تندنویسی، مهارت مورد نیاز خبرنگاران

اهمیت و ضرورت

روزنامه‌نگار به شرطی از روش تندنویسی بی‌نیاز است که بتواند به همان سرعت که جملات را می‌شنود، آنها را یادداشت کند که البته چنین توانایی در کمتر کسی وجود دارد. اگر نمی‌تواند، باید تندنویسی را بیاموزد بسیار اتفاق می‌افتد که ضبط صوت از کار بیفتد یا باطری آن تمام شود یا بشکند و نیز ممکن است یک خبرنگار بخواهد از یک کنفرانس مطبوعاتی یا حرفهای مردم خیابان گزارش تهیه کند و در آن موقعیت‌ها نتواند از ضبط صوت استفاده کند.

[در برخی شرایط هم، مصاحبه‌شونده از خبرنگار می‌خواهد که حرف‌هایش ضبط نشود همه اینها مواردی است که شما ناچارید به تندنویسی روی بیاورید] مضاف بر اینکه در نظر داشته باشید در بسیاری از اوقات مصاحبه شوندگان ، اگر ضبط صوت نباشد ، روان‌تر یا بیشتر حرف می‌زنند که این همان خواست خبرنگار است]

دبیران باتجربه به گزارشگر سفارش می‌کنند هرگز به‌طور کامل به وسایل ضبط صدا اعتماد نکنند.

یک وضع نامطلوب برای گزارشگر این است که مرتبا از مصاحبه‌شونده درخواست کند که؛ "لطفاً کمی شمرده‌تر حرف بزنید تا من بتوانم یادداشت کنم." مثل این که قرار است؛ مصاحبه با دور آهسته صورت گیرد. اگر هم چنین خواهشی عملی بشود، گزارشگر ممکن است نکته‌ها را جا بیندازد یا ناکامل و غیردقیق بنویسد.

تندنویسی مهارتی است که می‌توان آن را به‌آسانی و برای همه‌ی عمر آموخت و به کار گرفت. به‌خصوص که در برخی گزارش‌نویسی‌ها مثل گزارش از مجلس یا دادگاه ، بدون داشتن این مهارت کار بسیار دشوار خواهد بود. "چارلزدیکنز" نویسنده‌ی معروف انگلیسی قبل از آن که در یک روزنامه معتبر انگلیسی خبرنگار مجلس شود ، تندنویسی آموخت.

* تندنویسی؛مهارتی است که نویسنده طی آن آنچه می‌شنود را با سرعت بیشتری می‌نویسد در حالیکه سعی دارد، کلمات کمتری را از قلم بیندازد.

ویژگیهای تندنویسان:

1 - هماهنگی دیداری یا شنیداری و حرکتی:

اینکه بتواند به سهولت و سرعت آنچه را می‌شنوند یا می‌بینند، یادداشت کنند.

2-حافظه فعال و قوی تقویت شده:

به‌خاطر سپردن کلمات و داشتن حافظه قوی مهم است؛ چون سرعت حرف زدن گوینده (مصاحبه شونده) با نوشتن نویسنده (خبرنگار) یکی نیست.

3-قدرت تمرکز و دقت بالا

4-داشتن دایره لغت وسیع:

تندنویسان باید اهل خواندن و مطالعه باشند تا دایره لغت وسیع داشته باشند که در هنگام نوشتن به‌خوبی کلمات جایگزین را در ذهن بیاورند و در نوشتار خود از آن استفاده کنند.

5-سرعت عمل :

آنها می‌دانند که چطور باید از توانائیهای خود به‌خوبی استفاده کنند تا سریعتر بنویسند تکنیکهای تندنویسی را تمرین و تکرار کرده‌اند.

6-ترک عادت غلط:

شیوه قلم در دست گرفتن را به‌خوبی می‌دانند تا بتوانند به‌راحتی بنویسید و عادتهای غلط نوشتاری خود را می‌شناسند و آنها را ترک می‌کنند.

ذکر برخی تکنیکهای تندنویسی

• یادداشت مطالب گوینده ، با سرعتی که حرف می‌زنند، به‌ویژه برای خط فارسی که دارای علامتهایی اضافی( مثل نقطه‌ها، و یا سرکج حروف - گ- است) دشوارتر است. پس پیشنهادی می‌شود خبرنگاران عادت کنند درشت‌تر و بدون علامت بنویسند.

• کلماتی که زیاد استفاده می‌شود را کدگذاری ‌کنید ولی از قبل این کدها را برای خود در گوشه‌ای بنویسید(مثل ر.ع=روابط عمومی/ آپ= آموزش و پرورش و ...)

در نظر داشته باشید؛ اولا این کدها باید برای خودتان معنی داشته باشد. ثانیا تعدادش خیلی زیاد نباشد که باهم اشتباه کنید. متعادل عمل کنید.

• در همان زمان یادداشت‌برداری و تندنویسی چنانچه جایی نکته مهمی ذکر شد، آن را بلافاصله برای خودتان علامتی بگذارید؛ شاید برای تیتر و لیدنویسی به کارتان آمد.

• اگر در هنگام نوشتن عددی یا اسامی خاصی ابهامی برایتان وجود داشت؛ حتماً یا همان موقع بپرسید و درست و اصلاح شده بنویسید و یا علامتی بگذارید تا بعداً پرسش کنید و از صحت آن مطمئن شوید.

• اعداد و اسامی خاص و تخصصی را دقیق بنویسید مبادا تندنویسی و سرعت، شما را دچار غفلت کند و بعدها برایتان دردسر شود!

• نوشتۀ تندنویسی شده خود را در اولین فرصت کامل کنید. چون برخی موارد را ممکن است به ذهن و حافظه خود سپرده باشید. فاصله بین نوشتار اولیه و اصلاح آن ممکن است بسیاری از موارد را از خاطر شما ببرد. هیچ‌گاه! تأکید می‌کنیم؛ هیچ‌گاه به حافظۀ خود اعتماد نکنید!

• بعد از نوشتن؛ خودکار در رنگهای مختلف برای کدگذاری و علامت‌گذاری خیلی کمکتان می‌کند.

• خودکار اضافی و برگه در اندازه‌های مختلف همیشه همراه داشته باشید.

منبع: روزنامه‌‌نگاری حرفه‌ای؛ دیوید رندال / ترجمه علی‌اکبر قاضی‌زاده

* ذکر ویژگیها و تکنیکها از واحد آموزش پانا