشی از انباشت ظروف یکبار مصرف و کیسه‌های پلاستیکی نجات دهیم تا از این طریق، شاخص‌های سلامت جوامع انسانی، گیاهی و جانوری را، بهبود بخشیم.

در سراسر دنیا، در هر دقیقه یک میلیون بطری آب آشامیدنی تولید می‌شود و سالانه 500 میلیارد کیسه‌ پلاستیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مجموع می‌توان گفت 50 درصد از مواد پلاستیکی که ما استفاده می‌کنیم، یکبار مصرف هستند. علاوه بر این هر سال، نزدیک به 13 میلیون تن پلاستیک به اقیانوس‌ها ریخته می‌شود که اثرات محیط زیستی زیانبار آن‌ها بر بقای زیستمندان دریایی را شاهد هستیم.