مراسم سنتی «برات» در خراسان جنوبی

مردم خراسان جنوبی با برگزاری مراسم سنتی و مذهبی « برات» هر سال از روزهای دوازدهم تا چهاردهم ماه شعبان که آن را برات نیز می نامند، یاد و خاطره عزیزان از دست رفته را گرامی می دارند و به یاد مردگان خیرات می کنند.

مردم خراسان جنوبی بر این باورند در روزهای سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم شعبان، زندگان با احسان برای مردگان تلاش می کنند تا برات آزادی آنان را از آتش جهنم کسب نمایند و با توسل به حضرت ولیصر (عج) آزادی خود از آتش جهنم را خواستار می شوند.

در روز ‎ 14شعبان که به برات مرده ها شهرت دارد مردم با حضور بر سر قبور خویشاوندان، خواندن فاتحه و پخش شیرینی، شکلات، میوه و نانهای سنتی یاد و خاطره عزیزانشان را گرامی می دارند.

در این روز کسانی که به تازگی عزیزی را از دست داده اند با پهن کردن فرش و پخش انواع خوراکی و خواندن روضه یاد و خاطره تازه گذشته را گرامی می دارند، قرائت قرآن و فاتحه نیز در این راستا هدیه ای است که از سوی مردم نثار روح درگذشتگان می شود.

هر چند ایام برات سه روز است اما در برخی روستاها و همچنین مناطقی که هنوز روابط طایفه ای مستحکم است در صورتی که تعداد درگذشتگان سال بیش از سه نفر باشد مراسم را از ابتدای ماه شعبان آغاز کرده و هر روز در منزل یکی از درگذشتگان مجلس روضه همچنین مراسم قرائت قرآن برپا می شود.

مردم در این روستاها به چند گروه تقسیم شده و هر گروه در قسمتی از روستا در جمع بازماندگان متوفی به قرائت قرآن می پردازند، مردم در این روستاها عصر سیزدهم شعبان با حضور بر مزار اموات و خواندن فاتحه، یاد و خاطره آنان را گرامی می دارند.
در روز چهاردهم شعبان نیز تمام اهالی روستا به صورت دسته جمعی در خانه آخرین خانواده ای که عزیزی را از دست داده اند جمع شده و برای متوفی فاتحه می خوانند.

از دیگر مراسم روز برات که بیشتر در روستاها رونق دارد اجرای مراسم برات خوانی است، در این مراسم جوانان و نوجوانان روستا به خانه افرادی که به تازگی عزیزی را از دست داده اند مراجعه کرده و اشعاری را در یادآوری روز برات قرائت می کنند.
اهالی خانه از آنچه در خانه موجود است مانند خرما، شکلات، نقل و نبات، لنگاش پخته، عناب و گردو به آنها می دهند و بدینوسیله از آنها تشکر می کنند.

پخت انواع نانهای سنتی مانند روغن جوشی، چلبکی، کماچ، ساچ و حلوا و پخش آن در بین مردم به ویژه کودکان از مراسم ایام برات در شهرهای خراسان جنبی است، مردم این منطقه از کشورمان اعتقاد دارند پخت این خوراکیها باید قبل از غروب آفتاب صورت گیرد.