حذف آزمون‌ها در دوره ابتدایی؛ نگرانی‌ها، پاسخ‌ها

مصوبه ممنوعیت برگزاری هرگونه آزمون در مدارس ابتدایی که به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسیده است، موافقان بسیاری دارد، از مدیران و کارشناسان وزارت آموزش و پروش که صرف نظر کنیم، استادان علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه‌ها و منتقدان سیستم آموزش و پرورش فعلی از این طرح حمایت حداکثری کرده‌اند. اما در سوی دیگر کم نیستند کسانی که به مخالفت برخاسته‌اند و در این میان، 160 نماینده مجلس نیز در نامه‌ای به رئیس‌جمهوری از اجرای این طرح اعلام نگرانی کرده‌اند.

وزیر آموزش و پرورش و معاوناش در روزهای اخیر از طریق هر تریبونی برای ابهام‌زدایی از این طرح تلاش کردند؛ تلاشی که تاکنون ادامه داشته و سعی بر آن دارد که با متقاعدسازی افکار عمومی از حمایت آنان در اجرای این طرح بهره ببرد.

نگرانی منتقدان حذف آزمون‌ها چیست؟

یکی از نگرانی‌های دانش‌آموزان سمپاد و والدین آنها درباره این طرح این است حذف آزمون از مدارس تیزهوشان باعث سردرگمی دانش‌آموزانی می‌شود که امسال در این مدارس پذیرفته شده‌اند. وزیر آموزش و پرورش تاکنون در چند اظهار نظر کوشیده است این دغدغه را رفع کند. سیدمحمد بطحایی در جلسه‌ای که در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی برگزار شد گفت:« برنامه آموزش و پرورش این است با حذف آزمون از مدارس استعدادهای درخشان، نمونه‌دولتی و خاص در دوره اول متوسطه در سه سال آینده این مدارس منحل و تبدیل به مدارس عادی شوند.» صحبت‌های وزیر آموزش و پرورش بیانگر این نکته است که قانون عطف به ما سبق نمی شود یعنی پذیرفته‌شدگان سال گذشته مدارس استعداد‌های درخشان شامل این مصوبه نمی‌شوند و تا پایان دوره تحصیلی متوسطه اول در این مدارس باقی می‌مانند و مدارس خاص طی سه سال منحل و به مدارس عادی تبدیل می شوند.

بی‌توجهی به دانش آموزان دارای استعداد درخشان نگرانی دیگر منتقدان از اجرای طرح حذف آزمون‌هاست. والدین و کارشناسان امر این دغدغه را دارند که تبعات این طرح مانع از پرورش و توجه تظام آموزشی به دانش‌آموزان استعداد درخشان شود. اجرای طرح شهاب یکی از راهکارهایی است که آموزش و پرورش برای رفع این دغدغه در نظر گرفته است. «شهاب» طرحی است که از چهار سال گذشته در حال آزمایش است و استعدادهای گوناگون دانش‌آموزان را بدون جداسازی و تحمل آثار مخرب تربیتی حاصل از آن، شناسایی می‌کند و پرورش می‌دهد. وزیر آموزش و پرورش می‌گوید: «شهاب طرح بسیار پیشرفته‌ای است زیرا آثار جداسازی دانش‌آموزان را جبران می‌کند همه دانش‌آموزان در پایه اول متوسطه کنار یکدیگر درس می‌خوانند اما آنهایی که دارای استعداد برتر هستند شناسایی می‌شوند و هفته‌ای چند روز عصرها در مراکز خاصی که برای آموزش آنها در نظر گرفته شده است، حضور می‌یابند.» طرح عملیاتی شهاب از اواسط فروردین سال 97 اعمال و از مهرماه سال آینده در کل کشور اجرا ‌می‌شود.

نگرانی بعدی والدین و کارشناسان به مدارس غیر دولتی و سوءاستفاده احتمالی آنها از طرح حذف آزمون‌ها بازمی‌گردد. منتقدان این طرح معتقدند که حذف مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی باعث فربه شدن مدارس غیردولتی می‌شود ودر نتیجه آموزش و پرورش از این طریق بازار مدارس غیردولتی را داغ می کند. پاسخ این دغدغه و نگرانی را نیز باید در صحبت‌های وزیر آموزش و پرورش جست وجو کرد. بطحایی در جواب نمایندگان کمسیون آموزش مجلس که این دغدغه را مطرح کردند از حذف آزمون‌های ورودی مقطع اول متوسطه در همه مدارس خبر داد و درباره احتمال سوء استفاده برخی مدارس غیر دولتی با اعلام راه‌اندازی سامانه‌ای برای نظارت بر مدارس غیردولتی یادآور شد: «در حوزه مدارس غیردولتی سامانه‌ای طراحی کرده‌ایم که شهریه‌ها و هزینه‌های پرداختی از سوی والدین را به صورت کاملا متمرکز نظارت می‌کنیم تا خدای ناکرده با اجرای طرح حذف آزمون‌ها، سوء استفاده‌ای از سوی این مدارس صورت نگیرد. آموزش و پرورش تمام تلاش خود را می‌کند تا جلوی سوء استفاده‌های احتمالی را بگیرد.»

نگرانی از به خطر افتادن منافع مالی؟

در کنار انتقادات و دغدغه‌های دانش آموزان، والدین و کارشناسان، هجمه‌های زیادی از طرف برخی از افراد و گروه‌ها به آموزش و پرورش وارد می‌شود که به نظر می‌رسد جنس انتقادشان با دانش‌آموزان و والدین آنها تفاوت دارد. برای واکاوی ریشه این اعتراضات، باید به دوره فعالیت دولت‌های نهم و دهم رجوع کرد. بنا به آمارهای منتشرشده صدور بی قید و بند مجوز تاسیس مدارس تیزهوشان، تعداد این نوع مدارس تعداد را سه برابر کرده است. این بدان معناست که در این دوره و بر خلاف سند تحول بنیادین مدارس تیزهوشان رشدی 300 درصدی داشته است. این اقدام باعث به وجود آمدن کلاس‌های آموزشی خارج مدرسه، رشد چشمگیر حوزه نشر و چاپ ‌انواع و اقسام کتاب‌های کمک آموزشی دوره ابتدایی شد که به گفته اکثر کارشناسان حوزه آموزش تاثیری در افزایش سواد دانش‌آموزان ندارند. گردش مالی این بازار آشفته چیزی در حدود 5هزارمیلیارد در سال برآورد شده و حالا آموزش و پرورش با حذف این مدارس در دوره متوسطه اول، رونق این بازار نه چندان سالم را به خطر انداخته است. وزیر آموزش و پرورش نیز پشت پرده جبهه‌گیری برخی در برابر حذف آزمون‌های دوره ابتدایی را به خطر افتادن منافع مادی کسانی دانست که پس از حذف این آزمون‌ها «دکانشان تخته می‌شود.»

مجلس، موافق یا مخالف؟

هنوز چند روزی از اعلام تصویب مصوبه حذف آزمون‌ها و مدارس خاص در دوره متوسطه اول از سوی آموزش و پرورش نگذشته بود، که خبر نامه 160 امضایی نمایندگان مجلس به رئیس جمهوری در اعتراض به این طرح، توجهات را به خود جلب کرد. وزیر آموزش و پرورش در نشست خبری خود در واکنش به این نامه گفت که در صحبت با برخی از نمایندگان توانسته است آنها را قانع کند و سعی دارد با توضیحاتی که در جلسه با کمسیون اموزش مجلس ارائه می‌دهد، باقی نمایندگان را نیز از کم و کیف این طرح با خبر کند. البته در میان نمایندگان مجلس کسانی نیز بودند که با قدرت از این طرح حمایت کردند. مسعود پزشکیان، نائب رئیس مجلس شورای اسلامی، حذف آزمون‌های مدارس خاص در دوره ابتدایی را اقدامی مؤثر در تعلیم و تربیت صحیح دانست، علی جلیلی نماینده مردم مراغه نیز در گفت‌وگو با پانا علت اصلی مخالفت برخی نمایندگان مجلس با طرح حذف آزمون از مدارس خاص را نداشتن اطلاعات کافی دانست و تصریح کرد: بعضی از نمایندگان به طور کامل به این مساله واقف نیستند. جلیلی در ادامه صحبت هایش به صراحت اعلام کرد که مخالفت با این طرح، ایستادن مقابل سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش است.