10 رویداد مهم سیاسی ایران در سال 96؛ از شکست ائتلاف رئیسی - قالیباف تا بازداشت احمدی‌نژادی‌ها و زمزمه رفع حصر

سال 96 با تمام روزهای تلخ و شیرین خود به پایان آمد، نه خوشی‌هایش ماندگار بود و نه غم‌هایش ماندگار؛ 365 روزی که هر روز و برخی مواقع ساعتش در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، ورزشی و اجتماعی با حوادث و اتفاقات گوناگون گذشت که هرکدام در نوع خود توانایی تغییر چهره حوزه مربوط به خود را داشتند.

سالی که سانچی و 33 دریادلش هرگز از دریای چین برنگشتند، علیرضا باخت و ماندن یا نماندن شد مسئله خادم (رئیس فدراسیون کشتی)، آسمان سقوط کرد و دنا شد نماد بغض و غم 66 خانواده، حاتمی کیا به «وقت شام» به منتقدانش تاخت و...، 96 سال خنده میان بغض‌ها بود...

سیاست داخلی ایران هم از این تاثیرات بی نصیب نماند و حوادث بسیاری را شاهد بود، حوادثی خاص و ویژه که در زیر 10 رویداد مهم سیاست ایران را گذرا و مختصر مرور می‌کنیم.

1) روحانی - جهانگیری > رئیسی - قالیباف

پر هیاهوترین اتفاق سیاسی ایران در داخل کشور که می‌توانست تمام زمینه‌ها را اعم از اقتصادی و سیاست خارجی گرفته تا فرهنگی و ورزشی را تحت الشعاع خود قرار دهد، در 29 اردیبهشت ماه رقم خورد.

حسن روحانی، اسحاق جهانگیری، محمدباقر قالیباف و ابراهیم رئیسی به عنوان چهار ضلعی قدرت در کنار مصطفی میرسلیم و مصطفی هاشمی طبا از سوی شورای نگهبان برای انتخاب به مردم معرفی شدند.

روحانی از تلاش‌های برخی برای لوله کردن، دیوار کشی در وسط خیابانها و... سخن گفت، جهانگیری از عملکرد دولت در 4 سال نخست دفاع کرد و از سنگ اندازی‌های برخی افراد و جناح‌ها سخن گفت، قالیباف و رئیسی هماهنگ به تخریب اقدامات دولت پرداختند، هاشمی طبا به رغم برخی انتقادهای مسالمت آمیزش به دولت، خدمات چهارسال حضور روحانی در پاستور را یادآوری کرد و میرسلیم نیز گاه و بی گاه از روحانی و جهانگیری سوالاتی هماهنگ با خواسته‌های قالیباف و رئیسی پرسید.

جهانگیری به سود روحانی و قالیباف به سود رئیسی کنار رفت اما در نهایت حسن روحانی با رایی قاطع‌تر از دور نخست (24 میلیون) برای 4 سال دیگر سکان‌دار پاستور شد و تیم قالیباف - رئیسی طعم شکست را چشید.

2) معرفی کابینه روحانی و جای خالی 3 زن

سه شنبه هفدهم مرداد ماه بود که حسن روحانی طی نامه‌ای خطاب به علی لاریجانی به عنوان رئیس مجلس شورای اسلامی اعضای کابینه دوازدهمین دولت جمهوری اسلامی ایران را پس از حدود 2 ماه گمانه‌زنی معرفی کرد، نامه‌ای که در آن برخلاف پیش‌بینی‌ها و گمانه‌زنی‌های صورت گرفته خبری از نام بانوان نبود و در مقابل وزارتخانه علوم نیز هیچ نامی نوشته نشده بود.

علت خالی بودن نام وزیر علوم در لیست وزرای معرفی شده از سوی روحانی به مجلس شورای اسلامی، انصراف فرد پیشنهادی دولت اعلام شد و در نهایت پس از یکی دوماه تاخیر محمود غلامی با حاشیه‌های فراوان و گلایه‌های بسیار دانشجویان به عنوان وزیر علوم به مجلس معرفی شد و رای اعتماد گرفت.

تمام وزرای پیشنهادی روحانی رای اعتماد گرفتند جز حبیب‌الله بی‌طرف که برای وزارتخانه نیرو پیشنهاد شده بود و با عدم اعتماد مجلس مواجه شد.

در این بین اما مردانه بودن لیست عجیب خودنمایی می‌کرد، بانوان که نیمی از حامیان روحانی را تشکیل می‌دادند و نقشی پررنگ در پیروزی وی ایفا کرده بودند حداقل انتظارشان حضور یک زن در لیست وزرا بود، اما این مهم محقق نشد و روحانی در پاسخ به انتقادات گفت که «نگذاشتند»، اما اعلام نکرد چه فرد، گروه یا دسته‌ای مانع معرفی بانوان به عنوان وزیر به مجلس شد.

3) ممانعت از حضور سپنتانیکنام در شورای شهر یزد

نوزدهم اردیبهشت ماه در کنار هیاهوی انتخابات ریاست جمهوری، پنجمین دوره انتخابات شهر و روستای کشور برگزار شد، تهران به طور کامل لیست امید را راهی پارلمان شهری کرد و در بسیاری از شهرهای کشورمان نیز نزدیکان به امید وارد شورا شدند.

سپنتا نیکنام، عضو زرتشتی چهارمین دوره شورای اسلامی شهر یزد برای دور پنجم کاندیدا شد، تایید صلاحیت شد و در انتخابات شرکت کرد و پس از اخذ رای مردم قرار بود در پارلمان شهری دارالعباده حضور پیدا کند اما شورای نگهبان در حکم و دستوری مانع حضور وی شد.

مجلس شورای اسلامی به عنوان قوه در راس امور به فرمان امام راحل در مقابل این تصمیم شورای نگهبان مقاومت کرد و لایحه‌ای را برای حضور اقلیت‌های مذهبی در پارلمان‌های شهری و روستایی به تصویب رساند، شورای نگهبان با این لایحه مخالفت کرد اما مجلس و شخص علی لاریجانی به عنوان رئیس قوه مقننه بر این نظر اصرار کردند و در نهایت پرونده به مجمع تشخیص مصحلت نظام فرستاده شد.

قاطبه رسانه‌ها، اعضای مسلمان شورای شهر یزد و شبکه‌های اجتماعی در حمایت از سپنتا بارها و بارها نوشتند و هنوز تا لحظه تنظیم این گزارش مجمع تشخیص مصلحت نظام به عنوان مرجع رافع اختلافات بین شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی پیرامون پرونده موسوم به سپنتا نکینام اظهارنظر نکرده است اما امیدها به حضور اقلیت‌های مذهبی در شوراهای شهر پس از کسب رای مردم که به فرموده مقام معظم رهبری «حق الناس» است، وجود دارد.

4) تغییر رفتار احمدی نژاد و سکوت بهت آلود حامیان

رهبر انقلاب اسلامی در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم، رسما و پشت میکروفن از نهی محمود احمدی نژاد برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری دوره دوازدهم سخن گفتند اما وی که خود و اطرافیانش را نماد ولایتمداری می‌پندارد از پذیرش فرمایشات رهبری سر باز زد و در انتخابات کاندیدا شد؛‌ البته شورای نگهبان صلاحیت وی را برای شرکت در انتخابات تایید نکرد و احمدی نژاد و بقایی نیز با نوشتن نام احمدی نژاد رویی برگه رای خود، آرای باطله به صندوق انداختند.

احمدی‌نژاد همچنین به سفر استانی رفت و در اظهاراتی دوپهلو از ریشه‌کنی ظلم و فساد در آینده نزدیک سخن گفت، همزمان رسیدگی به پرونده وی و حمید بقایی به عنوان رئیس سازمان محیط زیست و معاون اجرایی دولت‌های نهم و دهم آغاز شد.

احمدی نژاد، مشایی و بقایی به همراه علی اکبر جوانفکر گاه و بی‌گاه و در جریان رسیدگی به پرونده‌های یکدیگر در مقابل دادگاه حاضر می‌شدند یا پیش از برگزاری دادگاه پیام ویدئویی ارسال می‌کردند و با اظهاراتی متفاوت شمشیر به روی روسای قوای قضاییه و مقننه می کشیدند.

رئیس دولت‌های نهم و دهم نامه‌ای سرگشاده نیز خطاب به مقام معظم رهبری نوشت و صراحتا اتهاماتی را علیه شخص آیت الله آملی لاریجانی و برادرش علی لاریجانی مطرح کرد، اتهاماتی که در پیام ویدئویی مطرح شد و درباره ماجرای ملاقات رئیس مجلس با یک جاسوس انگلیسی بود؛ در این هنگام هیاهوی احمدی نژاد به اوج خود رسید.

چندی بعد بقایی برای بار دوم بازداشت شد و پیش از بازداشت نامه‌ای خطاب به سردار سلیمانی، رئیس سپاه قدس کشورمان نوشت و از ماجرای 3.5 میلیون یورو ارز اهدایی سپاه به وی برای تقدیم کردن به یکی از کشورهای افریقایی سخن گفت، احمدی نژاد نیز پس از او نامه‌ای دیگر به سردار سلیمانی نوشت و همچون بقایی از وی خواست در مورد این مهم با قوه قضائیه مکاتبه کرده و به تکذیب این مسئله بپردازد.

در این بین مشایی نیز بیکار نماند و در مقابل سفارت انگلستان حاضر شد و حکم صادره از سوی دادگاه انقلاب برای بقایی را آتش زد و اعلام کرد که این حکم انگلیسی است!

پس از این اقدام، مشایی توسط نیروی انتظامی بازداشت شد و وکیل وی اعلام کرد که این بازداشت احتمالا به دلیل آتش زدن حکم دادگاه است.

احمدی نژاد نیز بیکار نماند و در بیانیه‌ای تند خواستار آزادی فوری رفیق خود شد.

تغییر رفتارهای احمدی نژاد، حامیان دیروزش را یک به یک به اعلام برائت مجبور کرده و برخی را نیز در بهت و سکوت کامل فرو برده است و همین موضوع، آنان را با منتقدان دیروز احمدی‌نژاد مواجه کرده است که چرا نسبت به یار دیروز خود سکوت کرده‌اند.

5) افزایش امیدها برای رفع حصر

بعد از اعتراضات به نتایج و نحوه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری دوره دهم در سال 88، معترضان (میرحسین موسوی و همسرش زهرا رهنورد به همراه کروبی) با تصمیم شورای عالی امنیت ملی به حصر خانگی محکوم شدند .

در پی تغییر رفتارهای احمدی نژاد و اقدامات عجیب وی و اظهارات مقامات عالی رتبه کشوری (از حسن روحانی به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی گرفته تا سرلشگر فیروزآبادی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی) امیدها به رفع حصر افزایش یافته است.

محمدرضا عارف و علی مطهری در کنار غلامرضا حیدری و پروانه سلحشوری که همگی از نمایندگان مردم تهران در مجلس شورای اسلامی محسوب می شوند از جمله افرادی هستند که اظهاراتی در خصوص نزدیک بودن روزهای پایان حصر به زبان آورده اند.

علی مطهری صراحتا گفته بود که مسئولان امنیتی قول‌هایی مبنی بر رفع حصر تا عید نوروز داده‌اند و حیدری نیز این اظهار نظر را تایید کرد، عارف اما گفت که روزگار رفع حصر نزدیک بود اما با رسانه‌ای شدن موضوع، اندکی تاخیر در تحقق این مهم ایجاد شده است.

جمعه، 25 اسفند ماه بود که مطهری در اظهارنظری اعلام کرد که به رغم قول مسئولان امنیتی و اطلاعاتی برای رفع حصر تا عید نوروز، او امیدی به تحقق این مسئله تا زمان اعلام شده ندارد.

او همچنین گفت که اگر این مسئله (رفع حصر) در نوروز اتفاق نیافتد به این معناست که مسئولان اطلاعاتی و امنیتی خلف وعده کرده اند.

با این وجود،‌اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری در حاشیه آخرین جلسه هیأت دولت به خبرنگاران گفت که انشالله در سال 97 رفع حصر انجام می‌شود.

6) بازشدن پرونده درگذشت آیت الله هاشمی در شورای عالی امنیت ملی با دستور روحانی

غروب نوزدهم دی ماه سال 95 بود که خبری به سرعت سراسر ایران را طی کرد، «آیت الله هاشمی رفسنجانی درگذشت»؛ بیش از 2 میلیون نفر در مراسم تشییع پیکر وی شرکت کردند و با حضور خود، سند بصیرت هاشمی را امضا کردند چرا که در سالهای اخیر، پیش‌بینی‌ها او یکی پس از دیگری به وقوع می پیوست.

بعد از درگذشت وی شایعاتی بسیاری در خصوص نحوه فوت هاشمی مطرح شد، به حدی که پرونده با توجه به مقام آیت الله هاشمی و جایگاه وی در انقلاب اسلامی در شورای عالی امنیت ملی مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت گزارشی را به رئیس این شورا یعنی حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهوری تقدیم کردند.

یاسر هاشمی رفسنجانی در سالگرد درگذشت رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفت‌وگو با پانا خبر از دستور حسن روحانی برای بازگشایی مجدد پرونده در‌گذشت آیت الله هاشمی در شورای عالی امنیت ملی داد.

وی دلیل این اقدام را عدم پذیرش کلی گزارش از سوی رئیس‌جمهوری و لزوم بررسی‌های بیشتر توسط شورای عالی امنیت ملی اعلام کرد.

از آنروز تا کنون هیچ خبر جدیدی از هیچ مرجعی در خصوص جزئیات پرونده آیت الله هاشمی اعلام نشده است و به اذعان یاسر هاشمی حتی فرزندان مرحوم هاشمی هم دسترسی به جزئیات پرونده بررسی شده در شورای عالی امنیت ملی ندارند.

7) فوت وزیرخارجه دولت موقت

دبیرکل نهضت آزادی، وزیر امور خارجه دولت موقت و از دیپلمات‌های قدیمی، در چند سال اخیر، درگیر بیماری بود. او دی ماه 95 برای ورود به ایالات متحده امریکا و تحت درمان قرار گرفتن درخواست وزیرا کرد اما با ویزای وی موافقت نشد. سرانجام وی برای درمان ترکیه رفت و در شهر ازمیر تحت عمل جراحی قرار گرفت.

این دیپلمات سرانجام بعد از تحمل رنج و بیماری در سن 86 سالگی در بامداد ششم شهریور ماه جان به جان آفرین سپرد.

یکم اسفندماه اما عده‌ای فرصت طلب و همیشه تندرو در اقدامی عجیب سنگ مزار ابراهیم یزدی را شکستند، این خبر به سرعت در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد و مورد توجه و انتقاد همگان قرار گرفت. البته تنها ساعاتی بعد از این اقدام، سنگ مزار جدید ابراهیم یزدی نصب شد.

8) بودجه شفاف 97 و هزار و یک حاشیه

یکشنه، نوزدهم آذرماه بود که لایحه بودجه سال 97 توسط حسن روحانی به عنوان رئیس جمهوری ایران اسلامی به علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی تقدیم شد و کمیسیون‌های تلفیق و برنامه و بودجه به بررسی پیرامون آن پرداختند.

بودجه 97 آنقدر شفاف بود که برای اولین بار مشاهده ریز به ریز بودجه نهادها و ارگا‌های مختلف ممکن شد، بودجه‌ای که دیگر در آن خبری از آن جدول 17 معروف و تعداد زیادی دستگاه فرهنگی بودجه بگیر غیر پاسخگو نبود.

اما ای کاش حاشیه‌های بودجه شفاف دولت به همینجا ختم می‌شد، مسئله افزایش حدود 50 درصدی قیمت حامل‌های انرژی نظیر بنزین و گازوئیل به همراه افزایش پلکانی عوارض خروج از کشور و حذف حدود 30 میلیون یارانه بگیر، از دیگر نکات جنجالی بودجه 97 بود.

کمیسیون تلفیق با توجه به شرایط کشور و رشد اعتراضات سراسری بدون هرگونه تردید مسئله افزایش حامل‌های انرژی را رد کرد، عوارض خروج از کشور با اندکی تعدیل تصویب شد اما نکته جنجال برانگیز همان یارانه‌هاست.

ابتدا حذف 30 میلیون یارانه‌بگیر در کمیسیون تلفیق رد و بعد تصویب شد، دولت توپ را به طور کامل به زمین بهارستان انداخته بود و رسما اعلام کرد تابع تصمیمی است که مجلس شورای اسلامی در صحن علنی بگیرد.

مطابق آخرین تحولات بودجه 97، سال آینده حدود 10 میلیون یارانه بگیر حذف خواهند شد اما شیوه و فرایند این حذف به دولت واگذار شده است.

نکته جالب دیگر مسئله واگذاری اختیار افزایش قیمت آب، برق و گاز از مجلس به دولت است، نمایندگان صراحتا این مسئله را تصویب کردند و با انتقادات بسیاری مواجه شدند اما پای تصمیم خود ماندند.

رفت و برگشت‌های بودجه بین مجلس و شورای نگهبان و فریادها و اعتراضات نمایندگان در صحن علنی همواره از نکات قابل توجه بودجه است اما سرانجام با تمام این موارد شورای نگهبان لایحه بودجه 97 را تایید کرد و دخل و خرج دولت در سال جاری مشخص و از سوی روحانی ابلاغ شد.

9) اعتراض به وقت دی ماه!

نهم دی ماه بود که برخلاف چندسال اخیر و تجمعات اصولگرایان، خبری از تجمع و شعار علیه دولت از مشهد مقدس مخابره شد، خبر به سرعت پخش شد چون رنگ و بوی اعتراضات اقتصادی را داشت.

همزمان هشتگ اعتراضات سراسری در شبکه‌های اجتماعی نظیر توییتر در حال ترند (محبوب) شدن بود و این اعتراضات در اندک زمانی به سایر شهرها و روستاهای کشورمان نیز تسری یافت. اما آنچه قابل توجه بود، تغییر شعارها در همان ساعات اولیه اعتراض‌ها بود. بدین صورت که شعارها رنگ و بوی ضد دولتی خود را از دست داد و رنگ و بوی ضد نظام به خود گرفت، این بار نه اصلاح‌طلبان و نه اصولگرایان از تیغ شعارها در امان نبودند.

تهران به واسطه پایتخت بودن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود و نیروهای انتظامی و امنیتی سعی کردند با حضور خود که با برخوردهایی صبورانه همراه بود، فضای ایجاد شده بر اثر فشارهای اجتماعی و سرخوردگی چندین ساله را مدیریت و کنترل کنند اما بازهم چندصد نفر در سراسر کشور بازداشت و روانه زندان شدند هرچند عمده آنها با قید وثیقه آزاد شدند.

اما نکته جالب آنکه برخی مخالفان دولت با وقوع اعتراضات دی ماه،‌ به دنبال ربط دادن اعتراضات به مسائل اقتصادی بودند که حسن روحانی به عنوان رئیس جمهوری توجهات را به انبوه خواسته‌ها و مطالبات سیاسی و اجتماعی مردم و بانوان جلب کرد و خطاب به برخی گفت که «آدرس غلط به مردم ندهند».

با تمام این تفاسیر اعتراضات دی ماه فروکش کرد اما کارشناسان سیاسی معتقدند فریاد دی ماه صحنه سیاست ایران را تغییر داده است.

10) خون‌بازی در پاسداران

شانزدهم بهمن ماه بود که اخباری در شبکه‌های اجتماعی از خیابان پاسداران تهران مبنی بر درگیری نیروهای انتظامی با دراویش مخابره شد، رفته رفته اخبار رنگ و بوی جدی‌تر به خود گرفت و مقامات امنیتی ضمن تایید اتفاقات رخ داده در این خیابان از تلاش برای کنترل فضا سخن گفتند. اما ناگهان اوضاع رنگ و بوی خشونتی بی حد به خود گرفت. غروب بود که خبر حمله یک اتوبوس به صف نیروهای نظامی و انتظامی به رسانه‌ها رسید و همزمان چندین و چند فیلم و عکس در شبکه‌های اجتماعی پخش شد.

در جریان این حمله داعش وارانه 3 تن از نیروهای انتظامی به ویژه یک سرباز شهید شد و راننده اتوبوس خاطی نیز دستگیر شد.

دادگاه محمد ثلاث، راننده اتوبوس خاطی چندی پیش برگزار شد و در اخرین روزهای سال قبل، حکم قصاص برای وی صادر شد.

بسیاری از کارشناسان و گروه‌های داخل و خارج کشور به ویژه بزرگان دراویش و نمایندگان آنان در مجلس شورای اسلامی نه تنها این حمله را داعش وار خوانده و به محکومیت آن پرداختند بلکه رسما از افراد اغتشاش‌گر خیابان پاسداران اعلام برائت کردند.